Tíminn - 22.07.1989, Blaðsíða 5

'j'j j r • i • 11 v. v r i! ■ rjlj'J ‘ '
Láugardagur 22. juíí 1989
■ I ” i í'
Tírhirin 5
Roger Abrantes, atferlisfræðingur og sérfræðingur í hundaþjálfun:
Heragi dugar
ekki á hunda
Undanfarna daga hefur verið staddur hér á landi Roger
Abrantes, atferlisfræðingur og sérfræðingur í þjálfun hunda.
Hann hélt í vikunni fjóra fyrirlestra á vegum Hundaræktarfé-
lags íslands um hundaþjálfun og ýmis vandamál sem kunna
að koma upp í sambandi við hundahald.
Abrantes stundaði aðallega nám í
heimspeki en einnig lærði hann tals-
vert í sálfræði og kennslufræðum.
Abrantes byggir þjálfun hunda mjög
mikið á þeim þáttum. Hann segist
hafa verið mjög vonsvikinn þegar
hann sá þær aðferðir sem voru
beittar við hundaþjálfun þegar hann
byrjaði að vinna við hana.
„Hér áður fyrr voru hundar þjálf-
aðir eins og hermenn. Hermenn
skilja náttúrulega það sem við þá er
sagt og maður getur skipað þeim að
ganga áfram og beygja til vinstri eða
hægri. En svona aðferð virkar ekki
á hunda. Það dugar ekki að öskra á
þá, af því að þeir skilj a ekki við hvað
er átt og hlýða þar af leiðandi ekki,“
segir Abrantes. „Mig langaði strax
að breyta þessu, ef til vill vegna þess
hve mikið ég hef lært um sálfræði og
kennslu og ég hugsaði með mér að
ég hlyti að geta notast við þá
menntun.“
Abrantes vann til að byrja með
undir stjóm sænsks sálfræðings, sem
vann við hundaþjálfun og notaði til
þess aðferð sem byggð var á sálfræði
frekar en ofbeldi og valdbeitingu.
„Ég hef síðan haldið áfram að vinna
við hunda og hef verið að þróa þessa
aðferð," segir Abrantes. „Ég reyni
að láta hunda finnast gaman að
vinna með mér. Tökum sem dæmi
þegar hundi er kennt að setjast.
Sumir slá hann á hrygginn og neyða
hann til að þess, ef maður slær hann
fast mun hann setjast. En þetta er
ekki rétta aðferðin. Hugmyndin er
að láta hundinn hlýða og líða vel um
leið, því þá mun hann verða miklu
samvinnuþýðari. Ég læt hundinn
þefa af einhverju góðgæti og læt
hann síðan setjast. Þá gef ég honum
góðgætið og hrósa honum. Eftir smá
tíma þarf ég ekki að gera þetta
lengur, þá finnst honum gaman að
setjast því hann veit að hann er að
gera eitthvað gott.“
- Er þessi aðferð ekki orðin mun
algengari en „harða“ aðferðin? „Ég
held að sú aðferð að þjálfa hunda
með valdi sé að líða undir lok. Fólk
er að gera sér grein fyrir því að það
þarf að fara með hundana betur, því
þeir eru góðir félagar. Einnig er það
að koma í ljós að „harða“ aðferðin
skilar ekki góðum árangri," segir
Abrantes.
Abrantes segir það oft vilja gleym-
ast að það er mjög gott að leggja
fyrir hunda ýmsar þrautir og þjálfa
með því t.d. þefskyn. Það reyni jafn
mikið á hundinn eins og að láta hann
hlaupa á víðavangi.
Abrantes er búsettur í Danmörku
og rekur þar hundaþjálfunarstöð.
„Þar reynum við að hjálpa hundaeig-
endum til að lifa góðu lífi með
hundunum sínum. Við reynum að
venja hundana á daglegt líf og það
þjóðfélag sem þeir lifa í og reynum
að leysa ýmis vandamál. T.d. eru
sumir hundar frekir eða árasargjam-
ir,“ segir Abrantes.
Abrantes hefur einnig haldið
námskeið fyrir ýmsa sérhópa. T.d.
hefur hann kennt bréfbemm hvemig
þeir ættu að bregðast við grimmum
hundum. Þá hefur hann þjálfað
lögregluhunda og hunda fyrir herinn
í tvö og hálft ár.
Hér á íslandi hefur Abrantes fjall-
að um ýmis atriði. Á fyrsta nám-
skeiðinu talaði hann um tjáningar-
máta hundsins, svo tók hann fyrir
afbrigðilegt atferli hunda, síðan
Roger Abrantes ásamt hundinum Stassa.
Tímamynd: Ámi Bjama
sýndi hann hvernig hann beitir sál-
fræðinni og á því síðasta ræddi hann
um vandamálaþjálfun og fyrirbyggj-
andi aðgerðir.
Abrantes segir hunda mjög góða
fyrir samfélagið. Hann sé afbragðs
vinur og einnig verði þeir oft til þess
að fólk, t.d. það sem býr aleitt, fari
út í göngutúra, fái sér hreint loft og
tali við aðra, því hundar em kjörið
umræðuefni.
Abrantes hefur skýringar á því
hvers vegna hundurinn er jafn góður
vinur mannsins og raun ber vitni. „1
okkar augum em dýrin þrenns
konar. Ef við getum borðað þau em
þau mjög æskileg. Ef við getum ekki
borðað þau, en þau em sjaldgæf,
getum við sett þau í búr, kallað
staðinn safn eða dýragarð og selt
inn. Svo em það dýrin sem ekki er
hægt að borða og em ekki nógu
sj aldgæf. Hundar eru á meðal þeirra,
enginn vill borga til að skoða hund.
Svoleiðis dýr hefur maðurinn tekið
að sér og gert að góðum félaga,"
segir Abrantes. GS.
Bandaríska lyfjaeftirlitið bannar vörur seldar undir þeim merkjum að þær örvi hárvöxt eða komi í veg fyrir hárlos og skalla:
Ekkert getur læknað skalla
Margir þeir sem eiga við hárlos
að striða þekkja örvæntinguna sem
grípur um sig þegar fyrirbærið
„skalli“ tekur að myndast.
Óprúttnir aðilar hafa löngum gert
sér mat úr þessari örvæntingu og
selt fólki alls kyns sull sem þeir
kalla „skallameðal" og á að búa
yfir eiginleikum sem fá hár til að
vaxa þar sem auðn er fyrir.
Hvergi hafa þessir aðilar verið
jafn áberandi og í Bandaríkjunum,
þar sem útlitið er tignað og hár-
prúðar fegurðardísir í auglýsingun-
um segja að skalli sé lítið vandamál
sem auðvelt sé að leysa með ein-
hverju undralyfinu.
Bandaríska matvæla- og lyfjaeft-
irlitið bannaði í síðustu viku öll
smyrsl og vökva sem sagt er að fái
hár tii að vaxa eða komi í veg fyrir
hárlos og skalla. Framleiðendum
„hármeðalanna“ var gefinn kostur
á að sýna fram á niðurstöður
rannsókna sem gæfu skýrt til kynna
að þau bæru einhvem árangur, en
enginn gat sýnt fram á tilætluð
áhrif. Því var ákveðið að banna að
slíkar vörur væru seldar undir
fölskum merkjum.
Samkvæmt rannsóknum lyfj aeft-
irlits Bandaríkjanna er ekki til það
efni, sem borið er á útvortis, sem
hefur örvandi áhrif á hárvöxtinn.
Einnig em menn þar efins um að
vítamín og önnur efni sem tekin
em inn beri nokkum árangur og
verður næsta skrefið að banna
inntökulyf sem seld em undir þeim
merkjum.
Eyða íslenskir skallar
stórfé í skallalyf og
-meðferðir?
Tímanum lék forvitni á að vita
hvemig „skallamenningin" á ís-
landi væri, hvort menn tryðu á
undralyf og skallameðferðir og
hversu miklum fjármunum menn
eyddu í baráttuna við skallann.
Lyfjaeftirlit ríkisins vildi ekkert
tjá sig um málið þegar Tíminn bar
undir það hvort skoðaður hefði
verið árangur ýmissa efna sem
auglýst em hér sem skallameðul.
Það hefur gefið samþykki sitt fyrir
einu efni, Regaine, sem ekki er
hægt að fá nema gegn framvísun
lyfseðils. Það á að bera í hárið
tvisvar á dag það sem eftir er, því
ef meðferð er hætt dettur hárið af
eftir þrjá til fjóra mánuði. Mánað-
arskammtur kostar fjögurþúsund
krónur, en það gerir 48.000 krónur
á ári til að halda hárinu.
í apótekum fengust þær upplýs-
ingar, að nokkur efni væm seld
gegn hárlosi og væru sum þeirra
svo vinsæl að þau seldust iðulega
upp. Verðið á þeim var um fjögur
til fimm þúsund krónur skammtur-
inn (flaskan), en þó var hægt að fá
efni niður í um fjögurhundmð
krónur. Það var hollenski hárvökv-
inn Actigener. Tíminn ræddi við
mann sem notaði það efni og
sagðist hann láta það liggj a í hárinu
í fimm til fimmtán mínútur, þá
roðnaði og þrútnaði hársvörður-
inn, en það væri merki þess að
blóðið væri komið á hreyfingu og
blóðstreymi, og þar með næringar-
streymi, ykist að hárslíðrinu. Mað-
urinn sagðist hafa verið með mikið
hárlos og hafa verið kominn með
skallablett í hvirfilinn, en nú væm
sprottin þar nokkur hár og hárlos
væri lítið. Maðurinn vildi ekki
viðurkenna að hárlosið hefði vald-
ið honum áhyggjum, þrátt fyrir að
hann hefði gert tilraunir með ýmis
efni vegna þess.
Sumir eru andlega illa
farnir af skalla
Villi rakari hefur leiðbeint fólki
með kollur og hártoppa í fjölda
ára. Haiin sagði í samtali við
Tímann að til hans hefðu verið
sendir menn frá sálfræðingum og
geðlæknum. „Sumir menn geta
einfaldlega ekki sætt sig við þá
staðreynd að þeir em að verða
sköllóttir, og þjást virkilega mikið
vegna þessa. Ég veit dæmi um
mann sem gjörbreyttist í viðmóti
eftir að hann fékk sér topp hjá
mér, áður var hann lokaður,
áhugalaus og bitur maður en rekur
núna fyrirtæki með fjölda manns í
vinnu, ánægður með lífið og tilver-
una“, sagði Villi. Hann sagðist
aldrei hafa selt skallameðul á sinni
stofu, einfaldlega vegna þess að
hann tryði ekki á þau. Um Re-
gaine-efnið sagði hann að það væri
grandvallað á blóðþrýstingslyfi
sem hefði verið prófað á sínum
tíma og haft þær aukaverkanir að
skegg óx á konum og þær fengu
dimma bassarödd og hár hér og þar
um líkamann. Einhverjum datt í
hug að þetta efni væri tilvalið í
skallalyf, en Regaine er 97% spíri
en 3% umrætt lyf. Villi sagðist vera
vantrúa á að svo lítill styrkur
efnisins, borið útvortis, hefði
eitthvað að segja.
Nokkuð hefur borið á auglýsing-
um um hárrækt með leysergeislum
hjá heilsustofum í Reykjavík. Tím-
inn fór á stúfana og kannaði verð
og áhrif og fékk þær upplýsingar að
eitt skipti kostaði tólfhundmð
krónur, en sex til tíu skipti þyrfti
til að stöðva hárlos og fá hár til að
vaxa aftur ef skalli væri að
myndast. Hægt var að kaupa tólf
tíma kort á 10.800 krónur. Aðili
sem hafði farið í leysermeðferð
sagði blaðamanni Tfmans að hann
hefði fengið nokkurs konar bama-
hár eða dún á hausinn sem hefði
svo dottið af eftir nokkra þvotta.
Eitt efni sem virkaði vel
Villi rakari sagðist muna eftir
einu efni sem hefði haft áhrif, en
það vom þurrkaðir og muldir græn-
blöðungar sem refum var gefið svo
að þeir fengju fallegan feld. Mönn-
um datt það snjallræði í hug að
selja það sem skallameðal og var
það gert undir nafninu Alfa alfa.
„Þetta er eina skallameðalið sem
gerði eitthvað gagn, því með því
að éta grænblöðungana, þá eyddu
þeir andremmu. En skallinn var
samur á eftir,“ sagði Villi.
Eitt efni virðist hafa náð nok-
kurri viðurkenningu hér á landi, og
er það ManeX prótínvökvinn.
Hann virðist henta vel gegn hvers
konar hárvandamálum, en flestum
ber saman um að vökvinn dygði
ekki gegn skalla, frekar en önnur
efni, þrátt fyrir að umboðsaðilar á
íslandi auglýstu að „erlendir vís-
indamenn hafa sannað að í 73%
tilvika fær ManeX hárvökvinn hár
til að vaxa aftur (árangurinn fer að
koma í ljós á 3-6 mánuðum). Hér
á landi hefur þessi árangur verið
sambærilegur". Þess má geta að
mánaðarskammturinn kostar 4.500
krónur.
Algengasta tegundin af skalla
hjá karlmönnum er erfðabundinn
og myndast á töluverðum tíma.
Bandarískir skallar hafa hingað til
eytt um tvöhundmð milljónum
dala árlega í vörur sem þeir trúa að
muni bæta úr ástandinu. Svo virðist
sem þeim peningum hafi verið
kastað á glæ, því eins og fyrr sagði
gátu framleiðendur ekki sýnt fram
á neinn varanlegan árangur efna
sinna. -LDH