Tíminn - 22.02.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Iíminii
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrimur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verð í lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Eignarhald banka
Ekki verður með neinu móti séð hvaða nauður
rekur viðskiptaráðherra til þess að rjúka nú upp með
þá skoðun sína að breyta eigi ríkisbönkum í hlutafé-
íög. Út af fyrir sig bannar enginn Jóni Sigurðssyni að
hafa þessa skoðun á rekstrarformi bankastofnana.
Hins vegar er hann eins og stendur ráðherra í
margflokka ríkisstjórn, sem styðst við tiltekinn mál-
efnasamning.
í málefnasamningi ríkisstjórnarinnar er vissulega
eitt og annað að finna um bankamál og fjármagns-
markað. Par er m.a. ákvæði um að stefnt skuli að
samruna og stækkun banka, m.a. með endurskipu-
lagningu á viðskiptabönkum í eigu ríkisins. Markmið-
ið með samruna banka, stækkun þeirra og endurskipu-
lagningu er að ná fram aukinni hagkvæmni og
rekstraröryggi í bankakerfinu, draga úr vaxtamun og
tryggja eðlilega samkeppni viðskiptabanka og bæta
þjónustu.
í þessum orðum málefnasamningsins er ekki kveðið
á um að breyta eigi ríkisbönkum í hlutafélög. Ef það
væri stefna og markmið núverandi ríkisstjórnar hefði
átt að taka það fram skýrum orðum. Ef túlka á orðið
„endurskipulagning“ svo, að það merki að breyta
skuli ríkisbönkum í hlutafélög, þá er það eins og hver
önnur oftúlkun, sem ekkert samkomulag er um. Þegar
svo stendur á er erfitt að skilja hvers vegna viðskipta-
ráðherra leggur svo mikla áherslu á að kynna persónu-
leg viðhorf sín um eignarhald á bönkum sem virðast
vera svo afdráttarlaus að ekki komi annað eignarform
til greina en hlutafélagsformið.
Tíminn er ekki andvígur hlutafélagsbönkum á
neinn hátt. Slíkir bankar eiga fullan rétt á sér, því að
hlutafélagaformið er eitt þeirra rekstrarforma, sem
vel gefst í íslensku þjóðfélagi og efnahagskerfi. Það
merkir þó ekki að önnur rekstrarform og annað
eignarhald fyrirtækja séu þar með afskrifuð. Síður en
svo. Þjóðfélag frelsis og fjölhyggju stendur ekki undir
nafni, ef það útilokar alla möguleika nema einn til þess
að leysa félagsleg og efnahagsleg verkefni. Þó að
íslenskir kratar taki þeim hamskiptum í pólitískri
kreppu sinni að afneita ríkisrekstri jafnákaft og þeir
tilbáðu þjóðnýtingu fram á síðustu ár, þá er skynsam-
legt í stjórnarsamstarfi að hafa varann á um slík
pólitísk rassaköst.
Lofsöngur Alþýðublaðsins í gær um íslandsbanka
hf. er í þessum nýja hamfarastíl margra krata, þar sem
allt gengur út á að sýna heiminum fram á að þeir hafi
endanlega gefið þjóðnýtingunni langt nef. Þess er ekki
getið í lofsöngnum að íslandsbanki hf. er samsteypa
fjögurra hlutafélagsbanka sem flestir voru komnir að
fótum fram og sáu sér þann kost vænstan að leggja
sjálfa sig niður og sameinast í einu stórbákni sem
ríkisvaldið þurfti að greiða stórfé með og ekki minna
en gefið hefur verið upp. Þá var gott að eiga
ríkisvaldið og ríkiseignimar að. Nýkapitalistarnir
fúlsuðu ekki við ríkisfyrirgreiðslunni í það skiptið -
þeir hefðu þegið meira.
íslensku ríkisbankarnir eru traustar stofnanir og
njóta hvarvetna álits. Tal um að breyta þeim í
hlutafélög hefur enga þjóðhagslega þýðingu. Þar er
eingöngu verið að þjóna forstokkuðum hugsunarhætti
nýkapitalista sem félagshyggjumenn ættu fremur að
hafa gát á en hlaða undir.
Fimmtudagur 22. febrúar 1990
Flugþjálfun engla
Menn eru stöðugt hressir í kvik-
myndagerðinni, en Ijós heimsins ■
líki Hrafns Gunnlaugssonar vakir
yfir vötnunum, þar sem allar dyr
standa opnar fyrir hugmyndaríkum
mönnum. Engu skiptir þótt hug-
myndaauðgin leiði ekki til neins og
allra síst til skila á íslenskum við-
fangsefnum. Engíamynd þeirra
Friðriks Þórs og Hrafns ber vitni
um það. Henni hefur verið sæmi-
lega tekið nema í kjaftaþættu í
útvarpinu og spurningaþætti í
Þjóðviljanum. Morgunblaðið og
DV gerðu sér far um að skrifa um
sjónvarpsmyndina á jákvæðan
hátt, einkum sjónvarpsrýnir Morg-
unblaðsins, sem bendir til að hann
hafi fundið púðríð í myndinni og er
það gott.
Heimta þeir ráðuneyti
Skömmu áður hafði kvikmyndin
Á hjara veraldar veríð sýnd í
sjónvarpinu, en með þeirri mynd
fraus fyrir vitin á vorínu í íslenskrí
kvikmyndagerð hvað almenning
varðar. Áhuginn féll úr hundrað
þúsund manna aðsókn á mynd
niður í fjörutíu þúsund og hefur
verið það síðan, eða jafnvel undir
þeirrí tölu. Jafnframt eflist Félag
kvikmyndagerðarmanna til stór-
ræðanna og gefur nú út fréttatil-
kynningar um allt milli himins og
jarðar eins og meðal kvenfélag,
eða þá Æskulýðsfylkingin aftur-
gengin. Þeir hafa mikla löngun til
að verða samviska þjóðarinnar;
ekki í kvikmyndum þar sem þeir
. láta eins og fifl, heldur í textum.
Nú síðast hafa þeir samþykkt
eitthvað um þýðingar á textum
með erlendum kvikmyndum, þótt
kvikmyndagerðarmenn séu
menntaðir til að fara með snúrur,
rafmagnskapla, Ijós og myndavélar
en ekki íslenskt mál. Þessa stund-
ina er beðið eftir því að þeir heimti
ráðuneyti.
Það rýkur úr
buxnaklaufinni
Englamorðin sem sýnd voru í
sjónvarpinu er ein af mörgum
ófuUgerðum hugmyndum Hrafns
Gunnlaugssonar. Skjólstæðingur
hans, Fríðrik Þór, tók myndina,
enda Ijóst að Hrafn ræður enn
mestu um úthlutanir úr Kvik-
myndasjóði. Friðrik Þór er byssu-
glaður maður. Honum hefði vegn-
að vel í „viUta vestrinu“ við gerð
B-mynda, og þannig vUI Hrafn að
hann sé. Það var líka skotið úr
byssu í englamorðunum. En i stað-
inn fyrir þessar rosalegur hagla-
byssur ætti Friðrík Þór að taka um
nettari vopn, eins og skammbyss-
ur. Þær hljóta að gera hveU hka.
Skýrasta hugdetta Hrafns var að
láta einn englamorðingjann míga á
rafmagnskapal. Fríðrík Þór sá svo
um að láta ijúka úr buxnaklauf-
inni. Mjög fýndið, er það ekki?
Maður sér þá félaga fyrír sér dáðst
að hugverkinu með félag snúru og
Ijósamanna á bak við sig að semja
tiUögur um eitthvert þjóðþrífa-
verkið.
Að þjálfa engla
Sumar hugmyndir geta verið svo
góðar að þær bjargi heilum
verkum. En það er ekki skynsam-
Iegt að nota þær í miðjum
myndum. Eflaust hafa þeir félagar
talið að atvikið með rafmagns-
kapalinn hafi farið langt með að
bjarga englamorðunum sem mynd.
Önnur hugmynd, sem augsýnilega
er komin frá Hrafni, birtist í af-
kynningu, þar sem tilkynnt er að
ákveðinn maður, h'klega í félagi
snúru og Ijósamanna, hafí annast
flugþjálfun engla. Þetta er náttúr-
lega afskaplega fyndið, og gott ef
þeir sem hældu myndinni í Morg-
unblaðinu og DV hafi ekki einmitt
minnst á það.
Svona Ieika kvikmyndagerðar-
menn sér að hugmyndum sínum á
miUi þess þeir bulla frá sér áUts-
gerðum. Þeir eiga landið og miðin
og aUt sem innan þcirra er, enda
skUja þeir ekki af hverju Alþingi
hækkar ekki framlög til Kvik-
myndasjóðs. Það kostar skrifstofu-
hald að senda frá sér ályktanir. Svo
eru menn að reyna að skUja þá. t
DV var gerð tilraun tU þessa
skilnings, en hvemig sem reynt
var, og það af góðum hug, varð
skUningurinn heldur flatneskjuleg-
ur. Það var ekki umsegjanda að
kenna, sem er vel skynugur, heldur
þeirri staðreynd, að inntak mynd-
arinnar var ekki neitt og myndin
sjálf með öUu óskUjanleg. Það eina
sem eftir stendur eftir þetta fram-
lag sjónvarpsins tíl menningarínnar
og íslenskra kvikmynda, þvi eitt-
hvað hefur Ijós heimsins og fyrrver-
andi dagskrárstjóri fengið borgað,
er sú staðreynd að í Reykjavík býr
maður sem hefur þann starfa að
þjálfa engla tíl flugs, að viðbættrí
þeirri áréttingu, að það getur rokið
úr buxnaklaufinni sé migið á raf-
magnskapal. Garrí
■IHIIIIIIIIIII \/iTT cr>c^ rrfitt ..............
Niðurdrepandi framfarir
Margir ráku upp stór augu þegar
í ljós kom að byggingavísitala
hækkaði um heil tvö prósentustig
um síðustu mánaðamót. Kemur sú
hækkun þvert ofan í allar hug-
myndir um verðlagsþróun í kjölfar
nýgerðra kjarasamninga og skekk-
ir þær viðmiðanir sem þar var
gengið út frá. Að sögn stafar
hækkunin af breyttu mati á tommu-
stokk í uppmælingum og af tækni-
breytingum!!!
í byggingariðnaði er tækninýj-
ungum svo farið að eftir því sem
þær eru meiri og fullkomnari hækk-
ar byggingarkostnaður og bygg-
ingatími lengist.
Fyrir mörgum árum skrifaði
vandaður sérfræðingur í bygginga-
tækni um kranana sem þykja óm-
issandi við hverja nýbyggingu.
Sýndi hann fram á með skýrum
rökum að byggingakranar hækk-
uðu allan kostnað í stað þess að
lækka hann og væru notaðir á svo
óhagkvæman hátt að sú tækni hefði
betur aldrei haldið innreið sína í
íslenskan byggingariðnað.
Adrirborga
Fyrirtæki og einstaka bygginga-
meistarar offjárfestu í krönum,
nýting þeirra var ekki í neinu
samræmi við fjármagnskostnaðinn
sem af þeim leiddi, þeir voru
ofnotaðir við smá verkefni o.s.frv.
Kostnaðurinn af allri dellunni lend-
ir svo einfaldlega á húsakaupend-
um, sem stynja þungan og borga.
Mörg önnur tækniundur eru upp
tekin við að smíða hús og gera þau
nothæf, og í stað þess að tæknin
stuðli að lækkuðum kostnaði, eins
og allir tæknikratar og sölumenn
„framtíðartækninnar" eru svo dug-
legir að halda að fólki, hækkar
byggingavísitalan enn upp úr ölíu
valdi og er m.a. tækmþróun getin
sem skýring á fyrirbærinu.
Ef þetta er ekki öfugmæli, þá
verður tæknin eingöngu til þess að
gera verkefnin erfiðari og lífið
önugra.
Vinir okkar og nágrannar, Fær-
eyingar, eru að fara á hvínandi
hausinn vegna ofboðslegs flota
yfirtæknivæddra fiskiskipa og fisk-
vinnslustöðva sem eru svo tækni-
lega fullkomnar og dýrar að eina
vonin til að fiskiðnaðurinn lifi af er
að loka sem flestum þeirra.
í Færeyjum er farið að viður-
kenna hvernig stendur á að efna-
hagurinn er kominn í rúst. Mönn-
um sást ekki fyrir í einhverju sem
köiluð er uppbygging og létu sölu-
menn tækniappirata plata sig upp
úr skónum.
Enn sem komið er kallast sama
fyrirbærið á íslandi fjármagns-
kostnaður.
Núllið
Framleiðniaukning á íslandi er á
núllinu eftir mikinn sprett fram á
við fyrir nokkrum árum.
Samt er mikið unnið og á sínum
tíma átti aukið vinnuframlag
kvenna sinn stóra þátt í aukinni
framleiðni og bættum lífskjörum.
Nú þræla blessaðar konurnar rétt
eins og karlarnir en framleiðnin er
komin í stikk og sto.
Rangar fjárfestingaákvarðanir
og illa nýtt framleiðslutæki er ein
höfuðorsök þess að kaupmáttur
minnkar, sem þýðir ekkert annað
en að lífskjörum hrakar.
Samt er alltaf verið að hrúga
nýrri og fullkomnari tækni í at-
vinnulífið og og alltaf á allt þetta
að standa til bóta, létta störfin,
bæta afköstin, spara launagreiðslur
og guð má vita hvað.
Svo standa hagspekingar og
sölumenn tækniundra bísperrtir og
telja fólki trú um að nú verði
heldur betur að fylgjast með tíman-
um, kaupa nýrri og fullkomnari
tæki en áður þekktust, sama hvað
þau kosta, annars drögumst við
aftur úr.
Svo er hrúgað nýrri og nýrri, og
fullkomnari og fullkomnari tækni
inn í atvinnulífið, sem er að kikna
undir fjármagnskostnaði og lætur
telja sér trú um að vandræðunum
verði aðeins mætt með enn flottari
tækni en áður hefur þekkst.
Hagsýnin hefur fyrir löngu vikið
fyrir nýjungagirni, sem sumir halda
að séu tæknilegar framfarir.
OÓ