Tíminn - 24.10.1987, Blaðsíða 9

Tíminn 9
Frá fundi í Alþýðubandalaginu.
átti að koma Alþýðubandalag-
inu til góða, varð að mestu til að
auglýsa Ólaf Ragnar.
Svo springur hann
Og nú er komið að því að
Alþýðubandalagið springi.
Þrautaganga vindmilluriddara
flokksins hefur allt í einu tekið
enda. Baráttaog heitstrengingar
eru gleymdar. Verkalýðshreyf-
ingunni hefur verið ýtt til
hliðar. Guðmundi J. Guðmunds-
syni hefur verið sparkað út
af þingi fyrir málamyndasakir
og Ásmundur Stefánsson hefur
verið felldur í þingkosningum
og fær ekki að sitja landsfund.
Af verkalýðsforingjum stendur
Þröstur Ólafsson einn eftir fyrir
utan einn eða tvo smákalla, og
var hann þó saklaus og óspurður
drifinn í þann hóp sem hefur
ákveðið að styðja málvin þjóð-
höfðingja í fjörrum heimsálfum
til formennsku í sprungnum ■
flokki. Hann er eins og Skarp-
héðinn í brennunni: „Stendur
við gaflak og glottir við tönn.“
Verkalýðshreyfingin áleit um
tíma, að Álþýðubandalagið
myndi seint og um síðir koma
fram vinsælustu kjarastefnu á
íslandi: Hærri laun handa öllum
allan tímann. En svo falleraðist
þessi flokkur listar hins ómögu-
lega. Honum varð það á í ríkis-
stjórn að standa að fjórtán kjara-
skerðingum á einu og sama
stjórnartímabili.
Verkalýðshreyfingin var vön
stórum loforðum og hún var
lamin fram til kjarabaráttu hvað
eftir annað til að koma fram því
andrúmi upplausnar, sem Al-
þýðubandalaginu þótti svo æski-
Íegt. Þegar Ioksins var farið að
tala af skynsemi og spyrja um
kaupmátt og hvernig bjarga
mætti hagsmunum launþega til
frambúðar dugði ekkert minna
en mannfórnir til að gjalda fyrir
þau „svik". Það er eftirtektar-
vert ísamskiptum Ólafs Ragnars
og Ásmundar Stefánssonar, að
Ólafur hefur kosið að víkja
Ásmundi þangað sem skuggsýnt
er í höllinni. Gagnslausir og
fáráðir hirðmenn kneyfa öl sitt
nær hásætinu. Þar situr líka í
ljósi hásætisins þingmaðurinn
Guðrún Helgadóttir, og veit
enginn hvernig hún er þangað
komin. Ekki er það sakir ástar á
Ólafi Ragnari heldur vegna þess
klaufadóms að láta ekki Guð-
rúnu vita af ráðagerð flokks-
kjarnans um konu að norðan.
Það gerist nú tíðara að forystu-
menn flokka virðast ekki kunna
einföldustu atriði stjórnmáia,
eins og þau að tala við fólk. Er
þetta einkum áberandi meöal
þeirra, sem eru á .aldur við
Svavar og þaðanaf yngri í stjórn-
málastarfi.
En Alþýðubandalagið á enn
kosti þrátt fyrir allt. Það getur
sprungið á tvo vegu. Nái Ólafur
Ragnar kjöri formanns verður
sprengingin stór. Á þrjú hundr-
uð manna landsfundi flokksins
þarf hann ekki nema 160 at-
kvæði. Hann þarf ekki endilega
að eiga mikið fleiri atkvæði í
öilum flokknum. Það þýðir aö
stærstur hluti flokksins situr ann-
ars staðar. Nái hins vegar frú
Sigríður Stefánsdóttir kjöri
verður sprengingin lítil. Þá
hverfa sárafáir úr flokknum.
Flokksmenn sitja kyrrir og una
sæmilega við sitt. Þeir munu
heyra í fréttum „Kjaranefndar
þjóðarinnar", af Ólafi Ragnari
þar sem hann fer með himin-
skautum á milli þjóðhöfðingja í
leit að friði og sprengingum.
„Reiknað er með..,
I forystugrein Þjóðviljans á
þriðjudag er sagt að kapp sé best
með forsjá, og hefði mátt skrifa
Ólafi Ragnari það bréf fyrr. Nú
er of seint að skrifa honum eitt
eða neitt af því að hann er
kominn yfir þann punkt þaðan
sem snúið er aftur. Þjóðviljinn á
auðvitað í töluverðum sárum út
af þeirri uppákomu að engar
sættir eru um næsta formann
flokksins. Þeir Þjóðviljamenn
bera jafnvel við að verða gáfaðir
í raunum sínum. „Séu margir í
framboði, verða allir undir nema
einn,“ segja þeir og láta líta svo
út að mönnum hafi jafnvel dott-
ið í hug að kjósa tvo formenn í
sáttaskyni. Og Þjóðviljanum eru
Ijósar þær hættur sem steðja að
fíokknum. Hann gæti klofnað.
En blaðið bendir á ieið vonar-
innar og segir: „Reiknað er með
að þeir, sem undir verða, taki
áfram þátt í flokksstarfi af full-
um krafti.“ Þetta er merkiieg
yfirlýsing. Hún bendir til að
fararsnið kunni að vera á ein-
hverjum hluta flokksins.
Þannig búa menn á þeim bæ í
skugga skelfingar um óvænt
niðurlag formannskjörs. í Þjóð-
viljanum er haft eftir Sigríði
Stefánsdóttur, að „margir innan
flokksins teldu að aldrei gæti
orðið sameining um Ólaf Ragn-
ar í forustu." Hins vegar kveðst
Ólafur hvergi hræddur um
klofning, og segist ekki mundu
hafa gefið kost á sér ef hann
hefði talið það skapa hættu á
klofningi. Þannig heldur hann
sig fast við það stefnumið og
aðalinntak í lífinu að iðka póli-
1 tík sem er list hins ómögulega.
Hinn stóri geispi
Á haustdögum byrjar hin
stóra vertíð í leikhúsunum. Að-
sókn að þeim er eindæma góð
miðað við fólksfjölda, enda eru
leikhúsmiðar niðurgreiddir eins
og lambakjöt. Að vísu virðist
enginn hafa á móti þeirri niður-
greiðslu, vegna þess að fyrir
einhvern misskilning telja menn
öll leikhúsverk til listar, þótt
þau geti á stundum orkað á
áhorfendur eins og atvinnubóta-
vinna eða stofuleikahús frá
fyrstu tugum aldarinnar. Um
langa hríð hefur verið reynt að
koma við einskonar raunsæis-
stefnu í leikhúsum til að sýna
frumsýningargestum, sem marg-
ir hverjir hafa alist upp við hin
meiri hægindi, hvernig Iáglauna-
hóparnir í þjóðfélaginu hafa
þaö. Þetta er góðra gjalda vert,
en alvaran er slík að jafnvel
áhugasamasta fólk á erfitt með
að verjast geispa. Leikhúshlýtur
öðrum þræði aðvera til skemmt
unar, og niðurgreidd skemmtun
er auðvitað eftirsóknarverðari
er niðurgreiddir geispar. Gífur-
legur fjöldi fólks stundar nú
leiklist eða er tengt leikhúsum
sem starfslið. Það mundi líka
vera heimsmet miðað við mann-
fjölda. Engu af þessum
leikhúsum er ætlaö að bcra sig.
Það hvarflar yfirleitt ekki að
neinum að þau þurfi að gera
það. Svo bætist við skuldug
ópera og hugmynd að tónlistar-
höll. Þctta eru allt fallegar hug-
sjónir, sem enda einhvers staðar
í ríkinu eða utan á því. Fólk
hefur verið að fárast yfir niður-
greiðslum og talið þær af því
vonda. Vel má vera að niður-
greidd matvæli komi ekki að
miklu gagni, þótt með þeim sé
verið að jafna á milli þjóðfélags-
þegna. Hægt er að stunda slíkan
jöfnuð í gegnum almannatrygg-
ingar. Um niðurgreidd leikhús
gegnir öðru máli. Þar mundi
verða er.fitt að jafna fyrir milli-
göngu almannatrygginga. Nið-
urgreiðslur halda því eflaust
áfram í óbreyttri mynd í þágu
menningarinnar. Aftur á móti
er sauðkindin til aðeins í þágu
magans. Gaman er að koma í
leikhús og virða fyrir sér aldrað-
ar hetjur frumsýninganna líða
út af í sætum sínum og sofna
niðurgreiddum svefni hinna rétt-
látu áhugamanna um listir.
Nú á miklum niðurskurðar-
tímum, þegar fjármálaráðherra
er svo brátt að skera niður og
skattleggja, að hann gleymir að
láta samstarfsmenn sína í ríkis-
stjórn vita hvort hann er að fara
upp eða niður skattlagningar-
þrepin, er huggulegt til þess að
vita að leikhúsmiðar skuli halda
sínum niðurgreiðslum. Það má
skera niður við þjóðarbókhlöðu
og minnka við Kvikmyndasjóð.
Það má leggja á matarskatt og
skerða eitt og annað sem kann
að vera mikilsvert fyrir menn-
inguna. En leikhúsmiðann verð-
ur ríkið að borga að stærstum
hluta svo áhorfendur fái að
geispa í friði.