Tíminn - 10.10.1982, Blaðsíða 9

SUNNUDAGUR 10. OKTÓBER 1982
9
menn og málefni : ' • • •• -....^
Persónuleg óvild og hatur
mega ekki ráða á Alþingi
■ Hörmulegt vaeri til þess að vita, ef alþingismenn létu persónulega óvild og hatur ráða gerðum sínum í örlagaríkustu málum Alþingis.
Hvernig bregzt Alþingi
við vandanum?
■ Alþingi verður sett á morgun.
Sennilega mun þjóðin fylgjast betur
með störfum þessa þings en flestra eða
allra fyrri þinga. f>ví valda margar
ástæður.
Hin fyrsta er sú, að efnahagskrepp-
an, sem nú ríkir í heiminum, þrengir
kosti íslendinga eins og flestra annarra
þjóða á margan hátt. Markaðir hafa
þrengst fyrir ýmsar útflutningsvörur
íslendinga, en verð fallið á öðrum.
Loðnuveiðar hafa alveg brugðizt og
þorskafli orðið mun minni en fiskifræð-
ingar og útgerðarmenn hafa reiknað
með.
Það er því fyrirsjáanlegt, að þjóðar-
tekjur munu dragast saman mjög
verulega. Af þessum ástæðum er
efnahagsvandinn, sem bíður Alþingis
nú meiri en oftast áður.
Önnur ástæðan er sú, að Alþingi
getur ekki dregið lengur að fjalla um
stjórnarskrármálið og nauðsynlegar
breytingar á kjördæmaskipuninni og
kosningafyrirkomulaginu. Eðlilegt er,
að Alþingi fjalli jafnframt um aðrar
breytingar á stjórnarskránni, enda
hefur það verið undirbúið af stjórnar-
skrárnefndinni.
Hins vegar hefur enn ekki náðst
samkomulag um kjördæmamálið, en
það stafar einfaldlega af því, að enginn
þingflokkanna hefur enn borið fram
ákveðnar tillögur, en endanleg af-
greiðsla þess hlýtur að byggjast á því,
að þeir nái einhverri samstöðu.
Þriðja ástæðan er sú, að stjómarand-
staðan hefur stöðvunarvald í neðri
deild, þótt ríkisstjórnin styðjist við
þingmeirihluta. Stjórnarandstaðan
getur notað þetta stöðvunarvald til
þess að gera ríkisstjórninni örðugt
fyrir á ýmsan hátt. Mjög neikvæð
afstaða stjórnarandstöðunnar gæti
skapað öngþveiti og stóraukna erfið-
leika.
Aðhald þjóðarinnar
Undir þessum kringumstæðum hlýt-
ur mjög að reyna á ábyrgðartilfinningu
og þegnskap þingmanna.
Það sjónarmið þarf að ráða, að
þjóðarhagsmunir séu metnir meira en
flokkshagsmunir eða persónuleg óvild
við meðferð efnahagsmálanna.
Við lausn kjördæmamálsins verður
að gæta þess, að hlutur þéttbýlisbúa
verði leiðréttur, en þó tekið eðlilegt
tillit til sérstöðu þeirra, sem byggja
strjálbýlli héruðin.
Það getur reynzt örðugra að láta
þessi sjónarmið ráða, þegar kosningar
eru í nánd, en undir öðmm kringum-
stæðum. Menn freistastþá frekar til að
stjómast af annarlegum sjónarmiðum.
Hér skiptir það áreiðanlega miklu,
að alþingismennirnir hafi sem mest
aðhald frá þjóðinni. Hún þarf að láta
þá finna, að ætlast er til ábyrgra
vinnubragða af hendi þeirra. Hún þarf
að sýna, svo að ekki verði um villzt,
að óábyrg og óheilbrigð vinnubrögð
séu ekki leiðin til að vinna traust
hennar.
Hótunin
í þessu sambandi hlýtur að rifjast
upp sú furðulega hótun stjórnarand-
stöðunnar, að hún muni nota stöðvun-
arvald sitt í neðri deild til að fella
bráðabirgðalög ríkisstjómarinnar um
efnahagsaðgerðir, enda þótt vitað sé,
að þau njóta fylgis meirihluta Alþingis
og allt bendir til, að mikill meirihluti
þjóðarinnar viðurkenni nauðsyn
þéirra, eins og ráða má af afstöðu
launþegasamtakanna.
Það er líka ekki síður Ijóst
forustumönnum stjórnarandstöðunn-
ar en öðmm, að fall bráðabirgðalag-
anna myndi stórauka verðbólguna og
hættuna á atvinnuleysi og gera efna-
hagsvandann enn torleysfari.
Umrædd hótun stjórnarandstæð-
inga byggist þannig ekki á neinum
skynsamlegum rökum, enda einfald-
lega sprottin af óvild og hatri nokkurra
forustumanna Sjálfstæðisflokksins í
garð Gunnars Thoroddsen. Alþýðu-
flokkurinn hefur dragnast með eins og
svo oft áður, enda þótt hann eigi ekki
neitt sökótt við Gunnar.
Því verður vart trúað fyrr en á
reynir, að stjómarandstaðan muni
standa við þessa hótun og valda með
því stórkostlega auknum vanda í
efnahagsmálum þjóðarinnar.
Hörmulegt væri til þess að vita, ef
alþingismenn létu persónulega óvild
og hatur ráða gerðum sínum í
örlagáríkustu málum Alþingis.
Kjördæmamálið
Við kjördæmabreytinguna, sem
gerð var á Alþingi 1959 ríkti samkomu-
lag um það milli flokkanna, að
eðlilegt væri að verulegur munur yrði
á kjósendatölu bak við þingmann í
þéttbýli og strjálbýli.
Það hlutfall, sem samkomulag varð
um 1959, hefur síðan mjög raskazt
vegna fólksfjölgunar á Reykjanes-
svæðinu. Óhjákvæmilegt er að það
verði leiðrétt.
Um það eru líka allir flokkamir
sammála. Þegjandi samkomulag virð-
ist líka hafa náðst um, að við
breytingar á kjördæmaskipuninni
verði miðað við svipað hlutfall og
samkomulag varð um 1959.
Miðstjóm Framsóknarflokksins hef-
ur lagt til, að þetta verði að vemlegu
leyti leyst með breytingu á úthlutun
uppbótarþingsæta, en nú falla venju-
lega fimm þeirra til kjördæma utan
Reykjavíkur og Reykjaneskjördæmis.
í raun hljóta þó viðkomandi flokkar
þau vegna fylgis, sem þeir hafa fengið
í Reykjavík og Reykjaneskjördæmi.
Um þetta hefur enn ekki náðst
samkomulag. Hugmyndir hafa komið
fram um það, að fjölgað verði um 7-9
þingsæti, er falli áðumefndum tveim-
um kjördæmum í skaut. Sú fjölgun
nægir þó ekki, ef ná á sama hlutfalli
og 1959, verði úthlutun uppbótarsæta
óbreytt.
Ef þingsætunum væri fjölgað um 7-9
virðist eðlilegt, að eitt þeirra félli í hlut
Norðurlandskjördæmis eystra, en þar
hefur orðið mikil fólksfjölgun síðan
1959.
Enginn flokkanna hefur enn gert
ákveðnar tillögur um lausn þessa máls.
Meðal almennings vex þeirri skoðun
hins vegar fylgi, að þetta mál beri að
leysa með engri eða sem allra minnstri
fjölgun þingmarina.
Á þennan hnút verður Alþingi nú
að höggva með einum eða öðrum
hætti.
Gjafír eru yður gefnar
Síðan loðnuveiðarnar brugðust al-
veg og þorskaflinn varð minni en menn
vonuðu, hafa sprottið upp ýmsir
spekingar og haldið hrókaræður um,
að það sé sök Byggðasjóðs fyrst og
fremst að fiskiskipastóllinn sé orðinn
of stór.
Það, sem hér er átt við, eru
lánveitingar úr sjóðnum til útgerðar-
staða í dreifbýlishéruðunum, á Vest-
fjörðum, Austfjörðum og á Norður-
landi.
Með öðrum orðum er verið að
segja, að þessir staðir hafi ekki átt að
fá fiskiskip, heldur hefði átt að láta þá
verða útundan, þegar togaraflotinn
var endurnýjaður eftir að viðreisnar-
; stjórnin var búin að koma honum í
rúst.
Það er næsta ljóst af þessu, hvar
umræddir vitringar myndu byrja á því
að framkvæma þá takmörkun fiski-
skipastólsins, sem þeir eru að boða, ef
þeir fengju að ráða. Það yrði gert
vestra, nyrðra og eystra.
Það er vissulega kominn tími til þess
fyrir fólk á þessum stöðum að gera sér
grein fyrir því, hvaða gjafir er hér
verið að rétta því og yfir hverju er
verið að öfundast.
Það er verið að telja það illt verk og
óviturlegt að hafa látið það fá
atvinnutæki, sem hafa stuðlað að meiri
velmegun og uppbyggingu á flestum
þessara staða en áður voru dæmi um.
Hjá íbúum höfuðborgarinnar og
Reykjaneskjördæmis er alið á þeim
áróðri, að hér hafi peningar verið
teknir frá þeim og fluttir ranglega út í
dreifbýlið. Þannig sé byggðastefnan,
sem Framsóknarflokkurinn hafi beitt
sér fyrir.
Því er gleymt, hvaða vandræðum
það hefði valdið íbúum Faxaflóa-
svæðisins, ef útgerðarstaðir vestra,
nyrðra og eystra hefðu meira og minna
lagzt niður og fólksflóttinnsuður orðið
margfalt rneiri en raun hefur þó orðið
á.
Reykvíkingar og Reyknesingar
þurfa að vara sig á þessum áróðri. Og
fólkið í útgerðarstöðunum vestra,
nyrðra og eystra þarf að bregðast við
í tæka tíð, svo að takmörkun
fiskiskipastólsins, ef til kemur, verði
ekki fyrst og'fremst látin bitna á því.
Flugstöðin
Það eru góð tíðindi, að Bandaríkja-
þing hefur framlengt fjárveitinguna til
byggingar nýrrar flugstöðvar á Kefla-
víkurflugvelli, sem myndi tryggja
aukinn aðskilnað hersins og lands-
manna.
Ný flug’st öð á Keflavíkurvelli er
orðin þjóðamauðsyn. Þær atvinnu-
greinar, sem nú aukast mest í
heiminum, þegar fólki fækkar við
iðnað, landbúnað og fiskveiðar, eru
samgöngur og ferðaþjónusta. íslend-
ingar þurfa að fylgjastmeð í þeirri
þróun. Eitt skilyrði þess er bætt
ferðaþjónusta á Keflavíkurflugvelli.
Þeim áróðri er nú beitt gegn hinni
fyrirhuguðu flugstöð, að bygging
hennar muni draga úr framkvæmdum
í þágu flugþjónustunnar innanlands.
Þannig er enn einu sinni reynt að auka
ríg milli dreifbýlis og strjálbýlis.
Hér er alger misskilningur á ferð-
inni. Bygging fyrirhugaðrar flugstöðv-
ar á Keflavíkurflugvelli verður íslend-
ingum ódýrari, ef við fáum til hennar
bandarísku fjárveitinguna, en bygging
minni flugstöðvar, sem við kostuðum
að öllu leyti sjálfir. íslendingar hefðu
minna fé til flugþjónustu innanlands,
ef síðari leiðin væri farin, eins og
Alþýðubandalagið leggur til.
Hitt kann að vera rétt, að einhverjar
breytingar megi gera á teikningu að
fyrirhugaðri flugstöðvarbyggingu. Það
má hins vegar ekki verða til þess að
tefja framkvæmdir að neinu ráði.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar