Tíminn - 11.09.1993, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Laugardagur 11. september 1993
Egypskt bókstafsíslam ógnar
heimsstöðugleika: _________

\/!A höftim lofað Allah því að
VIU áfram skuli sótt að faraó-
úm Egyptalands og ekki af látið
uns þeim hefur verið rutt úr vegi
og íslamskt ríki stofnað." Þann-
ig var það orðað í tilkynningu frá
Jihad, egypskum bókstafstrúar-
samtökum, eftir að liðsmenn
þeirra höfðu veitt Hassan al-Alfi,
innanríkisráðherra, banatilræði
með sprengju í Kaíró miðri, 18.
ágúst s.l. Ráðherrann slapp lif-
andi frá tilræðinu, særður þó, og
sprengjan drap og limlesti um
tuttugu manneskjur aðrar.
Látinn eða særður ferðamaður eftir árás bókstafssinna — gjöfulasta gjaldeyris-
lindin þorrin.
Suðuregypskir koptar í verslun sem þeir áttu og bókstafsmenn sprengdu.
Veraldar-
n
sinnum
skal
útrýmt"
Sheikh Omar
Ttikist Jihad og öðrum álíka hópum
að steypa Mubarak forseta og taka
völdin þarlendis, yrði líklega úr því
meiri ófriður en heimurinn hefur
fengið að reyna frá heimsstyrjöld-
inni síðari, að áliti fréttaskýrenda
byggðu á því sem þeir hafa eftir
háttsettum mönnum í ráðuneytum
og Ieyniþjónustum. Bandaríkja-
stjóm heldur stjórn Mubaraks á floti
með efnahagsaðstoð, ekki síst til að
koma í veg fyrir að svo fari. Með
hliðsjón af þessu kynni einhverjum
undarlegt að þykja að foringi Jihad,
blindur kennimaður sem Sheikh
Omar Abd el-Rahman nefnist, hefúr
undanferin ár dvalist í Bandaríkjun-
um og verið þar með öruggur fyrir
yfirvöldum lands síns. Bandaríkja-
menn gmna hann nú um að hafa
launað þeim gestrisnina með því að
láta sprengja í World Trade Center
og ráðgera morð á Mubarak og öðr-
um þekktum Egypta, Boutros Bout-
ros-Ghali, framkvæmdastjóra Sam-
einuðu þjóðanna.
Síðan í mars s.l. ár hafa róttækir
egypskir múslímar drepið um 190
manns í sprengju- og skotárásum
víða um land sitt. Skotmörk þeirra
em einkum erlendir ferðamenn,
kristnir Egyptar, veraldlega og vest-
rænt sinnaðir menntamenn og
hærri og lægri embættismenn. I
fjölmiðlum sést nú gjaman og heyr-
ist að Egyptaland rambi á barmi
borgarastríðs. Segja mætti raunar
að það stríð sé þegar hafið. Her og
lögregla Mubarakstjómar ganga
a.m.k. annað veifið hart fram gegn
bókstafssinnum og raunvemlegum
og/eða meintum stuðningsmönn-
um þeirra. Af því fólki hefur og all-
margt fallið í valinn.
Túrísminn hruninn
Margra ætlan er að í efnahagsmál-
um riði Egyptaland til falls vegna
þess að túrisminn, sem sá ríkinu
fyrir meiri erlendum gjaldeyri en
nokkuð annað, skrapp saman um
40% s.l. ár og hefur síðan verið á
niðurleið áfram. Sá samdráttur staf-
ar af ótta við bókstafssinna, sem síð-
an á árínu sem leið hafa gert árásir á
erlenda ferðamenn og drepið og
sært nokkra af þeim, beinlínis í
þeim tilgangi að kippa einni mikil-
vægustu stoð egypska efnahagslífs-
ins undan því. Annað sem er einkar
ískyggilegt fyrir ráðamenn Egypta-
lands er að bókstafssinnum virðist
aftur hafa tekist að smeygja sér inn í
herinn, en eftir morð þeirra 1981 á
Sadat forseta, fyrirrennara Mubar-
aks, tókst að uppræta þá úr hemum.
Næstu árin flýðu margir egypskir
bókstafssinnar land og börðust
sumir með mudjahedin í Afganistan
gegn Rússum. Margir skæruliða
þessara eru nú komnir heim aftur
og kváðu orðnir forustuaflið í
hryðjuverkaarmi egypsks bókstafsís-
lams, út á sérkunnáttu þá í hemaði
og hryðjuverkum sem þeir urðu sér
úti um í Afganistan.
Bæði í íslamska heiminum og þeim
vestræna virðist vaxandi trúnaður
lagður á spár á þá leið að innan
skamms verði Mubarak „faraó“
steypt af stóli og Egyptalandi breytt í
íslamskt bókstafstrúarríki eins og
íran og Súdan áður. í sambandi við
það er á döfinni ný dómínókenning,
vegna þess að ástæða er til að ætla
að það sem gerist í Egyptalandi
verði fremur til eftirbreytni í araba-
heiminum (eða jafnvel öllu íslam)
en það sem gerist í nokkm araba-
landi (eða jafnvel nokkru íslömsku
landi) öðru. Þetta álit byggist ekki
hvað sfst á því að Egyptaland hefur
notið tiltölulega mikillar virðingar
frá ævafomu fari, einnig síðan það
snerist til íslams. Azharháskólinn í
Kaíró hefur þannig lengi verið leið-
andi menntasetur í íslömskum
fræðum. Egyptaland er þar að auki í
miðju íslamska og arabíska heims-
ins, landfræðilega séð, og fjölmenn-
asta arabaríkið með um 55 milljónir
íbúa.
Martraðarsýn
Það sem gerast muni ef bókstafs-
sinnar komist til valda í Egypta-
landi, sjá vesturlandamenn fyrir sér
í martraðarsýn á þessa leið:
Bylting bókstafsíslams breiðist út
eins og eldur í sinu vestur yfir alla
Norður-Afríku, þar sem það er öfl-
ugt fyrir og ríkisstjómir valtar. í Al-
sír sérstaklega er þegar um að ræða
einskonar borgarastríð veraldlega
sinnaðrar ríkisstjórnar og bókstafs-
sinna, líkt og í Egyptalandi. Araba-
lönd Vestur-Asíu og Tyrkland kom-
ast í klemmu milli Egyptalands og
Súdans á aðra hönd og írans á hina.
Stjómir á því svæði falla og ísrael
verður umkringt bókstafstrúarríkj-
um. Undir þeim kringumstæðum
verða sögulegar sættir þess og PLO,
ef af þeim verður, til lítils. Frá Ar-
abalöndum til Vestur-Evrópu flæða
milljónir flóttamanna og annarra.
Samfara öllu þessu verða styrjaldir,
sem ekki er hægt að sjá fyrir endann
á eða vita hversu víðtækar afleiðing-
ar hafa, borgarastríð, stríð milli
ríkja, stríð milli heimshluta, trúar-
bragða o.s.frv.
Nokkra hugmynd um ástandið í
Egyptalandi, sem svo mjög býr í
haginn fyrir umræddar öfgahreyf-
ingar, gefur sú staðreynd að 96%
landsins (sem er rúm milljón fer-
kflómetra að stærð) er eyðimörk.
Fátt er þar um gróðavænlegar nátt-
úruauðlindir, spilling hinsvegar
mikil og misskipting auðs sömu-
leiðis, þjónusta af hálfu hins opin-
bera lítil og léleg og í afturför. Mikla
og vaxandi fátækt og möguleika-
skort í sveitum flýr fólk til stærstu
borganna, oftast til þess helst að
safnast fyrir í slömmum þar sem
lífsskilyrði eru litlu eða engu betri
en í sveitaþorpunum. í Kaíró eru
íbúar nú um 12 milljónir (sam-
kvæmt ágiskun).
„Hann ætti að
hengja fleiri“
Mubarak fær 1,2 milljarð dollara á
ári í efnahagsaðstoð frá Bandaríkj-
unum og að sögn blaða fer mest af
því í herinn (rúmlega 400.000
manns), sem heldur stjóminni við
völd öðru fremur, og í spillingu.
Bandaríkjastjóm er ekki laus við
gremju í garð Mubaraks út af því
síðamefnda, telur og að hann spilli
fyrir sér heima fyrir með því að
trassa umbætur. Amnesty Intema-
tional og ýmsir vestrænir aðilar saka
Egyptastjórn um grimmilegar að-
farir gegn raunvemlegum og meint-
um bókstafssinnum. Pyndingar,
segja þessir aðilar, em frekar regla
en undantekning við yfirheyrslur,
herinn hefur stundum beitt skot-
vopnum óspart í borgar- og lands-
hlutum, þar sem bóksstafssamtök
em áhrifamikil og lögreglan tekur
jafnvel ættingja bókstafssinna f gísl-
ingu. En í öðmm tilvikum sýna yfir-
völd þessum óvinum sínum linkind,
eins og í s.l. mánuði þegar dómstóll
sýknaði 24 menn, sem ákærðir
höfðu verið fyrir morðið á Rifaat
Mahgoub, þingforseta, 1990. Fóm
þeir ákærðu þó ekki leynt með að
þeir væm félagar í bókstafssamtök-
unum Gamaa al-Islamiyya og vildu
fyrir hvem mun steypa Mubarak af
stóli. Sveiflur yfirvalda í skiptunum
við slíka hópa þykja benda til þess að
þau séu ekki einungis hrædd við þá,
heldur og ráðafá um hvemig ráðið
skuli niðurlögum þeirra.
Sumir stuðningsmanna Mubaraks,
sem að sögn blaða nýtur lítillar virð-
ingar meðal landa sinna um þessar