Tíminn - 26.06.1983, Blaðsíða 27

SUNNUDAGUR 26. JÚNÍ 1983
hljómgrunn hjá konum almennt. Flestar
voru mótfailnar stökkbrevtingu á þjóð-
félaginu - kosningaréttur kvenna var
nógu róttækt fyrir þær.
Upp úr 1910 unnu flest kvennasamtök
að kosningarétti kvenna.
Konur fengu fyrst kosningarétt í Wy-
oming árið 1869. Síðan fylgdi Colorado
í kjölfarið árið 1893, þá Utah og Idaho
1896. Washington 1910. Kalifornía 1911.
Arizona. KansasogOregon 1912. Illino-
is veitti konum takmarkaðan kosninga-
rétt 1913. Nevada og Montana veittu
konum kosningarétt 1914 og New York
1917.
Arið 1919 fengu kvenréttindakonurn-
ar Sarah Platt Decker. Carrie Chapman
Catt. Anna Howard Shawog Alice Paul
19. stjórnarskrárviðbótina samþykkta.
Hún var á þá leið að ekki mætti neita
bandarískum þegnum um kosningarétt
vegna kynferðis. Ekki mátti heldur tak-
marka kosningarétt bandarískra þegna
vegna kynferðis þeirra.
Þær konur sem komu bandarísku
kvennabaráttunni af stað voru miðstétt-
arkonur. Þær bjuggu í borgum við þá
fjölskyldugerð sem iðnbyltingin gat af
sér-kjarnafjölskyldu. Flestarvoru þess-
ar konur sæmilega menntaðar, vel stæð-
ar og höfðu nægan tíma frá barnauppeldi
og heimilisstörfum. Dreifbýliskonur
bjuggu aftur á móti í stórfjölskyldum og
unnu við hlið karlmanna. Þær voru ekki
þrúgaðar af því kvenhlutverki sem þeim
konum var ætlað sem bjuggu í borgum.
Athyglisvert er að fyrstu fylkin sem
veittu konum kosningarétt voru fámenn
dreifbýlisfylki.
Verkakonur voru vinnuþrælar. Þær
urðu að vinna langan vinnudag til að
hafa í sig og á. Margar voru ólæsar og
óskrifandi og jafnvel ekki enskumæl-
andi. Frístundir þeirra fóru aðallega í
heimilisstörf og höfðu þær því lítinn
tíma til að sinna kjaramálum og öðrum
félagsstörfum.
Félagsmiðstöðvarnar sem stofnaðar
voru um 1886 höfðu eflaust mikil áhrif á
verkafólkið í fátækrahverfunum - þar
var það uppfrætt um eigið réttindaleysi
og möguleikana á úrbótum.
Samtök miðstéttarkvenna breyttust
samfara breyttum þjóðfélagsandá. Þegar
róttækar konur komust í forystu samtak-
anna virkjuðu þær samtökin í samræmi
við skoðanir sínar og hugmyndir tíðar-
andans. Þær funduðu með verkakonum
og fluttu fyrirlestra um breytt samfélags-
form víðs vegar um landið.
Það er vandi —
nei, það er misrétti að
þurfa að velja
Á framfaraskeiðinu (1890-1914) tóku
miðstéttarkonur virkan þátt í baráttunni
fyrir bættum kjörum verkafólks. Þær
áttu auðvelt með að setja sig í spor
verkakvenna því þær voru fyrst og
fremst mæður og manneskjur og tóku
lítinn þátt í lífsgæðakapphiaupi og valda-
baráttu karlanna.
Róttækar konur voru háværar. Þær
vildu breyta fjölskyldugerðinni og þjóð-
félagsgerðinni í samræmi við hugmyndir
sósíalismans. Hugmyndir þeirra fcngu
lítinn hljómgrunn hjá konum almennt.
Eins og fyrr segir fengu bandarískar
konur kosningarétt árið 1919. en í raun
og veru hefur lítið fengist með honum -
misrétti ríkir enn.
Örfáar konur taka þátt í stjórnmálum.
Þær eiga erfitt uppdráttar í karlaflokkun-
um þar sem karlmennskugildin ríkja.
Fáar konur hafa gegnt áhrifamiklum
stöðum í þjóðfélaginu. Konur vinna
verst.launuðu störfin.
Karlmenn sem vilja ganga í hjónaband
þurfa ekki að skipa starfi sínu í annað
sæti þess vegna. Vilji þeir einbeita sér að
frama í starfi þurfa þeir heldur ekki að
neita sér um að eignast börn. Þctta er
hins vegar val sem langflestar konur
verða að taka afstöðu til. Vilji þær
einbeita sér að starfsframa sínum „á
karlavísu" neyðast þær oftar en ekki til
þess að neita sér um að eignast börn.
Bandaríska samfélagsgerðin gerir ekki
ráð fyrir að konur vinni utan heimilisins
- en það sjónarmið getur reyndar breyst
þegar ríkjandi öfl telja það hentugt!
Barnaheimili eru fá og skólastarfsemin
gerir ráð fyrir því að „mamma" sé heima.
Þá má ekki gleyma auglýsingum, kvik-
myndum og öðrum fjölmiðlum. Þar er
„kveneðlinu" - því sköpunarverki
karlmanna - hampað í tíma og ótíma og
iðulega er fjallað uin konur sem hverja
aðra hluti. Á meðan litið er á konur sem
hluti er langt í að markinu sé náð.
-sbj
fréttir
Aðalfundur FÍS ályktar
um vísitölubætur
■ Adalfundur Félags islenskra símamanna
var haldinn 3. maí s.l. Formaður félagsins.
Ágúst Geirsson. flutti skvrslu stjórnar fyrir
liðið starfsár.
Veigifinestu þættirnir i félagsstarfinu voru
lautia- og kjaramál. en á starfsárinu var
unniö hæöi að-gerö aðalkjarasamnings milli
BSRB og fjármálaráðherra ogsérkjarasamn-
ingi félagsins og fjármálaráðherra.
A árinu tókst samkomulag milli félagsins
og viðsemjenda þess urn að tekin verðí upp
sérstök námsbraut á næsta htiusti við Póst- og
símaskólann fyrir almenna símaafgreiðslu-
og skrifstofumenn stofnunarinnar. Hafði fél-
agið barist fyrir því alllengi aö þessir starfs-
hópar ættu möguleika á aukinni menntun á
sama hátt og ýmsir aörir hópar innan Pósts
og síma.
Þann I. desember s.l. voru liöin 311 ár Irá
því fyrstu sjálfvirku símstöðvarnar hcr á
landi voru teknar i notkun. en það voru
stöðvarnar i Reykjavík og Hafnarfirði.
Það leiddi þá til þess að um 4(1 talsímaverö-
ir misstu vinnu sína.
Síðan hefur sú þróun. sem þá hófst haldið
áfram. en þó meö misjöfnum liraða. stundum
miklum eins og þegar símakerfi stærri ktiup-
staöa og bæja varö sjálfvirkt og stundunt
minni.
F.Í.S. hefur ekki lagst gegn þessari þróun
né reynt aö sporna við henni frekar en
annarri tækniþrókun innan síns starfssviðs.
Þtið hefur hins vcgar veriö hlutverk félags-
ins aö standa vörð um réttindi þetrra starfs-
manna sem hafa orðið fyrir barðinu á þessari
þróun.
Nú tvö til þrjú sföustu árin hel'ur uppsagna-
bylgjan risið á ný eftir tiltölulega rölegt
tímabil þar á undan. Sent dænú unt það má
nefna að á árunum 1981 og 1982 var 19
stöðvarstjórum sagt upp störfum og 26 tal-
símavörðum.
Aöalástæður fyrir þessum uppsögnum eru
fyrst og fremst aukinn hraði í því aö gera
síntakcrfi i sveitum landsins sjálfvirkt.
Gjaldkeri F.Í.S. Bjarni Ólafsson skýrði
reikninga félagsins og er fjárhagur þess
góður.
Aðalfundireru haldnirárlega, en stjórnar-
kjör fer fram annað hvert átr og veröur ný
stjórn kjörin næst árið 1984.
Á aðalfundinum var samþykkt svofelld
ályktun:
„Vegna barlómssöngs margra framámanna
atvinnurekenda að undanförnu. sem oftast
endar á því aö afnema þurfi vísitölubætur á
laun - ályktar aðalfundur F.I.S. 3.3.83 eftir-
farandi:
Félagsmenn F.Í.S. hafa tekiö á sig kjara-
skerðingu á undanförnúm misserum eins og
aðrir launamenn.
Fundurinn vekur athygli á því að vísitölu-
bætur á laun eru greiddar eftir á vegna
hækkana á vöruverði. I 80% verðbólguhraða
er vísitölubóta þörf meir en nokkru sinni
fyrr.
Fundurinn hvetur því stjórn F.Í.S. og
samninganefnd BSRB til þess að berjast
fyrir því að vfsitölubætur verði greiddar að
fullu á laun í stað þess að vera skertar eins
og nú er.
Caterpillar
varahlutir til sölu, bæði í
jarðýtur, veghefla,
Upplýsingar í síma 32101.
.;,vw
27
borga sig b&zt
Sláttuþyrlur með knosara
Slá hraðar
Slá betur
Vinnslubr. 1,85 m
Heyþyrlur
2ja - 4ja stjörnu
GAMLA VERÐIÐ STENDUR
Vélar sem
bændurnir treystal
{
m HAMAR HE \
s§P veiadeiid )
Sími 22123. Pósthólf 1444. TrYggvagötu, Reykjavik.
ÁvY-OS'í
UMBOÐSMENN OSKAST
HEumn
KRONE
HAMAR HF. vélaumboð óskar
eftir umboðsaðilum á eftir-
töldum stöðum:
Vesturlandi - Vestfjörðum J
Húnavatnssýslum - Akureyp
Þingeyjarsýslum - Egilsstöðuný
og Hornafirði.
Þeir sem hefðu áhuga, vinsamlegast sendi
upplýsingar bréflega, eða hafi samband við
HAMAR HF. véladeild - sími 22123,
Hamarshúsinu, Tryggvagötu, Reykjavík.
w