Fréttablaðið - 14.04.2008, Blaðsíða 12

12 14. apríl 2008 MÁNUDAGUR
Foreldrar og þeir sem vilja hafa
áhrif á velferð unglinga standa í
harðri samkeppni við hin ýmsu
markaðsöfl um athygli þeirra.
Áreitið sem unglingar verða fyrir
hefur aldrei verið meira og á sama
tíma hafa foreldrar aldrei verið
uppteknari. Mæður voru flestar
heimavinnandi fyrir nokkrum ára-
tugum en nú heyrir slíkt til undan-
tekninga og síðan eru afi og amma
oftast ekki jafn aðgengileg og
áður. Fræðimenn sem Fréttablað-
ið talaði við sögðu að þótt samfé-
lagsleg sátt væri um þessa þróun
ætti enn eftir að svara þeirri
spurningu hvernig þörfum ungl-
inga yrði mætt við þessar aðstæð-
ur.
Mótvægisaðgerðir
Markaðsöflin herja á unglinga.
Þeir geta auðveldlega stofnað til
skulda og Gabríela Unnur Kristj-
ánsdóttir, formaður Félags fram-
haldsskólanema, segir þá verða
fyrir miklu áreiti frá bönkum og
sölumönnum. Fíkniefnasalar
reyna að ná til þeirra og óravíddir
veraldarvefsins þekkja engin tak-
mörk. Þetta er ekki hentugur tími
fyrir foreldra að vera fjarverandi.
Það er því óheppilegt að þeir skuli
aldrei hafa verið uppteknari en
nú.
Ólafur Grétar Gunnarsson,
annar stofnenda ÓB ráðgjafar,
sem er fyrirtæki sem býður upp á
fræðslu og ráðgjöf fyrir foreldra
og uppeldisstéttir, segir lausnina
blasa við en þó þurfi mikið átak til
að koma hugmyndunum sem í
henni felast í framkvæmd.
„Það er sífellt verið að velta
vöngum yfir því hvernig megi
nýta auðlindir þjóðarinnar,“ segir
hann. „En þar hefur mönnum yfir-
sést ýmislegt. Til dæmis eru
umhyggjuhæfileikar feðra veru-
lega vannýtt auðlind og við þurf-
um að nýta hana; það er góð hag-
fræði. Það sem hefur algjörlega
gleymst í jafnréttisbaráttunni er
einmitt það að virkja foreldra-
færni þeirra. Það gefur líka konum
færi á að sækja fram í atvinnulíf-
inu og eykur þroska og velferð
karla. Stærsta skrefið í átt til
þroska og sjálfsþekkingar er for-
eldrahlutverkið og nú þarf samfé-
lagið að auka enn frekar tækifæri
karla til að sinna þessu veiga-
mesta hlutverki sem lífið hefur
upp á að bjóða. Ekki er nóg með að
karlar þurfi á þessu að halda held-
ur ekki síður börnin og samfélag-
ið. Þetta er í raun mótvægisaðgerð
vegna þess jafnvægisleysis sem
skapaðist þegar báðir foreldrar
fóru á vinnumarkað.“
Kenna í stað þess að kenna um
Í þeirri viðleitni að hrinda hug-
myndunum í framkvæmd hefur
ÓB ráðgjöf haldið námskeið í for-
eldrafærni fyrir stúlkur og drengi
í 22 grunnskólum. Einnig var boðið
upp á þetta námskeið fyrir 43
nemendur í Menntaskólanum í
Kópavogi á þessu ári og segir
Ólafur Grétar að fullbókað hafi
verið á innan við viku. Segir hann
bæði kynin hafa sótt námskeiðið.
Einnig hefur verið boðið upp á
námskeiðið í Borgarholtsskóla.
Ríkisstjórnin hefur hrundið af
stað aðgerðaráætlun sem miðar að
því að foreldrum verði boðið upp-
eldisráðgjöf og þjálfun í foreldra-
færni. Tekur hún meðal annars
mið af tilmælum ráðherranefndar
Evrópuráðsins um að efla for-
eldrafærni til að vinna gegn lík-
amlegum refsingum á börnum.
„Við vitum að alvarlegasta ofbeld-
ið er unnið af körlum,“ segir Ólaf-
ur Grétar. „Og það sem þarf að
gera er að kenna þeim
frekar en að kenna
þeim um.“
Að fá feður úr
hlutverki blóra-
böggla
Hann segir
umfjöllunina
að undanförnu
hafa verið á þá
lund að feður
séu eins og blóra-
bögglar þegar komi að
uppeldismálum. Það
hafi síðan í för
með sér að
þeir fái nei-
kvæðar hug-
myndir um
hlutverk
sitt innan
fjölskyld-
unnar.
„Karlar og drengir fá allt of dapra
birtingarmynd í fjölmiðlum af því
hvað það er að vera fullorðinn
karlmaður. Umfjöllun um þá í
kynjahlutverkinu er afar neikvæð;
þeir eru með ofbeldi, þeir nauðga,
þeir standa sig ekki sem feður og
svo fram eftir götunum. Og þessi
birtingarmynd er þeim hugleikin
þannig að til dæmis þegar dætur
þeirra verða kynþroska fjarlægj-
ast þeir og hætta að snerta þær af
ótta við að vera bendlaðir við þá
kynbræður sína sem bera uppi
þessa slæmu ímynd. En það er í
raun ekkert óeðlilegt við snert-
ingu. Kynþroska ungar stúlkur
þurfa á henni að halda og þær fyll-
ast höfnunartilfinningu ef allt í
einu er lokað á snertingu sem ekk-
ert annað býr á bak við en föður-
legur kærleikur. Þá missa þær
líka af mikilvægri næringu,
þannig að þessi ljóta birtingar-
mynd verður eins og einn
múrsteinninn enn í vegg
milli feðra og barna þeirra.
Sú aðgerð að rífa niður
þann vegg er því ekki
aðeins mótvægisaðgerð
vegna þess ástands sem
skapaðist þegar báðir foreldrar
fóru á vinnumarkað heldur gerir
hún feður að betri mönnum og
bætir því félagslegar aðstæður
þeirra.“
Að tengja kynslóðirnar saman
Inga Dóra Sigfúsdóttir, forseti
kennslufræði- og lýðheilsudeildar
Háskólans í Reykjavík, segir að
nú þegar báðir foreldrar séu úti-
vinnandi reyni meira en nokkru
sinni á þá sem vinni með ungling-
um. „Um þrjú prósent unglinga
eiga ömmu eða afa sem búa hjá
þeim og fæstar fjölskyldur hafa
kost á öðru en að báðir vinni úti.
Stoðkerfi fjölskyldunnar er að
mörgu leyti rýrara en það var áður
og þá vaknar sú spurning hvað
verður um unglinga eftir að þeir
hafa lokið sínum skóladegi.
Það er tvennt sem ég tel mikil-
vægt að við gerum til að mæta
þessu. Í fyrsta lagi verðum við að
efla fagþjónustuna því hlutverk
fólks sem býður upp á skipulagt
íþrótta- og tómstundastarf fyrir
unglinga hefur aldrei verið mikil-
vægara. Þessi þáttur er ennþá í
mótun hér á landi. Í öðru lagi verð-
um við að efla tengslin milli kyn-
slóðanna. Við höfum á undanförn-
um áratugum dregið kynslóðirnar
í dilka þannig að við erum með
ömmur og afa á sérstökum heimil-
um, foreldra á vinnumarkaði og
börnin í skóla eða leikskóla.
En nú ríður á að við eflum tengsl
þarna á milli á nýjan leik svo að
hver og ein kynslóð fái notið krafta
og þekkingar annarra kynslóða.
Ég tel sérstaklega mikilvægt að
tengsl barna og elstu kynslóðanna
verði efld svo að gildin yfirfærist
á milli þeirra.“
Vinnan gleypti foreldrana
Nú þegar hvað mest ríður á að unglingar fái athygli og aðhald frá uppalendum eru foreldrar önnum kafnir á vinnumarkaðnum. Í dag spyr
Fréttablaðið hvernig beri að mæta þessu. Fjölskylduráðgjafi segir þörf á mótvægisaðgerðum vegna þess jafnvægisleysis sem skapast hafi
með breyttum þjóðfélagsaðstæðum. Einnig sé þörf á því að efla tengslin milli kynslóða.
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20% HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS
ATVINNUÞÁTTTAKA ÍSLENSKRA KARLA OG KVENNA
á árunum 1910 til 2007
■ Karlar
■ Konur
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1995
1991
1985
1981
1975
1971
1965
1960
1955
1950
1945
1940
1935
1930
1925
1920
1915
1910
94%
40%
88%
79%
34%
87%
88%
79%
76%
85%
INGA DÓRA SIGFÚSDÓTTIR
Mikilvægt er að tengja
kynslóðirnar
saman aftur svo
mannauðurinn
flytjist þar á
milli, segir
Inga Dóra.
VISSIR ÞÚ ...
■ að rúmlega fimm prósent drengja
í 7. bekk gráta stundum eða oft
auðveldlega?*
■ að helmingi drengja í 7. bekk finnst
þeir vera flottir?*
■ að 9. og 10. bekkingar sem koma
úr fjölskyldu sem eru fjárhagslega
verr stæðar en aðrar taka síður þátt
í skipulögðu félags- eða tómstunda-
starfi?*
■ að sjálfsvíg er önnur algengasta
dánarorsök ungra íslenskra karla?**
■ að samkvæmt erlendum rannsókn-
um verða í kringum tuttugu prósent
stúlkna fyrir kynferðislegri misnotkun
fyrir átján ára aldur?**
*HEIMILD: RANNSÓKNIR OG GREINING
**HEIMILD: PERSÓNA.IS
FRÉTTASKÝRING: Unglingar á hraðferð inn í harðan heim 3. hluti – Foreldrar
UM FORELDRA-
HLUTVERKIÐ
„Við þurfum að flytja mannauðinn
milli kynslóða.
Það á að gera kröfur til kennara og
á sama tíma eigum við að gera vel
við þá.“
Inga Dóra Sigfúsdóttir, forseti
kennslufræði- og lýðheilsudeildar
Háskólans í Reykjavík.
„Áherslubreyting þarf að eiga sér stað
svo að foreldrar ákveði frekar að auka
tímann með unglingunum heldur en
að auka við sig vinnu til að bæta við
veraldlegu gæðin.“
Eyjólfur Örn Jónsson sálfræðingur.
„Foreldrar þurfa að vita meira nú en
þeir þurftu að vita áður.“
Ólafur Grétar Gunnarsson, fjöl-
skylduráðgjafi hjá ÓB ráðgjöf.
FRÉTTASKÝRING
JÓN SIGURÐUR EYJÓLFSSON
jse@frettabladid.is
ÞRIÐJA GREIN AF FIMM
Á morgun:
Kynlíf.
ÓLAFUR GRÉTAR GUNNARSSON Þarna er fjölskylduráðgjafinn með raunveruleikabörnin svokölluðu sem notuð eru á námskeiðun-
um um foreldrafærni. Hann telur þörf á mótvægisaðgerðum vegna þess ójafnvægis sem skapist hjá unglingum við það að báðir
foreldrar fari á vinnumarkaðinn. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
RV
U
N
IQ
U
E
03
08
04
Rekstrarvörur
- vinna með þér
Réttarhálsi 2 • 110 Reykjavík
Sími: 520 6666 • Fax: 520 6665
sala@rv.is • www.rv.is
Glerfínar gluggafilmur
- aukin vellíðan á vinnustað
3M gluggafilmur fyrir skóla, sjúkrahús, skrifstofur,
verslanir og aðra vinnustaðiFagmenn frá RV sjá um uppsetningu