Tíminn - 21.07.1988, Blaðsíða 3

\
Fimmtudágur 21. júií 1988
i * r i
Tímínrl
Á blaöamannafundi, þarsem niðurstööur skyrslunnar voru kynntar, var boðið upp á nokkra slíka. Hætt er viö aðeftir birtingu skýrslunnar kunni aödraga úr sölu á kjúklingum. Boltinn er því í hendi
framleiöenda, að reka af sér slyöruoröid og moka flórinn.
Salmonelluskýrslan alvarlegt áfall fyrir alifuglaframleiðendur:
Alifuglarækt í molum
í gær voru niðurstöður nefndar, sem skipuð var á síöasta Meindýr eiga þar mjög greiðan að-
ári til að gera úttekt á útbreiöslu salmonellusýkilsins og með
hvaða hætti mætti koma í veg fyrir, að upp kæmu matarsýk-
ingar af völdum hans, kynntar af Guðmundi Bjarnasyni,
heilbrigðisráðherra, og nefndarmönnum.
Niðurstöðurnar eru vægast sagt
alvarlegar. I skýrslunni kemur fram
að eftirliti er mjög ábótavant, reglur
og lög ná engan veginn að tryggja
heilbrigða framleiðslu, ástand fjöl-
margra búa er lélegt og reglum og
lögum virðist ekki fylgt.
Segir í niðurstöðum nefndarinnar
að eftirliti með innfluttu fóðri sé
mjög ábótavant, eftirlit með fóðri
framleiddu innanlands sé nánast
ekkert, ástand fóðurbætigeymslna
sé lélegt og önnur aðstaða til fugla-
eldis sé misjöfn og í mörgum tilfell-
um mjög slæm.
Þekkingarleysi
og eftirlitsleysi
„Skipulegt heilbrigðis- og fram-
leiðslueftirlit er nánast ekkert og
heilbrigðisskoðun í sláturhúsum
ábótavant. Lítið fer fyrir sýklarann-
sóknum, sem þó hljóta að vera
forsenda þess að hægt sé að halda
uppi marktæku eftirliti. Þekkingar-
leysi starfsfólks, matreiðslufólks og
almennings í örverufræðum og á
hollustu- og hreinlætismálum varð-
andi þessa framleiðslu er mikið. Ef
litið er til framleiðsluþáttanna kem-
ur fram, að aðeins er krafist sér-
stakra leyfa til fóðurinnflutnings,
útungunar og slátrunar, en ekki t.d.
til eldis alifugla, fóðurframleiðslu,
matargerðar í mötuneytum og á
veitingastöðum og til verslunar.
Engar kröfur eru gerðar til læknis-
skoðunar starfsfólks í þessum
matvælaiðnaði, hvorki áður en það
hefur störf, né í sérstökum tilvikum,
t.d. eftir að fólk kemur frá suðlægum
löndum," segir nefndin.
Skipulagsleysi
og afskiptaleysi
„Þótt einstakir þættir eins og fóð-
urinnflutningur, útungun og slátrun
séu háðir sérstökum leyfum eru
engar kröfur gerðar til leyfishafa um
hæfni til starfa.
Engar kröfur eru heldur gerðar til
eftirlits við eldi alifugla, þar sem
mest hætta er á sýkingu og mengun
fugla...
í stuttu máli má segja, að hér á
landi hafi í alifuglarækt ríkt skipu-
lagsleysi, sem byggist fyrst og fremst
á töluverðu þekkingarleysi framleið-
enda og neytenda og afskiptaleysi
stjórnvalda," segir í niðurstöðu
nefndarinnar.
Skilningsleysi
eða áhugaleysi?
Guðmundur Bjarnason, heil-
brigðisráðherra, sagði á fundinum í
gær að það væri Ijóst að ekki hefði
tekist að byggja upp öflugt matvæla-
eftirlit. Málin hefðu hins vegar verið
í umræðunni og því væru hlutirnir að
breytast.
„Með lagabreytingum höfum við
hafið undirbúning að breytingunum.
Við erum með í undirbúningi reglu-
gerðir, t.d. um aukaefni í matvælum.
Það virðist samt sem áður svo að það
hafi verið erfitt að fá fé til eftirlits frá
stjórnvöldum. Hvort þar hafi verið
um að ræða áhugaleysi eðaskilnings-
leysi, það er ekki mitt að dæma um.
Nú ríkir hins vegar annar andi,“
sagði Guðmundur.
Dr. Guðjón Magnússon, aðstoð-
arlandlæknir, sagði að menn væru
fljótir að gleyma. Það hefðu verið
önnur áföll á undan Búðardalssýk-
ingunni, t.d. árið 1980. Menn hefðu
þá vaknað til vitundar, en sofnað
skömmu síðar. Menn væru nú vakn-
aðir á nýjan leik.
Alifuglarækt
á stofugólfinu
Þá kom fram á fundinum að
margir alifuglabændur hefðu til um-
ráða mjög léleg hús, nánast hreysi.
gang að fóðri, en talið er að um 20%
rottna og músa séu salmoneilusmit-
berar og um 10-20% máva. Sé
pottur því víða brotinn. Salmonellan
berst líka úr fugladriti, nteð skófatn-
aði og í vinnufatnaði. Skortir nokk-
uð á að hreinlætis sé gætt á mörgum
búurn. Engar sérkröfur cru gerðar
til þeirra sem hyggjast hefja alifugla-
eldi, og sagði ingimar Sigurðsson,
yfirlögfræðingur heilbrigðisráðu-
neytisins að það lægi við að menn
gætu hafið eldi á gólfinu hjá sér.
Vantaði því mannafla og aðstöðu,
svo ekki sé talað um fjármagn til að
bæta úr hlutunum.
Hús skulu
vera meindýraheld
Nefndin leggur fram ítarlegar til-
lögur til úrbóta á vegum framleið-
enda, dreifenda og neytenda.
Fyrst má nefna að innflytjendur
þurfi að vanda val á hráefni og skipta
eingöngu við þau lönd, þar sem hægt
sé að treysta á opinber heilbrigð-
isvottorð. Gera þarf kröfu um stór-
bætt hreinlæti við uppskipun, fóð-
urgámar skuli vera þéttir og geymsl-
ur fugla- og meindýraheldar. Þá
skulu þær vera þannig innréttaðar
að meindýr geti ekki leynst þar og
tímgast.
Fóðurframleiðendur skulu varast
að nota innlent fiskimjöl, nema
tryggt sé að það innihaldi ekki
salmonellusýkla. Því þurfi þeir að
hafa í þjónustu sinni kunnáttumenn.
Framleiðendur skulu skilja að út-
ungun, eldi stofnhænsna og alifugla
og hvert og eitt húsanna skulu hirt af
sérstöku starfsfólki. Húsakynni
skulu vera meindýraheld og gerð úr
þannig efni að auðvelt sé að þrífa og
sótthreinsa. Lóð og næsta umhverfi
skal vera þrifalegt, afgirt og ryk-
bundið. Ekki skal ráða starfsfólk
nema það fái tilsögn í grundvallar-
atriðum almenns hreinlætis. Dauðir
fuglar skulu settir í sérstaka gáma og
þeim eytt tryggilega. Úrgangur skal
settur í sérstaka hauga, svo fjarri
húsum að ekki stafi af mengunar-
eða sýkingarhætta. Hvert eldhús
skal vera sjálfstæð eining og allir
fuglar sem í því eru, skulu fara inn
samtímis og út samtímis. Hús og
nánasta umhverfi skulu síðan þrifin
og sótthrcinsuð á milli hópa og látin
standaauð í a.m.k. tvær vikuráeftir.
Meira vatn
við kjötþvottinn
Sláturleyfishafar eiga að þrífa og
sótthreinsa þá kassa sem notaðircru
undir sláturfugla. Meira vatn skal
notað við kjötþvott. í húsunum má
aðeins starfa fólk sem íengið hefur
tilsögn í hreinlæti og umbúðamerk-
ingar skulu vera vandaðri.
Öll dreifing til verslana skal fara
fram með bifreiðum mcð frystibún-
aði og öll matreiðsla alifugla í versl-
unum skal bönnuð nema með sér-
stöku leyfi heilbrigðiseftirlitsins.
Á veitingastöðum og mötuncytum
skal cingöngu starfa fólk sem hcfur
lágmarksþekkingu í meðferð mat-
væla og undirstöðuatriðum örveru-
fræðinnar.
Fjallar ncfndin síðan ítarlcga um
tryggingamál og veltir m.a. upp
þeirri spurningu hvort ckki sé tíma-
bært að koma á nokkurs konar
salmonellusjúklingatryggingu.
Tímamörk verða sett
Nclndin lcggur cnnfremur til að
stofnuð vcrði staða dýralæknis ali-
fuglasjúkdóma við yfirdýralæknis-
cmbættið og cmbættið styrkt. Breyta
þurfi lögum um héraðsdýralækna,
þcim verði gert að koma daglega til
eftirlits og fram fari markviss sýna-
taka. Skipuleggja þurfi fræðslu í
heimilisfræðum í grunnskólum og
sérskólum og að skipa eigi sérstaka
nefnd til að kalla saman þegar salm-
onellutilfelli koma upp.
„Við þurfum að draga fram hvað
þurfi að gera. Það gerist ekkert strax
á morgun. Þessu þarf að gefa tíma.
Það er búið að ákveða að skipa
starfshóp til að vinna úr tillögunum,
en tímamörk verða sett,“ sagði heil-
brigðisráðherra. -SÓL
Mengunarvarnir
í Straumsvík
Iðnaðar- og heilbrigðisráðuneyt-
in hafa ákveðið að setja til hliðar
ágreining um gildi aðalsamnings
milli ríkisstjórnar íslands og Swiss
Aluminium Ltd., dagsettur 28.
mars 1966, með áorðnum breyting-
um, scm starfsleyfi fyrir ísal og að
mestu máli skipti að mengunar-
varnir séu í samræmi við kröfur þar
um. Ráðuneytin hafa því orðið
sammála um eftirfarandi lausn
málsins:
Mál er varða mengunarvarnir
álversins verði leyst innan ramma
12. gr. aðalsamnings milli ríkis-
stjórnar íslands og Swiss Alumin-
ium Ltd, dagsettur 28. mars 1966,
með áorðnum breytingum.
Heilbrigðisráðuneytið mun, að
höfðu samráði við Hollustuvernd
ríkisins, gera tillögu til iðnaðar-
ráðuneytisins um framkvæmd og
fyrirkomulag mengunarvarna,
þ.m.t. eftirlit, til undirbúnings við-
ræðna við Alusuisse og fsal sem
fram munu fara í haust á vegum
iðnaðarráðuneytisins um mengun-
armálin. Heilbrigðisráðuneytið
mun eiga aðild að þeim viðræðum
eftir því sem við á.
Heilbrigðisráðuneytið mun rita
Hollustuvernd ríkisins og íslenska
álfélaginu h.f. bréf varðandi þessa
skipan mála.