Tíminn - 08.05.1993, Blaðsíða 18

18 Tíminn
Laugardagur 8. maí 1993
Ólafur Ólafsson
hreppstjóri, Lindarbœ, Asahreppi
Pæddur 12. ágúst 1893
Dáinn 28. apríl 1993
Það var haustið 1948 sem pabbi og
mamma komu til að sækja mig á
Lindarbæ. Ég hafði fengið að vera
þar sumarpart til reynslu og átti að
fara í skólann, í 7 ára bekk, en ég
vildi ekki heim, sagðist eiga heima í
sveitinni og ætlaði að vera þar um
veturinn. Það væri ekkert gagn að
skólagöngu, en nóg fyrir mig að
gera á Lindarbæ. Ekki var nú þessi
ráðagerð mín samþykkt, en ég var
næstu fimm sumur í sveit hjá þeim
föðurbræðrum mínum, Ólafi og
Þórði, og með okkur tókst vinátta
sem hefur vaxið og styrkst með ár-
unum.
Ólafur var glaðvær, ör og stjóm-
samur og mjög kappsamur til allra
verka. Aldrei heyrði ég hann tala illa
um nokkurn mann. Við heyskapinn
var Ólafur glaðastur og þegar heyið
var hirt mátti engan tíma missa,
þannig að við hirðingar var oft mjög
íöng vinnutöm og kappið mikið
þegar verklok vom annars vegar.
Eitt sinn, þegar Óli var að slá á trak-
tomum, sem var Farmall, gekk ég á
eftir til að raka slegið gras af sláttu-
vélargreiðunni með hrífu. Óla
fannst ég vera of lengi. Hann stökk
því af Farmalnum og rakaði með
höndunum nýslegið heyið af greið-
unni. En ljárinn var í gangi og Óli
sló hluta fingurs af. Eftir hálftíma
var Óli kominn aftur á Farmalinn og
lauk við að slá túnið í einni lotu.
Á Lindarbæ var hlustað á allar
fréttaútsendingar og vel fylgst með.
íþróttafréttir voru í miklu uppáhaldi
hjá Óla, sérstaklega knattspymu-
leikir við útlendinga.
Öll sumur fóm í endalaust ráp hjá
mér um mýramar, reka beljumar út
í haga á morgnana, sækja þær aftur
h'rir mjaltir, ná í hross vegna þess að
Óli var að erindast, bjarga skjátum
sem lent höfðu ofan í skurð og
fleira. Mýramar vom fullar af keld-
um og alls staðar blautar. Keldumar
svo erfiðar að varla nokkur nema
fuglinn fljúgandi komst yfir þær.
Þama var örtröð af fugli, mófugli og
vaðfugli. Þama vom jaðrakanar,
stelkar, spóar, tjaldar, lóur, keldu-
svín, óðinshanar, lóuþrælar — allt
ein hljómkviða frá morgni til kvölds.
En nú, fjömtíu ámm síðar, er allt
breytt, búið að þurrka upp mýrarn-
ar, fúglasymfónían að mestu þögnuð
og skepnumar að mestu famar. En
mannlífið í Lindarbæ var og hefur
alltaf verið meira og minna óbreytt
Þar ríkir sá stöðugleiki sem við nú-
tímamennimir þekkjum vart leng-
ur, þar sem allt er á ferð og flugi og
aðeins eitt er víst að allt breytist.
Þeir bræðumir í Lindarbæ hafa nú
lifað hartnær hundrað ár á jörðinni
sinni í fullri sátt við náttúmna, við
sveitina og við sjálfa sig. Það þarf
skapfestu og styrk til að stjóma sínu
lífi sjálfur og umhverfi þess.
FUNDIR OG FÉLAGSSTÖRF
Framsóknarfélögin í Hafnarfirði
Opið hús að Hverfisgötu 25 alla þríðjudaga kl. 20.30.
Komið og fáið ykkur kalfisopa og spjallið.
Framsáhtarfélögin
Stjómarfundur SUF
Fundur verður haldinn I stjóm SUF laugardaginn 8. mal nk. kl. 16:00. Fundar-
staöur er Framsóknarhúsið, Suðurgötu 3 á Sauðárkróki.
Dagskrá:
1. Starf SUF næstu mánuði.
2. Sveitarstjómarkosningarnar 1994.
3. Alyktanir.
4. Önnur mál.
Eftir fundinn um kl. 20 verður opið hús á sama staö. Þá fer ftam 2. riöill undan-
keppni NoNu-keppninnar og eru allir velkomnir þangað.
Framkvæmdasljóm SUF
0^6^088 —
Suðurland
AstaR.
Fundur um heilbrígðismál með Astu Ragnheiði Jóhannesdóttur og Ingibjörgu
Pálmadóttur verður haldinn að Hótel Selfossi miðvikudaginn 12. mai kl. 20.30.
Framsóknarfélag Selfoss
Reykjavík
Átaktil endur-
reisnar
Steingrimur
Miðvikudaginn 12. mal n.k. kl. 20.30 verður haldinn fundur á Hótel Sögu, Súlna-
sal, þar sem þingmennimir Steingrimur Hermannsson og Finnur Ingólfsson
munu kynna tillögur Framsóknarflokksins I efnahags- og atvinnumálum, sem
bera yfirskriftína ATAK TIL ENDURREISNAR.
Futtrúaréðiö
Akranes — Bæjarmál
Fundur verður haldinn I Framsóknarhúsinu laugardaginn 8. mal Id. 10.30.
Rætt verður um þau mál, sem efst eru á baugi I bæjarstjóm.
BæjarfuUtrúar
■ngibjörg
Faðir Ólafs var Ólafur Ólafsson
hreppstjóri í Lindarbæ, 1857-1943,
en hann var frá Lundum í Stafholt-
stungum og búfræðimenntaður
bæði frá búnaðarskólanum í Stend í
Noregi og frá búnaðarháskólanum í
Kaupmannahöfn.
Jón Sigurðsson forseti aðstoðaði
Ólaf á námsárunum í Kaupmanna-
höfn, en Ólafur var með alfyrstu ís-
lensku búfræðingum sem menntuð-
ust erlendis. Hann kenndi smjör- og
ostagerð og vann að mælingum á
Suðurlandi í mörg ár áður en hann
stofnaði nýbýli að Lindarbæ. Systir
ólafs var Ragnhildur Ólafsdóttir í
Engey, móðir Ragnhildar Péturs-
dóttur á Háteigi í Reykjavík og Guð-
rúnar Pétursdóttur, móður Bjarna
Benediktssonar forsætisráðherra og
þeirra systkina. Móðir Ólafs, föður-
bróður míns, var Margrét Þórðar-
dóttir alþingismanns Guðmunds-
sonar í Hala í Holtum, en Þórður var
einn af helstu framfaramönnum
Rangæinga í sinni tíð. Þannig var
Ólafúr heitinn kominn af búhöldum
í báðar ættir.
Þeir bræðumir voru fjórir: elstur
var Ásgeir, heildsali í Reykjavík,
1891-1962, Ólafúr f. 1893, Þórður f.
1896, en yngstur var Ragnar, hæsta-
réttarlögmaður og lögg. endursk.,
1906-1982, en hann rak eigin lög-
fræði- og endurskoðunarstofú í
Reykjavík frá 1942 til dánardags.
Þau Ólafur og Margrét eignuðust
tvær dætur, sem báðar dóu innan
við tveggja ára aldur, þær Ragnhildi
d. 1903 og Aðalheiði d. 1913.
Ólafur heitinn var búfræðingur frá
Bændaskólanum á Hvanneyri 1914.
Hann var tvær vertíðir til sjós ffá
Garði á Suðumesjum árin 1911 og
1912. Sjósóknin var þá stunduð á
árabátum og þurftu menn að vera
harðduglegir og hraustir til að þola
vosbúðina sem starfinu fylgdi. Ólaf-
ur bjó síðan í föðurhúsum og vann
þar við bústörf. Árin 1920-1923 var
Ólafur á fjórum vetrarvertíðum, á
togara frá Reykjavík, þar af tvær hjá
Halldóri á Háteigi, skipstjóra og út-
gerðarmanni, sem giftur var Ragn-
hildi Pétursdóttur frá Engey,
frænku Ólafs. Árið 1934 tók hann
við rekstri búsins í Lindarbæ ásamt
bróður sínum Þórði og hafa þeir
rekið bú þar síðan. Þeir keyptu tún
og land jarðarinnar Götu og túnin í
Vetleifsholti 1, Ráðagerði og Gíslak-
oti, allt árið 1947 og sameinuðu
landi Lindarbæjar.
Búskapur þeirra bræðra bar ávallt
vott um fyrirhyggju í hvívetna.
Þannig vildu þeir aldrei taka Ián
vegna framkvæmda og gættu þess
ávallt að eiga fymingar í hlöðunni
til að mæta löngum vetri ef svo bæri
undir. Metnaður þeirra var ekki síst
falinn í velferð skepnanna, en um-
hyggjan fyrir þeim var takmarka-
laus. Þeir bræður stunduðu bland-
aðan búskap, höfðu yfirleitt 10-15
mjólkandi kýr eftir að farið var að
selja mjólk til Mjólkurbús Flóa-
manna, og 100-200 (jár, hænsni til
heimilisbrúks og ávallt 20-30 hross.
Þeir hættu kúabúskap um 1970, en
fjárbúskap stunduðu þeir allt til
1989. Ennþá eru 9 hestar á Lindar-
bæ, þannig að búskap stundaði Ólaf-
ur til dauðadags.
Ólafur hafði alla tíð mikinn áhuga á
þjóðmálum. Mestur var áhugi hans
á málefnum sveitarinnar, eins og
ýmis störf hans að atvinnumálum
og félagsmálum bera vitni um, en
hann gegndi fjöldamörgum trúnað-
arstörfum fyrir sveitunga sína.
Hann var einn af stofnendum Ung-
mennafélags Ásahrepps 1911 ogvar
þar formaður í nokkur ár. Hann var
einn stofnenda Búnaðarfélags Ása-
hrepps, sat í stjórn félagsins í mörg
ár og var gerður að heiðursfélaga
þess 1980.
Hann var féhirðir Landþurrkunar-
félags Safamýrar frá stofnun þess
um tíu ára skeið, en það félag byggði
mýrarskurðinn mikla, sem Ólafur
faðir hans hafði mælt fyrir og breytti
Safamýri úr hálfgerðu flóði í eitt
mesta engi landsins, sem gaf af sér
tugi þúsunda hestburða af heyi ár-
lega. Hann var meðal stofúenda
Kaupfélags Rangæinga og í stjóm
þess 1928 til 1933 og 1935 til 1948,
þar af formaður í 8 ár. Hann var
gerður að heiðursfélaga Kaupfélags
Rangæinga 1969. Hann var einn
stofnenda Slysavamarfélagsins
Gleym mér ei og í stjóm þess í nokk-
ur ár. Gleym mér ei hafði m.a. að
markmiði að sem flestir sýslubúar
lærðu sund. Hann var í stjóm Naut-
griparæktarfélags Holtamanna í 28
ár, í stjóm Hrossaræktarfélæ|s
Holtamanna 1951 til 1958. Faðir Ól-
afs stofnaði og rak Lestrarfélagið
Þörf og var lestrarfélagið til heimilis
að Lindarbæ og önnuðust þeir
bræður Ólafur og Þórður að nokkm
rekstur þess.
Ólafur sinnti ennfremur ýmsum
opinberum störfum. Hann var
hreppstjóri 1936 til 1976 eða í 40 ár.
Sinnti hann því af mikilli reisn, en
þeim starfa fylgdu oft ferðalög.
Heimsótti hann alla sveitunga sína
árlega í mörg ár. Lagði Ólafur mikið
upp úr því að vera vel ríðandi, enda
reið hann aldrei nema gæðingum í
embættisferðum sínum. Hann átti
m.a. hestinn Prata, bleikálóttan
skeiðhest, sem enginn annar mátti
ríða og allir þekktu í sveitinni. Hann
var endurskoðandi hreppsreikninga
í fjöldamörg ár frá 1946. Hann var
virðingarmaður Bmnabótafélags ís-
lands frá 1936 og síðar Samvinnu-
trygginga. Hann var fulltrúi vestur-
hluta Rangárvallasýslu á aðalfund-
um Mjólkurbús Flóamanna árin
1959 til 1971. Þessi skýrsla er ekki
afrekaskrá Ólafs, en sýnir áhuga
hans á framfömm og félagsanda.
Hann lét ekki kjósa sig í nefndir
vegna fordildar, heldur þótti ein-
staklingum og stofnunum gott að
njóta ráða hans.
Eftirlifandi bróðir Ólafs, Þórður,
býr í Lindarbæ ásamt ráðskonunni
Svanhvíti Guðmundsdóttur, f. 1912.
Svanhvít hefur búið þar frá 1938 og
gengið frá upphafi í öll búverk, jafnt
úti sem inni. Er hún sannkallaður
bústólpi. Svanhvít vann sem ráðs-
kona víða áður en hún ílentist í
Lindarbæ. Á Lindarbæ bjó einnig
ráðskonan Sigríður Gísladóttir, f.
1885, d. 1974, en hún kom á Lindar-
bæ árið 1903 og bjó þar æ síðan,
mikil ágætiskona. Sigríður, sem var
úr Flóanum, var sívinnandi; við
matseld, tiltektir, prjónandi eða eitt-
hvað annað sem til féll og aldrei sá
ég hana fara að sofa þann tíma er ég
dvaldi á Lindarbæ og alltaf var hún á
fótum þegar ég vaknaði.
Ólafur heitinn var alla tíð heilsu-
hraustur, fékk eitt sinn slæma
lungnabólgu og var á Vífilstöðum í 6
vikur og 1981 fékk hann vægt heila-
blóðfall, sem háði honum síðan
nokkuð í tali án þess þó að bagalegt
væri. Lengri er tæpast hans sjúkra-
saga. Hann dó í svefni án þess dauð-
inn boðaði komu sína með sérstök-
um eða áþreifanlegum hætti. Það er
gott að fá að deyja heima hjá sér,
ekki síst þegar maður hefur átt
heima á sama stað í heila öld.
Við systkinin Oddný, Kristín og
Ragnar erum þakklát fýrir þær sam-
verustundir sem við höfum átt með
heimilisfólkinu í Lindarbæ. Við
þökkum þeim Sigurði og Steinunni
í Kastalabrekku, nágrönnum fólks-
ins í Lindarbæ, alla veitta aðstoð og
umhyggju síðustu árin.
Blessuð sé minning Ólafs föður-
bróður míns.
Ólafur Ragnarsson
Fyrir 42 árum flutti ég og fjölskylda
mín í Vetleifsholtshverfi, að Parti
(sem nú er Kastalabrekka). Þá var
ein jörð í byggð í hverfinu, Lindar-
bær. Þar bjuggu bræðumir Ólafur
og Þórður Olafssynir, ráðskona
þeirra Sigriður Gísladóttir og vinnu-
kona Svanhvít Guðmundsdóttir.
Sigríður lést 8. okt. 1974, en þá tók
Svanhvít við hússtjórn á heimilinu.
Þar sem þetta fólk voru næstu ná-
grannar, kynntist ég því strax mjög
náið. Við, sem fluttum á illa hýsta
eyðijörð og höfðum takmarkað af
áhöldum og tækjum til bústarfa,
leituðum oft til þeirra bræðra er
okkur vantaði eitthvað, hvort heldur
það var tæki eða góð ráð. Kom þá
strax í ljós að Ólafur í Lindarbæ var
fús til að hjálpa og gera manni
greiða. Venjulega þakkaði hann fyrir
það að við skyldum biðja um aðstoð
ef með þurfti.
Foreldrar Ólafs voru Ólafur Ólafs-
son bóndi og hreppstjóri, ættaður
frá Lundum í Stafholtstungum, og
Margrét Þórðardóttir frá Hala í Ása-
hreppi. Ólafur heitinn ólst upp í
Lindarbæ og átti þar heima alla sína
ævi eða tæp 100 ár. Það er því Ijóst
að Ólafur hefur munað tímana
tvenna. Hann stundaði sjómennsku
á togurum á yngri árum. Sjó-
mennska í þá daga var bæði volksöm
og erfið. Ólafur var harðduglegur og
minntist þeirra daga með nokkru
stolti. Ólafur nam búfræði á Hvann-
eyri, búfræðingur þaðan 1914 og
alla tíð vitnaði hann í búfræðinám-
ið. Hann taldi nauðsynlegt fyrir alla,
sem ætluðu í búskap í sveit, að afla
sér þekkingar á því sviði.
Búskapur í Lindarbæ stóð á traust-
um fótum. Ólafúr tileinkaði sér
tækninýjungar við búskapinn strax
þegar þess var kostur. Setti hann til
dæmis súgþurrkun í fjóshlöðu, með
þeim fyrstu sem það gerðu. Bústofn
þeirra bræðra var afurðasamur og
vel um hann hugsað. Sérstaklega
tók ég eftir því að alltaf var farið í
gripahús á sama tíma dag hvern.
Félagsmál voru Ólafi mjög hugleik-
in og kom hann við sögu í nær öll-
um félagsmálum sveitarinnar. Hann
var stofnandi Ungmennafélags Ása-
hrepps. Hann var sérstaklega virkur
félagsmaður alla tíð og búinn að
vera heiðursfélagi þess um áratuga-
skeið. Hann var stofnandi Kaupfé-
lags Rangæinga á Rauðalæk, sat um
árabil í stjóm og formaður þess í 8
ár. Hann var kosinn heiðursfélagi
þess á 50 ára afmæli félagsins 20.
nóvember 1969. Á seinni árum og
fram á síðasta dag spurði hann um
félagið nánast alltaf þegar ég hitti
hann. Greinilegt var að góðar fréttir
af Kaupfélaginu glöddu hann mikið.
Ólafur var sérstaklega heiðraður af
Sláturfélagi Suðurlands fyrir góð og
óslitin viðskipti við félagið yfir 50 ár
á 90 ára afmæli hans 12. ágúst 1983.
Einnig var hann kjörinn heiðursfé-
lagi Búnaðarfélags Ásahrepps 23.
apríl 1980 fyrir áratugastörf í þágu
félagsins. Þetta sýnir að Ólafur var
vel virtur meðal félaga sinna.
Skapgerðarmaður var Ólafur og
stóð oft fast á sínum skoðunum og
fylgdi þá máli sínu eftir af festu. En
hann var sáttfús og fljótur til að
rétta fram sáttarhönd ef svo bar
undir, og brosti þá oft sínu blíðasta
brosi þegar sennu lauk.
Innst inni var Ólafur fyrst og
fremst sveitamaður, sem naut þess
að rækta jörðina og búféð af alúð.
Hann naut þess að dvelja heima þar
til að hann kvaddi hinn jarðneska
heim í friði og ró. Ber það sérstak-
lega að þakka Svönu og Þórði, sem
önnuðust hann af tryggð og kær-
leika fram á síðasta dag.
Ég og fjölskylda mín kveðjum Ólaf
Ólafsson nágranna með hlýju í
huga. Persónuleiki hans er manni
ógleymanlegur, það er margs að
minnast og þakka frá liðnum árum.
Ég votta nánum ættingjum hans
og vinum samúð um Ieið og ég óska
þeim blessunar, bjartra og langra
ævidaga.
Blessuð sé minning hans.
Sigurður Jónsson