Tíminn - 22.07.1989, Blaðsíða 7

Tíminn 7
Laugardagur 22. júlí 1989
ganga á stjórnmálamennina um
svör við pólitískum spurningum
sem snerta Evrópubandalagið.
Margt bendir til þess að ýmsir
stjómmálamenn séu að digna í
afstöðunni til Evrópubandalags-
ins. Stjómmálamenn virðast
gera hvort tveggja: Að aðhyllast
í vaxandi mæli hina nýju al-
þjóðahyggju og trúa gagnrýn-
islaust á málflutning milliliða og
markaðshyggjupostula. Það er
einnig athyglisvert að sárafáir
alþingismenn láta í sér heyra um
Evrópubandalagsmálið. Þá sem
það gera má telja á fíngmm
annarrar handar.
„Siguráríð“ gleymt
Þegar talað er um auðlindir
íslands kemur auðvitað margt
til greina. Hér skal einkum
minnst á fiskislóðirnar, sem enn
em þær auðlindir sem mestu
skipta fyrir afkomu íslensks
þjóðarbús. Ekki þarf að efa að
margar þjóðir líta íslensku fiski-
miðin öfundaraugum, enda ekki
óeðlilegt, því að öldum saman
vora íslandsmið eftirsótt af fisk-
veiðiþjóðum Evrópu og þeim
heimil samkvæmt alþjóðalög-
um. Það tók íslendinga þrjátíu
ár að fá viðurkenningu á yfir-
ráðarétti sínum yfir núverandi
efnahagslögsögu. Landhelgis-
baráttunni lauk árið 1976, fyrir
13 áram. Sigurinn sem þá vannst
var réttilega talinn marka slík
tímamót í þjóðarsögunni að
jafna mætti við mikilvægustu
áfanga í sjálfstæðisbaráttunni.
Víst er að viðurkenningin á
óskoraðum yfirráðum yfir fiski-
miðunum á landgranninu er
mesta afrek lýðveldistímabils-
ins.
Kristján Eldjám, þáverandi
forseti íslands, kunni manna
best skil á sögu þjóðarinnar og
var manna færastur að bera
saman mikilvægi einstakra at-
burða hennar. Hann var ekki í
neinum vafa um að lok landhelg-
isbaráttunnar mætti setja á bekk
með mestu viðburðum íslands-
sögunnar. í nýjársávarpi sínu til
þjóðarinnar um áramótin 1976-
77 tók hann svo til orða að árið
1976 væri sigurár, nýtt ártal
handa íslenskri skólaæsku að
leggja á minnið með öðram
ártöíum, sem svo miklu varða til
þess að þekkja sína eigin þjóðar-
sögu. Forsetinn rakti í greinar-
góðu máli hvernig þjóðin öll
hefði staðið saman að því að
landhelgissigurinn vannst,
hvernig vísindamenn, fræði-
menn og stjórnmálamenn lögðu
sitt af mörkum í baráttunni að
ógleymdri Iandhelgisgæslunni
og varðskipsmönnunum sem
mikið mæddi á, þegar stríðs-
ástand ríkti á íslandsmiðum.
Samt er engu líkara en að
þetta mikilvæga ártal, sem
Kristján Eldjárn kallaði sigurár,
sé horfið úr minni þjóðarinnar.
Þjóðin er í óðaönn að gleyma
sögunni sem liggur á bak við
ártalið 1976. Það er eins og
enginn viti lengur, hvað um var
að vera í landhelgisbaráttunni.
Nú man helst enginn þau orð,
sem þá bar hæst, að íslendingar
væra að berjast fyrir lífi sínu
með því að reyna að ná yfirráð-
um yfir landgranninu og fiski-
slóðunum við landið. Eða hvað
á að segja, þegar maður gengur
undir manns hönd og gerir lítið
úr því, þótt íslendingar afsöluðu
sér þeim einkarétti á auðlindum
hafsins sem þeir vora að berjst
fyrir í 30 ár. Áhrifamiklir emb-
ættismenn og fræðimenn ganga
þama fram fyrir skjöldu. Stjóm-
málamenn til hægri og vinstri
ganga þessum kenningum á
hönd. Fréttaþjónustan í landinu
bergmálar þá afstöðu margra
ráðamanna að sjálfstæðishug-
takið sé úrelt og framtíðin krefj-
ist þess að þjóðríkjum fækki,
ekki síst í Evrópu, þar sem
skynsamlegast sé að núverandi
þjóðríki gerist fylki í hinu Sam-
einaða Ríkjabandalagi Evr-
ópu. Þar verður þess krafist að
auðlindir séu sameign banda-
lagsins og afnot þeirra heimil
öllum sem aðild eiga að því. Þar
með hefði landhelgisbaráttan
snúist heilan hring. Bretar
myndu þá geta siglt inn í íslenska
landhelgi í stað þess að þeir
játuðust undir að sigla út úr
henni í lok landhelgisstríðsins.
Zahlen und Figuren
í vikunni sem leið beittist
utanríkisráðuneytið fyrir því að
kalla saman fréttamenn til þess
að kynna þeim þróun markaðs-
mála og hugmyndir um aukna
samvinnu Evrópuþjóða og
hvernig að slíkum málum skuli
vinna. Kynningarstarfsemi af
þessu tagi er tímabær og síst
ástæða til að finna að henni út af
fyrir sig. Þegar þess er gætt að
utanríkisráðherra íslands gegnir
um sinn mikilvægri stöði í EFTA
og stýrir undirbúningi viðræðna
við Evrópubandalagið á vegum
Fríverslunarsamtakanna, þá er
það virðingarvert af honum að
koma sem bestum upplýsingum
um þau mál til íslensks almenn-
ings fyrir tilstuðlan fjölmiðla.
Hins vegar er ástæða til að
vanda sem mest til slíkrar kynn-
ingarstarfsemi og varast að hún
fái á sig þann svip einhæfninnar,
sem umræður um Evrópuhreyf-
inguna hafa haft á sér hingað til.
Þess þarf sérstaklega að gæta að
upplýsingar fáist um fleira en
viðskiptamál og fjármál. Það er
ekki heldur nóg að geta rakið
staðreyndir um það hvernig
hátta skal félagslegum réttind-
um og aðgangi að háskólum og
öðrum menntastofnunum í því
Evrópuríkjaskipulagi sem menn
sjá fyrir sér. „Zahlen und Figur-
en sind nicht Schlússel aller
Kreaturen“, svo að seilst sé til
orða þýsks skálds frá rómant-
ísku öldinni. Jafnvel þótt róm-
antíkin sé liðin undir lok, þá
þarf varla að ganga svo hart
fram í nafni hinnar nýju raunsæ-
isstefnu, að láta eins og tölur og
táknmyndir sé upphaf alls
sköpunarverksins. Miklu fremur
er ástæða til að vara við þessum
sífellda barnaskólareikningi,
sem beitt er í einföldunarskyni í
rökræðum um pólitísk málefni
þar sem betur hæfir að horfa á
málin frá sjónarmiði sagnfræði
og lögfræði og þeirrar kröfu um
heildarsýn sem er aðal þeirra
greina. íslenskir ráðamenn ættu
að snúa sér að þvf að tala um
Evrópuhreyfinguna á manna-
máli. Núverandi utanríkisráð-
herra kann t.d. betur mannamál
en merkjamál og ætti að haga
kynningarstarfi um Evrópu-
hreyfinguna í samræmi við það.
Ef alþjóðahyggjan nýja er far-
in að krefjst þess að það eigi að
vera aðalkostur manns í sæti
utanríkisráðherra að „kunna“
að stilla upp flóknum pólitískum
álitaefnum í talnadálka í stað
þess að tala til fólks á mæltu
máli, þá ætti auðvitað að velja
utanríkisráðherra úr hópi bók-
haldara, ekki mann sem talar
mál ömmu sinnar á Strandselj-
um, eða hvaðan þær eru allar
ömmurnar, sem kennt hafa ráð-
herrum (og nóbelsskáldum)
mælt mál fram að þessu.