Tíminn - 26.09.1982, Blaðsíða 10

10
bergmál
SUNNUDAGUR 26. SEPTEMBER 1982
■ Bergmálslesendur kannast við það
að Bergmál er stundum vettvangur
kvartana og barlóms. Blaðamenn, þar á
meðal ég, hafa á stundum fengið útrás
fyrir skapvonsku sína, pirring, og
vonbrigði, eða þegar betur hefur látið
hafa þeir reynt að láta í ljós skoðun á
einhverju málefni, og þegar best hefur
látið, reynt að koma ákveðnum boðskap
á framfæri. Það hefur hinsvegar ekki
farið mikið fyrir húrrahrópunum í
Bergmálinu, og skal nú gjörð bragarbót
þar á, og hrópað eitt allsherjarhúrra
fyrir stórhugja íslenskum tónlistarmönn-
um sem ráðist hafa í það stórvirki -
þrekvirki - að stofna nýja íslenska
sinfóníuhljómsveit, sem má að vísu ekki
kalla sinfóníuhljómsveit, heldur „ís-
lensku hljómsveitina", en stofnun henn-
ar var gerð heyrinkunniig á fundi með
fréttamönnum sl. þriðjudag.
Guðmundur Emilsson,
hugmyndasmiðurinn á bak
við hljómsveitina
Hugmyndasmiðurinn á bak við stofn-
un þessarar hljómsveitar, er Guðmund-
ur Emilsson, en hann verður stjórnandi
hljómsveitarinnar á þeim átta tónleikum
sem hljómsveitin planar nú í vetur.
Guðmundur hefur um nokkurra ára
skeið verið við tónlistar- og hljómsveit-
arstjórnarnám í Bandaríkjunum en er
nú kominn heim og ræðst ekki á garðinn
þar sem hann er lægstur í starfsvali sínu,
nefnilega að stofna nýja hljómsveit, sem
■ Eflaust getur þessi mynd sem prýðir forsíðu kynningarbæklings íslensku hljómsveitarínnar talist táknræn - fuglinn er lítill, en hann er framsækinn og ætlar
sér hátt flug - það sama má örugglega segja um Íslensku hljómsveitina.
Bergmál að þessu sinni ddd reiði, ékki barlómur, ddd pirringur, heldur:
Lofgjörð til Islensku
hljómsveitarinnar
skipuð verður vel menntuðu og áhuga-
sömu ungu tónlistarfólki.
Það fer ekki hjá því að maður fyllist
aðdáun þegar svona stórvirki er ákveð-
ið, að því er virðist, að vandlega
athuguðu máli, og eftir mikla undirbún-
ings- og skipulagsvinnu. Guðmundur er
síður en svo einn um þessa framkvæmd,
þótt hann sé hugmyndasmiðurinn á bak
við framkvæmdina, því hann hefur með
sér í undirbúningsstjórn íslensku hljóm-
sveitarinnar þaulreynda skipuleggjend-
ur og hámenntaða músíkanta, en auk
Guðmundar eru í stjórninni Sigurður I.
Snorrason, dr. Ingjaldur Hannibalsson,
Þorkell Jóelsson, Hafsteinn Guðmunds-
son, Ásgeir Sigurgestsson, Sesselja
Halldórsdóttir og dr. Þorsteinn Hannes-
son.
Sækja ekki
um ríkisstyrk
Það sem ég á við, þegar ég segi að ég
fyllist aðdáun, er sú aðdáun á þeim
stórhug og djörfung sem býr að baki
svona ákvörðun. Hljómsveitin hyggst
ekki sækja um ríkisstyrk, sem vekur
óneitanlega athygli, þegar hugsað er til
þess að Sinfóníuhljómsveit íslands er
rekin með bullandi tapi þrátt fyrir
ríkisstyrkinn. Auðvitað ætla aðstand-
endur þessarar hljómsveitar, íslensku
hljómsveitarinnar, ekki að byrja mjög
stórt, því það verður ekki um það að
ræða, að neinn starfi í þessari hljómsveit
í fullu.starfi, heldur einungis í hluta-
starfi. Er ætlunin að halda eina tónleika
í mánuði, og æfa sem svarar einum degi
í viku, fyrir hverja tónleika, þannig að
það verða 4 til 5 vinnudagar á bak við
hverja tónleika, sem er fyllilega sam-
bærilegt við það sem gerist hjá
Sinfóníuhljómsveitinni, sem æfir jú
yfirleitt fimm daga vikunnar, fyrir sína
vikulegu tónleika.
Fjármálaleg bjartsýni?
Það vakriar þó óneitanlega sú spurn-
ing hvort það geti verið raunhæf
framkvæmd fjárhagslega séð, stofnun
svona hljómsveitar, sem á að vera af
stærðargráðunni 20 til 40 hljóðfæra-
leikarar, allt eftir verkefnavali hverju
sinni. Undirbúningsstjórnin virðist síður
en svo svartsýn, og stefnir að því að
tryggja sér 50% þess fjármagns sem
hljómsveitin kemur til með að þarfnast
með sölu á áskriftar- eða styrktarfé-
lagamiðum, og hyggst hún selja 475
áskriftarskírteini, sem undirritaðri þykir
fullmikið miðað við að Gamla bíó tekur
aðeins 500 manns í sæti, þannig að ef öll
áskriftarskírteinin seljast, þá verða ekki
seldir nema 25 miðar í lausasölu á
hverjum tónleikum. Með því að hafa
alltaf sama áheyrendahópinn, eða svo
til, getur verið viss hætta á stöðnun,
sérstaklega þegar ekki er um fleiri
áheyrendur að ræða en í þessu tilviki.
Hvað um það - þetta er eflaust ein af
þeim ráðstöfunum sem stjórnin grípur
til, til þess að tryggja það að fjárhagsleg
áföll, vegna þess að ekki sé uppselt á
ákveðna tónleika verði ekki eitt af því
sem hljómsveitin og aðstandendur
hennar þurfa að óttast. 25% fjárins
hyggst hljómsveitin síðan afla með sölu
á flutningsrétti tónlistar sinnar og
síðustu 25 prósentin eiga að koma frá
sérstökum stuðningsmönnum og fyrir-
tækjum. Hér skal ekki fullyrt hvort þetta
er fjármálaleg bjartsýni eður ei, en hins
vegar vona ég að svo sé ekki.
Nóg um árnaðaróskirnar
íslenska hljómsveitin hefur gefið út
veglegan kynningarbækling, þar sem
undirbúningsstjórnin, markmið hljóm-
sveitarinnar og verkefnaval vetrarins er
kynnt. í upphafi bæklingsins eru kveðjur
frá nokkrum þjóðkunnum listamönn-
um, þar sem hljómsveitinni er árnað
heilla. Má þar nefna stutt ávarp frá
forseta Bandalags íslenskra listamanna,
Þorkeli Sigurbjörnssyni, en hann segir
orðrétt: „íslenska hljómsveitin fæðist
ung inn í gamlan heim, þar sem helstu
tíðindi önnur eru kal í túnum, klakbrest-
ur á miðum, og einhverjar vomur á
mannskapnum. Þess vegna fylgja henni
úr hlaði heils hugar óskir um þroska og
langlífi."
Sjálfsagt veitir íslensku hljómsveit-
inni ekki af öllum árnaðaróskunum, en
húnþarfeinnig fleira - hún þarf stuðning
almennings, til þess að hún geti látið
verða að raunveruleika það sem hún
hyggst gera. Það er því ekki úr vegi að
vitna lítillega í ávarp undirbúnings-
stjórnarinnar, en það er einnig í
áðurnefndum kynningarbæklingi:
„Ástæða er til að benda á að
undirbúningsstjórn íslensku hljómsveit-
arinnar tók þegar í upphafi þá stefnu að
láta reyna á skilning og áhuga almenn-
ings beint, fremur en að leita til
opinberra aðila um fjárstuðning. Við-
brögð tónlistarunnenda í upphafi munu
því skera úr um hvort áform þessi verða
að veruleika."
Nýstárleg prógrömm
Ef marka má það sem undirbúnings-
stjórnin sagði á fundinum, þegar hún
kynnti áætlanir sínar, þá verður upp-
röðun á prógrömmum hljómsveitar-
innar mjög nýstárleg. Ætla ég því að
renna lauslega í gegnum dagskrá þessara
átta tónleika, og þá ætti að vera ljóst
hvað ég á við með nýstárleg: Fyrstu
tónleikar vetrarins verða 30. október, og
þá verður þema kvöldsins „Austurríki -
Höfuðból tónlistarinnar". Það liggur í
þemanu sjálfu hvert viðfangsefni kvölds-
ins verður - nefnilega verk sem tengjast
Austurríki, og kannski verður einna
sérstakast við þessa dagskrá flutningur
á verki Páls Pampichler Pálssonar, sem
þrátt fyrir langa veru sína á íslandi, er
jú Austurríkismaður. Verk hans Di-
vertimento frá árinu 1965 verður flutt á
þessum tónleikum.
Aðrir tónleikar hljómsveitarinnar
verða 27. nóvember, og verður þema
dagsins að þessu sinni: „Haydn sækir
London heim“. í ár minnist tónlistar-
heimurinn þess að 250 ár eru liðin frá
fæðingu Franz Josephs Haydns. Meðal
efnis á þessum tónleikum eru Tilbrigði
um stef eftir Haydn, en íslenska
hljómsveitin gengst fyrir því að nokkur
íslensk tónskáld semji tilbrigði við eitt
þekktasta stef Haydns. 3. tónleikarnir
eru undir yfirskriftinni „Hátíðarsöngv-
ar“ og þeir 4. nefnast „Tónlistin - Þjónn
listanna“. Það vekur athygli á 4.
tónleikunum að ekki verður einungis
flutt tónlist á þeim, heldur verður
Sigurður Skúlason, leikari með fram-
sögn við Melodrama-ballöður Schu-
manns, Schuberts og Liszts, og kvik-
mýndin Napoléon, með tónlist Arthurs
Honeggers verður síðasti dagskrárliður
kvöldsins, eða öllu heldur valdir kaflar
úr henni, og mun íslenska hljómsveitin
leika tónlist Honeggers við, en Hon-
egger samdi tónlistina við myndina
1927. 5. tónleikamir eru helgaðir
minningu þýska gyðingsins og leikhús-
tónskáldsins Kurt Weill og er yfirskrift
þeirra „Meistari Kurt Weill“. Þeirsjöttu
bera yfirskriftina „Tónskáldin ungu“ og
er vel við hæfi að sólóisti kvöldsins verði
Sigrún Eðvaldsdóttir, fiðluleikarinn
ungi, en Sigrún er aðeins 15 ára gömul.
Sérstakir blásturstónleikar verða hinir
sjöundu, og er þema þeirra „Blásið
gegnum tíðina“ og hinir síðustu á
þessum vetri bera ekki óvirðulegri
yfirskrift en „Konur“. Verða þeir
tónleikar helgaðir konum og tónverkin
ýmist samin af konum, leikin af konum
eða fjalla um konur.
Málefnið stórmerkilegt
Auðvitað er þessi upptalning engan
veginn tæmandi eða nógu upplýslandi,
en hins vegar ætti hún að gefa þeim sem
einhvern áhuga kynnu að hafa á þessu
málefni nógu grófar hugmyndir um
prógramm vetrarins hjá íslensku hljóm-
sveitinni, til þess að þeir sem á annað
borð hafa áhuga fari sjálfir á stúfana og.
afli sér frekari upplýsinga.
Ég valdi að gera stofnun íslensku
hljómsveitarinnar og verkefnaval henn-
ar að umræðuefni mínu í þetta skiptið,
vegna þess að mér finnst málefnið vera
stórmerkilegt og þess verðugt að um það
sé fjallað. Sú hugsun sem að baki býr -
að gefa ungu og hæfileikaríku tónlistar-
fólki tækifæri til þess að taka þátt í
æfingum og tónleikahaldi, er einnig
góðra gjalda verð - og sjálfsagt er það
mjög nauðsynlegt að ungt fólk sem kýs
að snúa aftur heim til íslands að loknu
löngu tónlistarnámi erlendis, geti fengið
eitthvað að gera við sitt hæfi, þó það sé
ekki nema hlutastarf.
Kertaljós í myrkrinu
Sinfónían getur ekki tekið við öllu
þessu fólki, og þó það verði sjálfsagt
hlutskipti flestra þeirra tónlistarmanna
sem snúa heim frá námi, að fara út í
tónlistarkennslu, þá er starf í svona
hljómsveit, þó það sé aðeins hlutastarf,
sjálfsagt eins og kertaljós í myrkrinu
fyrir listamennina. Það er því ekki
óeðlilegt að enda þessa lofgjörð til
íslensku hljómsveitarinnar á lítilli sögu
sem Guðmundur Emilsson, stjórnandi
hljómsveitarinnar sagði fréttamönnum
á kynningarfundinum sl. þriðjudag:
„Við fengum hina fjölmörgu umsækj-
endur til þess að prufuspila fyrir okkur
nú í septemberbyrjun, og til marks um
áhuga þann og vilja sem tónlistarmenn-
irnir sýndu þá skal ég segja ykkur af
einum mjög færum hljóðfæraleikara
sem býr úti á landi og sótti um. Hann
prufuspilaði fyrir okkur, og gerði það
auðvitað afbragðsvel. Svo sagði hann
við okkur: Gerið þið það, að ráða mig.
Ég skal sjálfur borga ferðimar fram og
til baka á æfingamar einu sinni í viku,
og á tónleikana. Bara ef ég fæ að spila
með ykkur.“ Auðvitað réðum við
þennan mann, og það þarf kannski ekki
að geta þess að kaupið sem hann fær hjá
okkur nægir ekki til þess að greiða ferðir
hans!“
Agnes Bragadóttir,
blaðamaður, skrifar
-AB