Tíminn - 28.04.1988, Síða 10

10 Tíminn
Fimmtudagur 28. apríl 1988
Falklandseyingar eiga
stórauðug fiskimið
en eru of fámennir
Falklandseyjar hafa löngum verið bitbein Argentínu og
Bretlands og sauð upp úr 1982 þegar Argentínumenn
gerðu innrás á eyjarnar, sem á þeirra máli nefnast Islas
Malvinas, en urðu að lúta í lægra haldi fyrir breskum
hersveitum og láta eyjarnar aftur af hendi.
Þessi innrás Argentínumanna
varð þó til þess að vekja athygli
alheimsins á þessum hrjóstrugu
eyjum lengst suður í Atlantshafi,
skammt undan ströndum Argen-
tínu en byggðar harðgerðum
breskum þegnum, um 2000 að
tölu, sem aðallega liafa stundað
sauðfjárbúskap. Það höfðu heyrst
raddir í Bretlandi um að það væri
hreinasta vitleysa að halda dauða-
haldi í þessar eyjar og íbúa þeirra
sem Bretum væru til einskis gagns
en hins vegar stafaði af þeim mikill
kostnaður.
Hins vegar fylltust Bretar þjóð-
arstolti þegar breskar hersveitir
unnu sigur á þeim argentínsku og
átti sá sigur mikinn þátt í kosninga-
sigri Margaretar Thatcher árið
1982. Og íbúar eyjanna voru ein-
huga um að halda áfram búsetu
þar, og sem breskir þegnar.
Fiskveiðilandhelgin færð
út í 150 sjómílur
Nú hefur komið í ljós að eyjarn-
ar búa yfir ýmsum auði. Áður lék
grunur á um að í hafinu umhverfis
þær kynni að vera gnótt olíu og
jarðgass, en hafið býr yfir öðrum
auði sem nú hefir gert eyjarnar að
nokkurs konar Klondyke sem íbú-
ana hafði aldrei dreymt um.
Frá því að lifa fábrotnu og
hófsömu lífi eru eyjaskeggjar nú á
góðri leið með að verða veiðifurst-
ar og lffskjörin orðin með þeim
bestu sem fyrirfinnast. Reyndar
hafa eyjabúar orðið svo ríkir svo
hratt að þeir gera sér ekki alveg
grein fyrir hvernig þeir eiga að fara
með öll þessi verðmæti.
Þessi umskipti á lífi Falklendinga
urðu í fyrra þegar 150 sjómílna
fiskveiðilandhelgi var sett á um-
hverfis eyjarnar. Þá kom í ljós að
þarna eru einhver auðugustu
fiskimið í heimi.
Lítil kolkrabbategund
sem þykir mikið lostæti
víða um heim
Til þessa hafa eyjaskeggjar aðal-
lega haft framfæri sitt af fjárbúskap
eins og áður er sagt. Þeir hafa ekki
stundað fiskveiðar nema til heimil-
isbrúks. En eftír að bresk yfirvöld
- gegn mótmælum Argentínu-
manna - höfðu fært út fiskveiði-
landhelgina fengu Falklendingar
um 1200 milljónir króna fyrir
leyfisgjöld og önnur gjöld frá út-
lendum veiðiskipum. Það er ekki
svo lítið sem kemur í hlut hvers og
eins þegar íbúar eyjanna eru ekki
nema um 2000, og þeir stunda ekki
sjálfir veiðar að neinu ráði. Og
þessar tekjur fara hríðvaxandi.
Flest veiðiskipin eru verksmiðju-
skip frá Austur-Evrópu og löndum
Austur-Asíu. Og nú ætla Bretar
sjálfir að senda eigin veiðiskip til
Falklandseyja.
Ástæðan til þess að Falklandsey-
ingar hafa ekki lagt sig fram um að
efla eigin fiskiflota er að áður fyrr
voru fjarlægðirnar til markaðanna
of miklar fyrir þann Iitla afla sem
eyjaskeggjar gátu sjálfir unnið.
Þar við bætist að mikilvægasta
fisktegundin á miðunum er lítil
kolkrabbategund sem hvorki Falk-
landseyingarnir sjálfir eða Bretar
hafa haft sérlegan smekk fyrir.
En nú kemur í Ijós að Falklands-
eyja-kolkrabbinn er álitinn sér-
stakt lostæti í mörgum heimshlut-
um, ekki síst í Austurlöndum.
Útgerðarmenn veiðiskipa með
kælibúnað frá Japan, Suður-Kóreu
og Taiwan sýna miðunum um-
hverfis Falklandseyjar geysimikinn
áhuga.
Breskir landgönguliðar draga breska fánann að hún í Port Howard á Vestur-Falklandi eftir uppgjöf Argentínumanna 14. júní 1982.
Verðmæti Falklands-
eyjaaflans meiri en Norður-
sjávaraflans
Verðmæti kolkrabbaaflans við
Falklandseyjar á síðasta ári er
álitið vera a.m.k. um 30 milljarðar
króna. Þetta er meira en allur afli
breskra fiskimanna í Norðursjón-
um. Mesta vandamálið á eyjunum
þessa dagana er þess vegna hvernig
íbúarnir geti nýtt sér þessa auðlind
með því að setja sjálfir á stofn
fiskiðnað.
Ef þeir hafa áhuga á því geta
þeir komið höndum yfir svo gífur-
lega mikil auðæfi, miðað við fólks-
fjölda, að þeir verða sambærilegir
við arabísku furstadæmin við
Persaflóa. Ef þeir taka þann kost-
inn hafa þeir ekki bara nógu mikið
fé handa á milli til þess að vera
færir um að afþakka alla aðstoð frá
Bretlandi. Þeir geta þá sjálfirgreitt
allan kostnað við veru breskra
hermanna á eyjunum og samt átt
feikimikið í afgang.
Galli á gjöf Njarðar
En einn er galli á gjöf Njarðar.
Hvernig á 2000 manna samfélag að
geta lagt til nauðsynlegt vinnuafl til
að vinna slíkan gróða, án þess að
drukkna í aðkomufólki? íbúar eyj-
anna eiga á hættu að verða mjög
fljótlega lítill minnihluti meðal að-
komumanna og missa þannig
stjórnina á eigin örlögum.