Tíminn - 18.07.1992, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Laugardagur 18. júlí 1992
Górillan
Mrithi, sem
lék karl-
hlutverkið í
myndinni
„Gorillas in
the Mist“,
féll í borg-
arastríðinu
í Rúanda
Filmstjarnan Mrithi hefur aö líkindum gert hermennina skelkaða.
Kvikmyndastjarna
fallin
Það eru sorgleg endalok fyrir Hollywood-kvik-
myndastjörnu að falla í valinn á besta aldri og það
því fremur er hún var að verja fjölskyldu sína fyrir
innrásarmönnum. En þannig fór fyrir górillunni
Mrithi, sem lék aðalkarlhlutverkið á móti Sigourney
Weaver í kvikmyndinni „Gorillas in the Mist“. Hann
féll dauðsærður með tvær kúlur í brjóstinu fyrir
nokkru.
Stofn í hættu
Mrithi, sem vó 200 kíló, hafði
unnið hug og hjörtu bæði um-
hverfisverndarsinna og bíógesta
um heim allan. Hann bjó inni í
miðri Afríku og heyrði til svo-
nefndum fjallagórillum, sem eru
í bráðri útrýmingarhættu. Það
var bandaríski náttúrufræðing-
urinn Dian Fossey, sem varði 18
árum ævi sinnar í að reyna að
forða dýrunum frá því að deyja
út, er vakið hafði eftirtekt á hætt-
unni. En Fossey var myrt með
sveðju á fjallasvæðinu í Rúanda
árið 1985.
Mrithi, þessi myndarlegi og
geðgóði górilluapi, varð eftirlæti
leikstjóra og myndatökumanna.
M.a. mátti sjá hann og fjölskyldu
hans í einni af myndum Davids
Attenborough í þáttaröðinni
„Lífið á jörðinni“.
Þegar þeir í Hollywood ákváðu
að fara að gera mynd um ævi Di-
an Fossey, var Mrithi líka fengið
hlutverkið á móti Sigoumey
Weaver, sem lék hinn myrta nátt-
úmfræðing.
Mrithi varð hin óumdeilda
stjama myndarinnar.
Ferðamenn vom teknir að
greiða 100 pund á dag fyrir ferðir
til Rúanda, sem er eitt fátækasta
land jarðar, í von um að fá að sjá
þann apa, sem frægastur hafði
orðið á eftir King Kong.
Arftaki King Kong
Ótímabæran dauða hans bar
að höndum, þegar hann var 23
ára gamall, en hann hefði átt að
verða helmingi eldri en það. Or-
sökin var borgarastríðið í Rú-
anda, sem staðið hefur meira en
tuttugu mánuði og haft end-
skipti á öllu i landinu. Heim-
kynni górillanna, hinn hávaxni
bambusskógur í hlíðum eldfjalls-
ins Virunga, urðu hluti af bar-
dagavellinum. Þar vaða stjórnar-
hermenn og skæruliðar Föður-
landsfylkingar Rúanda fram og
aftur.
Samt höfðu umhverfisvemd-
arsinnar fengið loforð beggja
fylkinga fyrir því að górillunum
yrði þyrmt. Nú eru 310 eftir eða
helmingur þess fjölda er var fyrir
30 árum. T^lið er að þá nótt, er
Mrithi var drepinn, hafi útverðir
stríðandi flokka verið f njósna-
ferðum og komið of nærri bæli
górillanna. Þar með hafi þær
stokkið fram með vanalegu öskri
því er þær gefa frá sér þegar þeim
finnst sér ógnað. „Þetta er öflugt
og ógvekjandi öskur,“ segir nátt-
úrufræðingurinn Diana McMe-
ekin, en hún hafði þekkt Mrithi í
tíu ár. „Við álítum sennilegast að
hermennirnir hafi orðið hræddir.
Það var myrkur og þeir hafa byrj-
að að skjóta sem óðir. Þeir hafa
talið að óvinurinn væri þarna á
ferð, en flest fólk er mjög hrætt
við górillur. Ekkert bendir til að
þetta hafi verið gert af ásettu
ráði.“ Mrithi fékk tvær kúlur í
brjóstið sem fýrr segir og hefur
dáið skjótt. Hann var aðeins tvo
metra frá bæli sínu, segir McMe-
ekin.
Neyðarákall
Þau Attenborough, Weaver og
aðrir, sem kynntust þessari
merkisskepnu, hafa lýst sorg
sinni yfir atburðinum.
Eftir að stríðið braust út 1990,
sendi Attenborough út neyðar-
ákall sem verða skyldi skógar-
vörðum til styrktar við vernd
svæðisins. Weaver frétti af dauða
vinar síns, þegar hún var á ferð
um Ameríku að kynna nýjustu
mynd sína, „Aliens 3“.
„Þetta fékk mikið á hana, eins
og mörg okkar sem kynntumst
Mrithi,“ segir McMeekin. „Hún
leit ekki á dýrin sem hluta af
vinnunni, heldur varð hún þeim
mjög nákomin."
McMeekin, sem starfar fyrir
African Wildlife Foundation í
Washington, hitti Mrithi fyrst
1980. Hann var þá enn ekki af
unglingsaldri, en varð þó að ger-
ast höfuð fjölskyldunnar eftir að
veiðiþjófar höfðu drepið föður
hans. (Nafnið Mrithi þýðir eftir-
maður). McMeekin hafði heilsað
upp á hann ótal sinnum eftir
þetta.
Traustur náungi
„Þetta var traustur, skynsamur
og góðhjartaður náungi," segir
hún. „Þess vegna skipaði hann
svo stóran sess í „Gorillas in the
Mist“ og fleiri kvikmyndum. Það
mátti alveg reiða sig á hann.“
McMeekin segist hafa brotnað
niður þegar hún heyrði um
dauða Mrithis. „Ég felldi ekki eitt
einasta tár þegar móðir mín dó,
en nú grét ég í heilan dag,“ segir
hún.
Áætlanir eru nú uppi um að
nota dauða Mrithi þannig að
hann hafi ekki fallið til einskis.
African Wildlife Foundation
hyggst láta atvikið minna með
enn sterkara hætti á þá vá, sem
að górillunum steðjar. Meðal
annars var Bush Bandaríkjafor-
seta ritað bréf, sem átti að verða
honum veganesti á ráðstefnuna í
Ríó.
„Svo er meira í þessu fólgið en
górillurnar," segir McMeekin.
„Málið snýst líka um það hvemig
við hlynnum að skógunum og
mannfólkinu þar og umhverfmu
almennt. Þetta er allt tengt — ef
þú deyðir eitt af þessu er allt hitt
í hættu.“