Tíminn - 08.12.1987, Qupperneq 5

Þriðjudagur 8. desember 1987
Tíminn 5
Jónas H. Haralz bankastjóri:
Lítum samkeppni ríkis-
víxla alvarlegum augum
Talsverð óánægja er nú á meðal bankamanna vegna sölu ríkisvíxla
á almennum markaði, er bera hærri vexti en boðið er í bönkum. Eru
í Seðlabankanum gefnar þær upplýsingar að fá megi allt að 41,3%
vexti eftir árið, sé víxlunum velt áfram og vöxtunum stöðugt bætt við
höfuðstólinn. Samkvæmt upplýsingum í fjármálaráðuneytinu eru
nýjustu tölur þær að um 155 milljónir séu útistandandi og er
helmingur þess í eigu einstaklinga, fyrirtækja og hópa manna er tekið
hafa sig saman um kaup á 500.000 króna víxlum, til að ná lágmarks
upphæð. Samtals eru því á milli 72-75 milljónir í eigu
einstaklinganna.
Jónas H. Haralz, bankastjóri Landsbanka íslands.
Viðbrögð bankamanna
„Við lítum þetta mjög alvarlegum
augum, en okkur hefur verið sagt í
fjármálaráðuneytinu að þetta muni
ekki standa lengi,“ sagði Jónas H.
Haralz, bankastjóri Landsbankans,
er Tíminn bar undir hann hvað
bankamenn segðu um harða sam-
keppni ríkisvíxla gagnvart spari-
sjóðsbókum. „Einmitt af því að
þetta eru skammtímavíxlar, þá er
þetta mjög alvarleg samkeppni við
okkur bankana." Sagði hann jafn-
framt að hin bága lausafjárstaða
bankanna batnaði ekki í þessum
mánuði og heldur ekki í þeim næsta.
Sagði hann að þeir bankamenn hafi
auðvitað vitað að þessi staða kæmi
upp, enda væri þetta yfirleitt slæmur
tími. „Á hinn bóginn er ekkert, sem
er á valdi bankanna, sem getur bætt
lausafjárstöðu bankanna í skjótri
svipan.
Varðandi þá spurningu hvort út-
boðin í Seðlabankanum á ríkisvíxl-
um kynni að hafa bein áhrif til
vaxtahækkunar, sagði hann: „Vext-
irnir hafa verið að aukast og það er
útaf fyrir sig eðlileg afleiðing af
verðbólgunni þar sem hún hefur
verið að hækka að undanförnu."
Ekki vildi hann segja að útgáfa
ríkisvíxlanna hefði bein eða óbein
áhrif á hækkun bankavaxta, en allt
væru þetta aðstæður sem bankarnir
yrðu að taka tillit til. „Ég veit að þeir
segja að þetta skipti ekki svo miklu
máli, af því að þetta séu svo stórar
sölueiningar að almenningur geti
ekki tekið þátt í því, en það eru á
hinn bóginn í þessu aðilar sem hafa
yfir miklu fé að ráða, sem eru
náttúrlega með fé í bönkunum.
Þannig kemur vissulega til aukinnar
samkeppni við okkur,“ sagði Jónas
H. Haralz, bankastjóri að lokum.
Vextir víxlanna og kjör
Ríkisvíxlarnir rjúka nú út og
herma nýjustu tölur að nálægt 155
milljónir séu útistandandi í eigu
innlánsstofnana, einstaklinga og
fyrirtækja. Þar af um 72-75 milljónir
í eigu annarra en innlánsstofnana.
Víxlar þessir bera fasta vexti sem
eru núna 33,1%. Ef ríkisvíxlunum
er velt í heilt ár og vöxtunum jafnan
bætt við, þá samsvarar það því að
hafa peninga á sparisjóðsbók með
41,3% vöxtum greiddum eftir á.
Lágmarksupphæð á víxlum er
500.000 en ofan þeirra marka ákveða
menn alveg upphæðina. Kemur
þetta þannig út í framkvæmd, að
kaupi menn einn slíkan þurfa þeir
ekki að leggja út fyrir honum að
fullu vegna forvaxtanna, og fá síðan
greiddar fullar 500.000 kr. að bindi-
tíma loknum. Sé haldið áfram með
dæmið af þessari upphæð, þarf ekki
að greiða, eða leggja inn í ríkissjóð,
nema 458.625 kr. og eru því vaxta-
tekjurnar 41.375 kr. eftir 90 daga.
Það er hagstæðasta tímabindingin,
en hún er frá 45 dögum til 90 daga.
Upphaflega varð mikil sala í þess-
um víxlum til innlánsstofnana, þ.e.
banka og sparisjóða, er salan fór í
gang í júní í ár. Fyrstu vikuna
seldust víxlar fyrir 815 milljónir og
mun þá ekki hafa verið óalgengt að
bankar keyptu víxla fyrir tugi og
hundruði milljóna. Þá var lánstím-
inn allt niður í 15 daga og nýttist það
innlánsstofnunum mjög vel. En laus-
afjárstaða banka og sparisjóða hefur
almennt versnað svo mjög að ekki
munu þessir aðilar eiga nema um 80
milljónir í ríkisvíxlum núna. Ein-
staklingar og fyrirtæki eiga nú um
72-75 milljónir í ríkisvíxlum.
Skattfríðindi
Gagnvart skattayfirvöldum eru
tekjur af slíkri ríkisvíxlaveltu með-
höndlaðar á nákvæmlega sama hátt
og sparifjáreign. Engin gjöld eru á
víxiltöku þessari og enginn kostnað-
ur reiknast frá upphæðinni sem
greidd er út.
Nokkrir þeir starfsmenn sem Tím-
inn ræddi við í Seðlabankanum
vegna ríkisvíxlanna, sögðust ekki
geta sagt annað en að þeir væru að
keppa á sama markaði og innláns-
stofnanir með sparifjárinnlegg ein-
staklinga, hópa og fyrirtækja. Sagði
einn þeirra að gagnvart viðskiptavin-
inum væri ríkisvíxillinn að flestu
leyti sambærilegur því að leggja
sparifé sitt inn á bók með fyrirfram
ákveðinn binditíma, en að vísu
gerðu forvextirnir þennan kostinn
mun fýsilegri. Nokkuð mun vera um
það að fólk í fasteignaviðskiptum
noti þessa leið til ávöxtunar til
ákveðins tíma og einnig er nokkuð
um að fyrirtæki taki óreglulegt lausa-
fé úr veltunni og bindi það í þennan
tíma. Sá öryggishnappur er á ríkis-
víxlunum að þeir eru framseljanlegir
ef eitthvað bregður útaf í lausafjár-
stöðu. Þá er frekar algengt að þrír til
sex aðilar taki sig saman um að
kaupa ríkisvíxil þar sem lágmarks-
upphæðin er þetta há. KB
Fjáriagapakkinn:
Bólgnar út um
3,1 milljarð
Niðurstöðutölur fjárlaga hafa breyst frá því í upphaflegri áætl-
un. I frumvarpinu er miðað við um 59.600 milljónir en í endur-
skoðun fjárlagadæmisins hefur talan hækkað upp í um 62.700 mill-
jónir króna. Auknar tekjur í ríkiskassann má fyrst og fremst rekja
til breytinga á söluskattslögum, en áætlað er að þær nemi um 4900
milljónum króna. Frá þessari tölu má síðan draga áætlað 2800
milljóna króna tekjutap ríkissjóðs vegna fyrirhugaðra breytinga
á tolla- og vörugjaldslögum frá og með næstu áramótum. Útkom-
an úr þessu dæmi er því 2100 milljónir króna. Til viðbótar þeirri
upphæð koma síðan 1000 milljónir vegna veltubreytinga og bættr-
ar innheimtu.
Ef litið er á gjaldahliðina, þá
gerir ríkisstjórnin ráð fyrir að verja
af þessari viðbót um 1300 milljón-
um til niðurgreiðslna. Til lífeyris-
greiðslna og barnabóta er áætlað
að verja 600 milljónum króna og til
endurgreiðslu á fóðurbætisskatti
fara 200 milljónir.
Til viðbótar þessu er gert ráð
fyrir að framlög til landbúnaðar-
mála nemi 300 milljónum. Hækkun
á framlagi til Jöfnunarsjóðs sveitar-
félaga, vegna breyttrar verkaskipt-
ingar ríkis og sveitarfélaga, verður
100 milljónir. Sérstakt framlag til
íþróttafélaga verður 15 milljónir.
Af öðrum liðum, sem nú er laumað
inn í fjárlagafrumvarpið fyrir 2.
umræðu, er 20 milljóna framlag til
jarðgangagerðar í Ólafs-
fjarðarmúla, 20 milljónir í þróun-
araðstoð, 10 milljónir í öryggismál
sjómanna og 80 milljónir til annar-
ra smærri verkefna. Til að ná
jöfnuði milli tekjuhliðar og gjald-
ahliðar fjárlagafrumvarpsins vant-
ar í þessa upptalningu 457 milljón-
ir, sem fjárveitinganefnd er ætlað
að deila bróðurlega í m.a. hafnir,
sjúkrahús og skóla.
Á ríkisstjórnarfundi sl. sunnu-
dag var lögð fram tillaga um fjár-
mögnun lokaátaks á smíði þjóðar-
bókhlöðu á næstu fjórum árum.
Þessi tillaga er nú til skoðunar hjá
menntamálaráðherra. Samkvæmt
tillögu fjármálaráðherra er gert
ráð fyrir sömu upphæð til þjóðar-
bókhlöðu og skráð er í upphaflegu
útgáfu fjárlagafrumvarpsins, þ.e.
50 milljónum króna. Hinsvegar er
gert ráð fyrir verulegri hækkun
framlaga á árunum ’89, ’90 og ‘91.
Og eins og fram kemur annars
staðar í blaðinu er nú lagt til að
Kvikmyndasjóður fái í sinn hlut 60
milljónir króna. Þetta þýðir 20
milljóna króna hækkun frá upphaf-
legri áætlun.
óþh
Alþingi:
Halldór mælir fyrir
fiskveiðistefnunni
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegs-
ráðherra mælti fyrir frumvarpi um
fiskveiðistefnu til næstu fjögurra ára
í efri deild Alþingis í gær. Það kom
þegar í ljós að þingmenn hafa beðið
eftir þessu frumvarpi með mikilli
eftirvæntingu, því aðeins tveir þing-
menn luku ræðum sínum utan fram-
sögu sjávarútvegsráðherra.
Danfríður Skarphéðinsdóttir
(Kvl.Vl.) rakti stefnumótun
Kvennalistans varðandi stjórnun
fiskveiða, en hann vill t.d. að 80%
afla verði úthlutað til byggðalaga á
grundvelli veiði sl. 5 ára. Það gæti
komið í veg fyrir það skipabrask sem
nú væri í gangi. Þá gagnrýndi hún
vinnuna við stefnumótunina, sem
hefði sýnt virðingarleysi fyrir
skoðunum kvenna.
Skúli Alexandersson (Ab.Vl.)
notaði síðan það sem eftirlifði fund-
artímans. Gagnrýndi hann mjög
gildandi kerfi og þá vinnu sem hefði
verið við að móta fyrirliggj andi
frumvarp. Þá rakti hann efnisatriði
stefnu Alþýðubandalagsins í málinu,
sem svipar um margt til stefnu
Kvennalistans, enda varð nokkuð
karp milli Danfríðar og Skúla um
það mál.
Umræðunni verður haldið áfram í
dag, en hins vegar hófu sjávarútvegs-
nefndir umfjöllun um málið strax í
morgun.
ÞÆÓ
Ríkiskassinn hefur
úti allar klær:
Söluskattur á
heilsuræktina
Eins og fram hefur komið
ákvað ríkisstjómin á fundi sl.
föstudag að leggja 25% söluskatt
á allar neysluvörur. Að sögn
fjármálaráðherra er ein sölu-
skattsprósenta liður í einföldun
söluskattskerfisins. í þessari ein-
földun feist m.a. að frá og með
næstu áramótum verða öll mat-
væli skattskyld. Einnig þarf þá að
borga söluskatt af auglýsingatekj-
um blaða og tímarita. Ennfremur
af einkaflugvélum og eldsneyti
fyrir þær, svo og þjónustu heils-
uræktarstöðva, nuddstofa og
ljósastofa.
Að auki munu falla niður ýms-
ar undanþágur sem hafa verið
fastbundnar í 6. grein fjárlaga
undanfarin ár, en aðrar verða
settar inn í söluskattslög. Frá og
með áramótum verður sérstakur
söluskattur á þjónustu 12%, en
til þessa hefur hann numið 10%.
óþh