Tíminn - 22.05.1993, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Laugardagur 22. maí 1993
íslendingar eru að taka við sér hvað varðar slysavarnir á leikvöllum:
Leikskólaböm eru í hættu þar sem malbik eöa skörp möl er yfir-
leitt undirlag undir leiktækjum sem eru I allt að 2,5 metra hæö.
„Þama emm viö 15 ámm á eftir þróuninni í Evrópu þar sem yfir-
leitt er notast við mjúkt undiriag úr gúmefnum," segir Herdís
Storgaard, verkefnistjóri Slysavamafélags fslands. Þrir tækni-
skólanemendur hafa hannaö tæki sem mælir höfuðhögg úr mis-
munandi fallhæð en ekki þarf nema 20 sm. fall til aö höfuðáverkar
hljótist af. Sömu nemendur hafa einnig hannað gúmhellur sem lík-
lega verða framleiddar hér á landi I sumar.
Herdís segir að mjög ákveðnar
reglur gildi eftir erlendum stöðlum
um uppsetningu á leiktækjum.
Hún bendir t.d. á að sé leiktæki 2
metrar á hæð þurfi gúmmíundir-
lag að ná til 2 metra hrings í kring-
um tækið.
Herdís segir að algengt sé að hæð
leiktækja hér á landi sé 1,5 til 2,5
metrar og undirlagið sé vægast
sagt varasamL „Oft er notuð í
Reykjavík grús sem í eru steinar
með skörpum brúnum sem er
hættulegt," segir Herdís og bendir
á að 40 til 80 sm. fallhæð sé leyfileg
þegar um þjappað undirlag eða möl
sé að ræða.
Herdís hefur unnið að rannsókn-
um á slysum á leikskólum hér á
Iandi. „Niðurstöður sýna að það er
talsvert um minniháttar áverka.
Það segir það eitt að lóðimar em
ekki eins og skyldi,“ segir Herdís.
„Við höfúm stofnað tæknihóp í
samvinnu við Staðlaráð íslands og
erum að líta á drög að evrópskum
leikvallastaðli," bætir hún við.
Þetta þýðir að hennar mati að þær
aðstæður sem em einkennandi fyr-
ir ísland verði teknar með í staðal-
inn. .Annars hefði þessi staðall
bara komið hingað og verið gild-
andi hér frá árinu 1995 án þess að
við hefðum nokkur áhrif," segir
Herdís.
Það er ýmislegt fleira sem þessi
vinna hefur leitt af sér að sögn Her-
dísar. Þar nefnir hún til sögunnar
þrjá nemendur Tækniskóla íslands.
„Þeir hafa smíðað tæki sem getur
mælt hversu hart undirlag er undir
leiktækjum," segir Herdís. Það er
samt fleira sem þessum piltum er
til lista lagt því þeir hafa einnig
hannað íslenska öryggishellu eftir
erlendri fyrirmynd sem væntanlega
kemur á markað í sumar.
Þessi fallprófun felst í því að hlut-
Hér þyrftu að vera gúmhellur þvf
hætta er á alvariegu slysl ef höfuð
bams skellur á jörðunnl.
ur sem samsvarar höfði bams er
látinn falla niður á mishart undir-
lag til að mæla höggið.
Til skýringar getur Herdís þess að
falli maður á malbik úr 20 sm. hæð
á höfuðið sé hætta á höfuðáverk-
um. -HÞ
Þeir Arínbjöm V. Clausen, Páll G. Amar og Jóhann H. BJamason, nemend-
ur í Tæknlskóla Islands, hafa hannað tækl sem mællr höfuöhögg. Hlutur
sem samsvarar höfðl bams er látlnn falla nlður á mlshart undlriag. Þá hafa
þe!r félagar elnnlg hannað gúmhellur sem brátt verða notaðar á lelkvöllum
landslns.
Loftfimleikar
á leikvöllum
Meirihluti borgarráðs frestaði að afgreiða tillögu um sérstakt slysavamarátak:
Hafa einhverjir slasast þarna?
Afgreiðslu um tillögu um sérstakt slysavamaátak I höfuöborginni í
samráöi við Slysavamafélag islands var frestað á fundi borgarráös
fyrr i vikunni. ( greinargerö með tillögunni kemur fram að um 11.000
böm leiti árlega á slysadeild.
Herdís Storgaard, verkefnisstjóri
Slysavamafélags íslands, segir að var-
hugaverðustu slysagildrur í borginni
fyrir utan umferðina séu skólalóðir,
geymslulóðir og nýbyggingasvæði.
Hún segir að í Svíþjóð hafi slysum
fækkað um allt að 50% í kjölfar svip-
aðs átaks.
„Hafa nokkuð orðið slys þama?“ varð
einum borgarfulltrúa meirihlutans að
orði þegar hann skoðaði myndir af
varhugaverðum stöðum í borginni.
Herdís segir að verði af þessu átaki
muni það fyrst og fremst breyta hug-
arfari fólks. Þar hefur hún í huga
reynslu Keflvíkinga og Njarðvíkinga
en þar hefur verið gert sérstakt slysa-
varnaátak undanfarin tvö ár með góð-
um árangri að mati Herdísar. Hún
vekur athygli á því að bæjarstjórar í
þessum sveitafélögum hafi talið
kostnað vegna slysavama vera lítinn
þennan tíma. „Það var kominn tími á
sumt sem þurfti að laga og endumýja.
Bæjarstjóramir færðu bara til verk-
efnin," segir Herdís.
Herdís segir að átakið sé í raun tví-
skipL Annars vegar sé gerður út hóp-
ur fólks, sem lætur sig öryggismál
bama varða, til að finna hættusvæðin
og telur Herdís að það sé mjög lær-
dómsríkt fyrir þetta fólk. Hins vegar
sé gengist fyrir fræðslu þann tíma
sem átakið stendur yftr fyrir foreldra-
félög, kennara, fóstrur og aðra þá sem
hafa mikið af bömum að segja.
Herdís segir að hugmyndin að þessu
átaki sé sótt til Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunarinnar og
kallist „ömggt samfélag". Sem dæmi
um árangur þessa nefnir hún bæi í
Svíþjóð. „Þar vora tekin fyrir öll slys.
'aV/í V. ' . .
Á tólf áram hefur slysum fækkað í
heild um 30%. í sumum slysaþáttum
hefur þeim fækkað um 45 til 50%,“
segir Herdís.
íþrótta- og tómstunda-
ráð kom fyrir slysa-
gíldru
Herdís segir að skólalóðir séu var-
hugaverðar slysagildrar. „Það verða
mjög mörg slys á skólalóðum og sum
alvarleg," segir hún og vísar til þess
að oft séu skólalóðir ekki annað en
þröngt malbikað svæði. „Þama era
böm með mjög mismunandi leikþarf-
ir,“ bætir hún við og bendir á að allt
að 1.500 nemendur í nýjum skóla í
úthverfi Reykjavíkur hafi þurft að
notast við litla skólalóð með nánast
engum leiktækjum. „Það þarf að hafa
lóðimar þannig að bömin séu ekki öll
í einum hnapp," segir Herdís og telur
að vel skipulögð skólalóð dragi jafn-
framt úr líkum á einelti og árekstram
milli bamanna.
Það þarf samt að sýna góða fyrir-
hyggju í vali á leiktækjum að mati
Herdísar og nefnir hún sláandi dæmi
því til sönnunar. Þar á hún við hjóla-
brettapall sem íþrótta- og tómstunda-
ráð kom fyrir á malbikuðum lóðum
grannskóla borgarinnar fyrir nokkr-
um áram. „Það hafa ótal handleggs-
brot orðið þama,“ segir Herdís og tel-
ur að ástæðan liggi í rangri hönnun á
pöllunum. „Það á að vera girðing sem
böm geta lent á ef þau missa jafnvæg-
ið en þama vantar þetta," segir Her-
dís.
J ■»' ^* ' <£>•<&.'vt** v’i*. *Vv/■<
Bílflök og bygginga-
svæði eru vinsæl
Þá segir Herdís að í borginni, sem og
í öðram bæjarfélögum, séu oft mörg
opin svæði þar sem aflóga vélarhlut-
um, bflaflökum o.fl. sé safnað saman.
„Þetta era slysagildrar sem krakkar
leita mjög mikið í,“ bætir hún við og
vitnar í niðurstöður erlendrar rann-
sóknar. Þar var bílaflaki komið fyrir
við hlið venjulegra leiktækja og segir
Herdís að böm á aldrinum sex til níu
ára ára hafi sótt einna helst í bflflakið.
Nýbyggingar era Herdísi ofarlega í
huga sem hættulegar slysagildrar.
Hún telur að veralegt átak hafi verið
gert í að girða af byggingalóðir sér-
staklega í Reykjavík en betur megi ef
duga skal.
Þá finnst henni forgangsröð fram-
kvæmda í nýjum hverfum vera ein-
kennileg. „Það er byrjað á því að mal-
bika fyrir bfla en það getur tekið allt
uppí þrjú til fimm ár að ganga frá
gangstéttum," segir Herdís og vísar til
þess að í nýjum hverfum sé helst að
finna ungt fólk með böm. „Þá er ekki
á svæðaskipulagi að koma upp leik-
svæðum í þessum hverfúm. Bömin
verða því að vera að leika sér innan
um allar þessar hættur," segir Herdís
og vísar til margra slysa sem megi
rekja til þessa.
-HÞ
Hér er boðlð tll elnskonar „slysavelslu". Lftil böm geta drukknað í örgrannum pollum og þð er ónefnt steypustyrktar-
jámlð sem vfða stendur úti loftið.