Tíminn - 12.06.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Laugardagur 12. júni 1993
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJll
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoðamtsljóri: Oddur Ólafeson
Fréttastjórar. Birgir Guflmundsson
Stefán Ásgrimsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gfslason
Skrtfstofur: Lynghálsi 9,110 Reykjavik Sfml: 686300.
Auglýslngasíml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,-, verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Takmark Friðriks
Fjármálaráðherra og menn hans vinna hörðum höndum
að undirbúningi fjárlaga fyrir næsta ár, en lögin verða lögð
fram strax og þing kemur saman í haust, að venju. Rammi
fjárlaga mun vera tilbúinn og verður lagður fyrir ríkis-
stjómina eftir ráðherraskipti í næstu viku. Að sögn Morg-
unblaðsins er reiknað með 18 milljarða halla á ríkissjóði í
ár, en honum á að ná niður í 8-10 milljarða á næsta ári.
Samkvæmt því er markmið Friðriks Sophussonar að ná
hallanum niður á svipað stig og hann var á síðasta ári Ól-
afs Ragnars Grímssonar, forvera hans í ráðuneytinu. Það
þýðir að ríkisstjórnin gerir það að baráttumáli sínu og tak-
marki að ná útgjöldum ríkissjóðs niður á það stig sem þau
voru þegar „fortíðarvandi" hennar var hvað erfiðastur.
Fortíðarvandinn, sem núverandi stjómarliðar kenna við
ríkisstjóm Steingríms Hermannssonar, er það takmark
sem þeir hyggjast ná með niðurskurði, skattahækkunum
og öðrum skömngsskap.
Sá átján milljarða halli, sem spáð er í ár, er hvergi nærri
endanlegur. Stórskerðing á fiskveiðikvótum, sem kemur
til framkvæmda með nýju fiskveiðiári í haust, er ekki
reiknuð inn í hallaspár eða fjárlagadæmi næsta árs. Ört
minnkandi skattheimta vegna tekjurýmunar einstaklinga
og fyrirtækja veldur enn meiri halla á ríkissjóði og reynd-
ar tekjum sveitarfélaga einnig en áður var gert ráð fyrir.
Nútímavandinn yfirskyggir algjörlega þann hallarekstur
sem látið er í veðri vaka að sé alvarlegur fortíðarvandi. En
framtíðarvandinn er samt sú hrollvekja sem erfiðast er að
horfast í augu við og viðurkenna.
Það er deginum ljósara að enn þarf að draga saman og
hagræða í ríkisrekstrinum og auka tekjumar. Hálfkák og
vangaveltur eins og að einkavæða og selja ríkisfyrirtæki
hefur hvorki né mun hafa nein áhrif á tekjuöflun ríkis-
sjóðs, einfaldlega vegna þess að hvergi finnast borgunar-
menn fyrir ríkiseignunum og lítið er upp úr því að hafa að
gefa þær, eins og dæmin sanna.
Hvergi bólar á tillögum um að gera tilraunir til að ná
skattfé af þeim sem betur mega og eiga stóreignir í lönd-
um og lausum aurum, verðbréfum og öðmm verðmæt-
um. Og með atvinnuleysi og minnkandi tekjum einstak-
linganna rýma skatttekjur enn. Því er það tvíbent vopn að
draga um of saman og segja upp fólki í spamaðarskyni.
Tilboð forsætisráðherra um samráð við stjómarandstöðu
og aðila vinnumarkaðar var aldrei annað en fum og kák og
óaðgengilegt með öllu. Það em verkefni þeirra, sem kom-
ið hafa sér saman um landsstjómina, að leysa vandamál en
ekki að búa þau til. Það fer því best á því að þeir, sem kom-
ið hafa sér upp nútímavandanum, einbeití sér að lausn
íramtíðarvandans, ef þeir þá ráða nokkuð við hann, sem
vafasamt má telja.
Skerðing fiskaflans er alvarlegt mál, sem ósanngjamt er
að kenna ríkisstjóminni einni um. Hún rýrir tekjur þjóð-
arinnar vemlega og veikir efnahagslífið. En ekki dugir að
leggja árar í bát og draga máttinn úr öðmm atvinnuveg-
um eða „hagræða" með slíku offorsi að atvinnuleysið hríð-
magnist með tilheyrandi tekjutapi.
Það er komið að þeim eftiameiri og tekjuháu að leggja
sitt af mörkum til búsins og breyttum aðstæðum hljóta að
fylgja breyttir atvinnuhættir og breytt afstaða til nýtíngar
landgæða og mannafla.
En fyrsta skrefið til að koma einhverju lagi á ríkisfjár-
málin er að koma hallanum niður á svipað stig og hann
var í stjómartíð Steingríms þegar Ólafur Ragnar passaði
kassann. Það er hið mikla talonark Friðriks Sophussonar
þessa dagana.
r
Imerki
„Þrælbeinsins
Héma á ámnum þóttust
blómabömin hafa uppgötvað
að þá og þegar gengi í garð öld
ástarinnar og kærleikans. Á
þeirri öld — sögðu þau —
mundu menn taka að elskast
af slíkum innileik að öll stríð
hyrfu úr sögunni og fara að lifa
á „kosmísku" fæði, sem aftur
leiddi til að sjúkdómar og
vondar hugsanir mundu heyra
því liðna til. Plánetan Jörð var
semsé að hverfast inn í merki
„Vatnsberans" og blómabömin
sungu bænaráköll í „Hárinu"
um að menn fæm að búa sig
undir hina fagnaðarríku tíð.
Svo kom söngleikurinn um
„Ofurstimið Jesúm“ sem lýsa
átti yfir öllu saman. Þetta leit
ekki illa út.
bömin em dreifð og týnd. Ein-
hver em orðin gráir hversdag-
menn sem enginn vill elska og
mega sjálfsagt ekki einu sinni
vera að því að eltast við slíkL
Önnur hafa gefist upp á
„kosmíska" fæðinu fyrir löngu
og safnað holdum og kannske
fé, sem hvomgt var á dagskrá á
fyrri ámm íturvaxtar og un-
aðslegs allsleysis.
„Ber mér að gæta
bróður míns?“
En þótt endirinn yrði þessi
með blómabömin hefur móðir
Jörð haldið áfram að snúast
um möndul sinn í algeimnum.
Sé hún komin inn undir frið-
armerkið þá verður þess ekki
vart, því hinir „sælu“ friðflytj-
endur hafa sjaldan átt dapurri
daga en nú og er þá mikið sagt.
Sjaldan hafa þeir fremur verið
skotspænir haturs og morð-
ingja. Hins vegar hefur boð-
skapur annarrar manngerðar
fengið gott hljóð og heyrist
bergmála úr öllum áttum —
það er boðskapur þrælbeins-
ins.
Þrælbeinið er ekki nýtt undir
sóIinni.Ættfaðir þess gæti ein-
mitt hafa verið drengurinn
Kain, sem spurði þessarar
bráðskynsamlegu spumingar:
„Ber mér að gæta bróður
míns?“ Nákvæmlega þessa
spyrja þrælbeinssálir vorra
tíma oft á degi hverjum. Og
þær svara sjálfum sér af hjart-
ans einlægni:
„Nei — það ber þér svo sann-
arlega ekki að gera.“
Kain cr „in“ j
Þrælbeinið Kain er í sjálfusér^
lítið annað en persónugerv-
ingur tveggja þátta í manneðl-
inu af verri sortinni — sér-
hyggju og miskunnarleysis.
Og eins og þessir þættir hafa
alltaf verið til staðar hefúr það
verið misjafnt hve umhverfið
býr þeim góðar aðstæður til
þess að njóta sín. Víst hafa þeir
notið sín þegar harðstjórar
taka að ríkja — gjaman sam-
ferða því þegar láta skal stórar
formúlur í trúarbrögðum eða
stjómmálum grasséra. En
þess finnast varla fyrri dæmi
að Kain sé „in“ — að dæmi
hans hafi orðið eftirsóknar-
verður „lifestyle."
Hver maður veit eða finnur
að þetta er satt — þrælbeinið
er „in“ — og að þessu sinni er
það ekkert valdboð sem keyrir
menn áfram í eigingiminni og
fyrirlitningunni á hagsmun-
um og þörf náunga síns.
Ókunn ofurstimi?
Ekki er nóg með að þessi
grunnhugsun verði lesin úr
þeim starfsreglum sem nýju,
stóm efnahagssvæðin hafa
samið handa sér að starfa eftir.
Einstaklingamir hafa numið
boðskapinn eins og ósýnilega
strauma ofan úr stjömuhvolf-
inu, eins og eitthvert ofúr-
stimi sem enginn kann skil á
hafi tekið að verka á þá. Það
„ofurstimi" er glögglega þó
ekki ofúrstimið „Jesus
Christ“.
Sjálfsagt hugsar einhver að
orsakimar séu nú ekki bein-
línis af svo yfirskilvitlegu tagi
og benda á fall ríkisins sem átti
að verða ríki sameignar og
samhjálpar, en varð sér til at-
hlægis og dó af (og með)
skömm. Þetta er vitanlega
áríðandi partur af myndinni
og átti ríkan þátt í að gera
hugmyndina um mannlega
samábyrgð fyrirlitlega. Þörf-
inni fyrir að vinna eitthvað í
þágu þess sem er fagurt eða á
annan hátt af því góða hefúr
verið beint yfir á hvali, fugla,
ósonlagið, skjaldbökur, tré,
höf og svo framvegis — bara
ekki í þágu meðbræðra og
systra í mannfélaginu. Ef þau
ekki bjarga sér sjálf geta kerfi
og stofnanir sinnt þeim —
sem mönnum finnst þeir enn
verða að halda uppi en em
margir á móti innst inni. En
kannske er borgandi fyrir að
þurfa þar með ekki að vita af
þessum ómögulegu einstak-
lingum.
Kælingaráhríf
Hugmyndin um að pláneta
okkar hafi rambað afvega og
hafnað undir óvæntu ofur-
stirni sem myndar miðpól
merkis „þrælbeinsins" finnst
oss því enn freistandi. Gagn-
stætt þynningu ósonlagsins
eru það kælingaráhrif sem
stafar frá þessu merki.
Það væri misskilningur að
ætla að þessi kæling hafi ekki
áhrif á aðra en þá sem betur
mega sín. Það er nú eitthvað
annað... Þeir sem minnst bera
úr býtum bregðast við með að
reyna að taka hinum fyrri
fram. Þeir læra að mæla ná-
unga sinn út og einsetja sér að
hann skuli ekkert af sér hafa.
Allrahanda nurl verður að eft-
irsóknarverðri Iistgrein. Þann-
ig verða smælingjamir eins og
mökkur af ísnálum sem hverf-
ast í þoku undir ofúrstiminu
stóra.
Enn veit enginn hve lengi
þessi áhrif munu vara. Blóma-
bömin sögðu að friðartíðin
myndi vara um árþúsundir.
Megi hamingjan gefa að hnatt-
siglingin um áhrifavæði merk-
is „þrælbeinsins" vari ekki svo
lengi.