Tíminn - 27.02.1993, Blaðsíða 18

18 Tíminn
Laugardagur 27. febrúar 1993
Þótt jafnan hafí verið ástæða
til að sýna hagsýni og gætni
í fjármálum heimilisins, er
þörfin ef til vill enn brýnni
nú en ella þegar að kreppir í
þjóðfélaginu og framboð á
vinnu fer minnkandi. Það
hefur sýnt sig að eitt besta
ráðið tií að mæta vandanum
er að fara vandlega ofan í
heimilisreksturinn og Ieitast
við að láta endana ná saman
með því að minnka útgjöld-
in. Það þarf sem sagt ekki að
horfa bara til frekari tekju-
öflunar. Þetta er satt að
segja auðveldara og sárs-
aukaminna en margan grun-
ar og það hefur Sólrún Hall-
dórsdóttir, hagfræðingur
Neytendasamtakanna, ein-
mitt verið að Ieiða fóíki fyrir
sjónir á námskeiðum sem
hún hefur annast um heim-
ilisbókhald.
Námskeiðin hófust í desember
árið 1991 og aðsókn hefur verið
mikil. Á síðasta ári stjórnaði Sól-
rún 40 námskeiðum, bæði í höf-
uðborginni og úti um land.
Námskeiðin standa enn yfir og
til þess að fræðast um þau ræddi
blaðið við Sólrúnu í vikunni.
Hún nam við Handelshöjskolen í
Kaupmannahöfn, er 28 ára að
aldri og hefur starfað hjá Neyt-
endasamtökunum frá því í apríl
1991.
„Þótt ástæðan til aðhalds í
heimilisrekstri sé alltaf fyrir
hendi, þá hefur fólk leitað meira
eftir fræðslu að undanförnu en
var,“ segir Sólrún. „Þegar að
þrengir og fólk er kannske að
missa vinnu eða óttast atvinnu-
missi, styrkist vitundin um að
horfa verði í hverja krónu. Nú
þarf að læra að fara rétt með
peningana og skipuleggja fram í
tímann. Því höfum við skipulagt
þessi námskeið. Þá höfum við
boðið félagsmönnum Neytenda-
samtakanna að koma í einstak-
lingsráðgjöf og eftirpurn eftir
henni hefur verið meiri en tekist
hefur að anna. Margir eru á
biðlista. Þá hefur fólki verið bent
á ýmsa hagnýta þætti, sem varða
heimilisrekstur, í Neytendablað-
inu.“
Þörfin hefur greini-
lega reynst mikil.
„Umsóknir um þátttöku í nám-
skeiðunum, en hvert þeirra tek-
ur aðeins eitt kvöld og stendur
þrjár klukkustundir, hafa verið
margar. í Reykjavík hafa fimm-
tán manns setið námskeiðin f
senn, en allt að 30 manns úti á
landi, þar sem ég get ekki haft
nema takmarkaða viðdvöl á
hverjum stað.
Ég hef orðið vör við að fólk á al-
mennt fremur erfitt með að
skipuleggja fjármál sín. Það hef-
ur alltaf horft á tekjuhliðina, en
ég hef einbeitt mér að þessu —
að sýna fram á hve miklu árang-
ursríkara það sé að horfa á út-
gjaldahliðina, þegar illa gengur
að láta enda ná saman. Þá vill
það koma í ljós — og það kemur
fólki á óvart — að það, sem mest
munar um, eru smáútgjöldin.
Þetta eru hlutir sem okkur
finnst ekki vera háar upphæðir,
en reynist mjög mikið yfir árið
þegar málið er skoðað."
Hvað er það fleira, sem bent er
á til úrbóta?
„Á námskeiðinu bendi ég í
fyrsta lagi á hve gagnlegt sé að
færa heimilisbókhald og hvernig
það sé gert, einnig hvernig fjöl-
skyldan reiknar út greiðslugetu
sína og enn greiðslubyrði af lán-
um. Við förum í ýmis sparnaðar-
ráð í heimilisrekstrinum, hvern-
ig við gerum fjárhagsáætlun,
NEYSLA NEYSLA NEYSLA NEYSLA NEYSLA N
Sólrún Halldórsdóttir: „Fyrst þegar fariö er að færa heimilisbókhaldiö, sést hvar stóru sparnaöarmöguleikarnir liggja. “ VmamyndÁrni Bjama
„Til aö komast úr
MÍNUS
U
skyldi skoða út-
gialdahliðina“
bendum á sparnaðarleiðir og
markmið sem hægt er að setja
sér fram í tímann.
Um tekjustig þátttakenda er
það að segja að það er frá lægstu
tekjum og upp í mjög háar tekj-
ur. Þetta er allur launaskalinn.
Þegar um einkaráðgjöf er að
ræða, er gert yfirlit yfir alla
skulda- og eignastöðuna, útgjöld
og tekjur. Svo er gerð fjárhags-
áætlun fyrir næstu 12 mánuði.
Þar er reynt að finna út hvaða
leiðir skuli farnar í því skyni að
koma fólki út úr ógöngum. í
sumum tilfellum er þó ekki um
fjárhagsörðugleika að ræða,
heldur er viðkomandi að velta
fyrir sér fjárfestingum. Þá er að-
ferðin mjög lík og sem áður gerð
áætlun ár fram í tímann."
Þið hafíð gefíð út bók til heim-
ilisbókhalds?
„Neytendasamtökin hafa gefið
út sérstakt hefti ætlað heimilis-
bókhaldi og er að finna í því
notkunarleiðbeiningar, sem
mjög auðvelt er að tileinka sér.
Bókin hefur reynst vinsæl og í
fyrra var hún gefin út að nýju í
endurbættu formi. Ritstjóri
Neytendablaðsins og ég sáum
um útgáfuna. Hana má nálgast á
skrifstofunni hér hjá okkur og
enn í bókaverslunum í Reykjavík
og í stórmörkuðum. Úti á landi
hafa neytendafélögin dreifingu
með höndum. Það er því yfirleitt
fyrirhafnarlítið fyrir þá sem vilja
að eignast hana, en frá okkur
kostar hún 225 krónur og 290
krónur í verslunum. Það er ekki
mikið fé, miðað við þann ávinn-
ing sem er af færslu slíks bók-
halds. Þess má svo geta í þessu
sambandi að við höfum tekið
1000 krónur af félögum Neyt-
endasamtakanna fyrir hvert
námskeið, en utanfélagsfólk
borgar 2000 krónur. Úti á landi
kemur fyrir að félög eða klúbbar
hafa greitt þetta gjald niður fyrir
félaga sfna.“
Hvað um leiðbeinlngar við inn-
kaup?
„Við reynum að gefa fólki leið-
beiningar um þau einnig. Farið
er í innkaupin þegar rætt er um
sparnaðarráðin. I fyrsta lagi er
að gera sér grein fyrir hvað það
er sem heimilið nauðsynlega
þarf og hvað eru gerviþarfir.
Fólk þarf líka að kanna hvar verð
er hagstæðast.
Ég tek dæmi af heimili þar sem
segja má að neyslan hafi verið
með mjög dæmigerðum hætti
og hvað það er sem þessi fjöl-
skylda getur verið án, án þess að
það komi niður á heilsu eða vel-
líðan. Þar reynist undantekning-
arlaust um stórar upphæðir að
ræða.
Þegar um sparnaðarráð í inn-
kaupum er að ræða, þá ráðlegg
ég fólki að gera t.d. matseðil, en
matarútgjöld eru vitaskuld mjög
stór liður hjá flestum fjölskyld-
um. í samræmi við þennan seðil
skal svo haga innkaupunum þeg-
ar skoðað hefur verið hvað til er
og hvað ekki. Þarna er um veru-
lega hjálp að ræða við að stand-
ast freistingar, því með okkur
búa af einhverjum ástæðum
mjög sterkar innkaupavenjur.
Til dæmis má spara með því að
sleppa kókinu, kaupa undan-
rennu í staðinn fyrir léttmjólk
og svo framvegis. Einnig getur
borgað sig fyrir stórar fjölskyld-
ur að baka brauð sitt sjálfar eða
þá að kaupa brauð frá gærdegin-
um eða þá bara eftir klukkan
fimm — en þá eru þau ódýrari.
Sá sem kaupir eitt brauð á dag