Tíminn - 27.02.1993, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Laugardagur 27. febrúar 1993
SKULDIR SKULDIR SKULDIR SKULDIR SKULDIR SKUl
Fólk þarf að gera sér grein fyrir að efnahagsmál eru nokkuð sem aldrei er stöðugt, segir
Sigurður Geirsson í húsbréfadeild:
Islendingar oft á tíðum
of bjartsýnir í fjármálum
Sigurður Geirsson hjá húsbréfadeild Húsnæðisstofnunar ríkisins.
Ttmamynd Árni Bjarna
Aðalfundur
Aöalfundur Verzlunarmannafélags Reykjavíkur veröur haldinn
mánudaginn 8. mars kl. 20:30 á Hótel Holiday Inn.
Dagskrá: Venjuleg aöalfundarstörf.
Verzlunarmannafélag Reykjavíkur.
Reykjavík, 26. febrúar 1993.
Gjaldhefmtustjórínn í Reykjavík.
Greiðslubyrðin létt-
ist ekkert í 25 ár
„Mín reynsla, eftir rúmlega áratugs starf í lánastofnunum, er
sú að íslendingar eru afskaplega bjartsýnir í fjármálum, oft á
tíðum of bjartsýnir. Þeir huga of sjaldan að því að hafa vaðið
fyrir neðan sig. Sem betur fer, verður þess þó æ oftar vart, sér-
staklega uppá síðkastið, að þeim tilfelium fjölgar sem maður
heyrir fóik segja: „Nei, ég vil ekki nýta alla þessa lánamögu-
leika. Ég hef ekkert með þetta allt að gera. Ég vil frekar kaupa
minna og hafa það öruggt.“
fara nærri lagi, er sú að Iangtíma-
skuldir manna, þar með talin hús-
næðislán, mættu ekki vera hærri
en sem nemur einum til einum og
hálfum árstekjum þeirra, til að
þeir ráði við greiðslubyrðina með
góðu móti. í rauninni er samt ekki
til nein ákveðin þumalputtaregla.“
Sigurður segir fólk hins vegar
verða að fara að gera sér betri
grein fyrir því, að efnahagsmál eru
nokkuð sem aldrei er stöðugt. Þau
séu alltaf á hreyfingu. Þannig að
það, sem er satt í dag, geti orðið
rangt á morgun. Menn verði því að
gera ráð fyrir einhverju öryggis-
bili.
í rauninni væri það þó kannski
æskilegasta þumalputtareglan, að
fólk taki ekki á sig meiri skuldir
en svo, að það geti áfram veitt sér
ýmislegt án þess að finna alvarlega
fyrir því. Að það þurfi ekki vegna
lánatöku að horfa í hvern einasta
eyri jafnvel árum saman. Þannig
að fólk geti leyft sér að fara út að
skemmta sér, geti leyft sér að fara
stöku sinnum út að borða, geti
leyft sér að fara í sumarfrí, geti
leyft sér að skipta um bíl o.s.frv.,
án þess að það þurfi að þýða ein-
hverjar meiriháttar fórnir.
Hættupunktur í
skuldasöfnun?
Tíminn hefur áður skýrt frá því
að einstaklingar og heimili hafa
skotið bæði ríki og atvinnuvegun-
um ref fyrir rass í lántökum síð-
ustu árin. Af 36 milljarða hækkun
heildarskulda í lánakerfinu í fyrra
O’an.-sept.), fóru 22 milljarðar
(61%) til heimila og einstaklinga.
Þangað fór líka helmingur af öll-
um útlánum bankanna, á sama
tíma og spariinnlán jukust sáralít-
ið og inneignir streymdu út úr
verðbréfasjóðunum. Getur ekki,
með sama áframhaldi, verið hætta
á að fjöldi fólks komist á hættu-
punkt í skuldasöfnun?
„Það verður bara að segja alveg
eins og er, að þegar fólk er að gera
einhverjar ráðstafanir í fjármálum
sínum, íbúðarkaup eða eitthvað
þvflíkt, þá virðist það ekki gera ráð
fyrir nægilega miklu öryggisbili,
og í mörgum tilfellum engu. Hjá
mörgu fólki má því nánast ekkert
koma fýrir öðruvísi en að allt fari í
kalda kol,“ sagði Sigurður.
Greiðsluáskorun
Gjaldheimtan I Reykjavík skorar hér með á gjaldendur, er eigi
hafa staöiö skil á staögreiöslu opinberra gjalda fyrir 9-12
greiðslutlmabil 1992 með eindögum 15. hvers mánaöarfrá 15.
nóvember 1992 til 15. janúar 1993, svo og vanskilafé, álagi og
sektum skv. 29. gr. laga nr. 45/1987, að gera þaö nú þegar og
eigi slðar en innan 15 daga frá dagsetningu áskorunar þessar-
ar.
Fjámáms verður krafist án frekari tilkynninga fýrir vangoldnum
gjöldum að þeim tlma liðnum.
Maður hittir, sem betur fer, stöð-
ugt fleira og fleira fólk sem hugsar
á þessa leið,“ sagði Sigurður
Geirsson, forstöðumaður hús-
bréfadeildar Húsnæðisstofnunar
ríkisins.
Tíminn leitaði álits Sigurðar á
því hvort og hvar hætturnar af
miklum lántökum fólks leynist
hvað helst. En hann hefur langa
reynslu af fjármálaráðgjöf til
fóíks, m.a. til fólks í greiðslu-
vanda.
Margir hættir að nýta
allan Íánsréttinn?
„Mörgum fínnst það orðið út í
hött að taka allt það lán sem
greiðslumatið telur þá ráða við,“
segir Sigurður. Við samanburð á
umsögnum um lánsupphæð, sem
fólk er talið ráða við í greiðslu-
mati, og síðan nýtingu þeirrar
upphæðar, t.d. við kaup á notuðu
húsnæði, kom í ljós að fólk nýtir
að meðaltali 90%. Sem sé, að
kaupverð íbúða sé að meðaltali að-
eins 90% af því hámarki sem fram
komi í umsögninni. Veðsetning
keyptra eigna reynist heldur ekki
nema 55% að meðaltali, þ.e. fast-
eignaverðbréf ásamt yfírteknum
lánum, og er því vel undir því 65%
hámarki sem húsbréfadeildin miði
við. Meðallánið hjá deildinni segir
Sigurður í kringum 3 milljónir.
Efnahagsmál aldrei
stöðug
Er ekki til einhver þumalputta-
regla um hámarkshlutfall skulda
miðað við tekjur?
„Þumalputtaregla, sem ég hef
helst heyrt talað um að ætti að
Ástæðu þess að greiðslumat,
ásamt tilheyrandi ráðgjöf, er sett
sem skilyrði fyrir Iáni í húsbréfa-
kerfinu segir Sigurður þá, að fá
fólk til að gera sér fulla grein fyrir
fví hvað það sé að takast á hendur.
mörgum tilfellum sé það að taka
á sig gífurlegar skuldbindingar.
Og ekki aðeins næstu 2, 3 eða 4