Tíminn - 17.03.1995, Blaðsíða 6

6

Föstudagur 17. mars 1995
Athugasemd frá Almenna bókafélaginu
Vegna fréttar í Tímanum um söluaöferöir félagsins
í Tímanum sl. þríbjudag er slegib
upp án gagnrýni samansafni af
ósannindum, rangtúlkunum og
misskilningi um söluabferbir AB,
sem ab meginstofni til kemur
efnislega frá Neytendasamtökun-
um eba fulltrúa þeirra. Ásakan-
irnar eru alvarlegar, en þótt seint
sé skal þeim nú svarab eins og
þær eru kynntar í blabinu:
Tíminn: „... Þab eru dæmi um ab
forlagib bjóbi bókaflokk meb 20%
afslætti þótt síðar komi fram ab
fólkib var látib borga 4.000 umfrm
verblistaverb..."
Þetta er rangt. Hér er um ab ræba
16 bindi af Sögu Mannkyns auk
lykiibókar sem seld eru á sértilboði
mv. skuldabréf og Visa kjör og er
hvergi annars stabar í bobi. Um-
ræddur flokkur 16 bóka, sem 10 ár
tók ab gefa út, hefur aldrei verib til
sölu á almennum markabi, bæk-
urnar hafa eingöngu staðið klúbb-
félögum til boba í gegnum árin og
nú í einu lagi þegar safnib er allt út
komib. Vib fullyrbum ab þessi
glæsilegi bókaflokkur sé hverrar
krónu virbi, en einstakur og á hon-
um er eitt verb, tilbobsverb þab
sem nú er bobib.
Tíminn: „... Þab hefur m.a. tals-
vert borib á því ab þeir hafi verib ab
selja háöldrubu fólki og jafnvel
þroskaheftu sem kannski er þab al-
varlegasta ..."
Þetta er rangt. Markhópur sá sem
valinn hefur verib er samsettur úr
ýmsum áttum, fyrrum vibskipta-
vinum AB og öbrum, og sá hópur
er á öllum aldri. Bóksalan fer öll
fram í heimahúsum eftir að við-
mælandi hefur þegib bob um
kynningu á bókaflokki. Þegar sölu-
mabur kemur á staðinn er þab aub-
vitab hans ab meta hvort vibmæl-
andi sé ekki í stakk búinn af ein-
hverjum ástæbum vegna aldurs,
vanþroska eba af öbrum ástæbum
ab taka skuldbindandi ákvörbun
um kaup, t.d. meb ab skrifa undir
skuldabréf eba Visa/Euro samning.
Sem betur fer eru margir borgarar,
sem fæddir eru t.d. fyrir 1920, vel
færir um ab ákveba sig um kaup,
sem gjarnan eru þá hugsub fyrir af-
kornnendur þeirra og af þeim kaup-
um verba engin eftirmál. í tilfell-
um, þar sem í ljós kemur ab vib-
komandi hefur af einhverjum
ástæbum ekki skilib ebli samnings-
ins, þá ganga þeir samningar ebli-
lega til baka. Nokkur fjöldi samn-
inga hafa þannig gengið til baka,
sem er þó abeins brot af gerbum
samningum. Varbandi hib ósmekk-
lega dæmi um þroskahefta stúlku
þá leystist þab mál farsællega fyrir
alla abila og sú stúlka t.a.m. bar þab
ekki meb sér ab geta ekki tekib
skuldbindandi ákvörbun um kaup.
Salan fór fram í góbri trú en henni
var ab sjálfsögbu rift þegar í ljós
kom hvernig í málum lá.
Tíminn: „... Þegar fólk hefur vilj-
ab rifta kaupunum vandast málib
og erfiblega gengur ab fá ab skila
bókunum í samræmi vib lög um
hússölu- og fjarsölu, sem m.a.
skyldar seljanda að upplýsa kaup-
anda um 10 daga skilarétt..."
Þetta er rangt. Meginreglan hjá
AB er sú ab tekist hefur samkomu-
lag um skil vilji vibskiptavinir gera
þab og ab öllu leyti er meginreglan
að lúta lögum landsins og góðri
vibskiptavenju.
Mikib er gert úr lögum um fjar-
og húsasölu sem eru skilgreind út
frá tveimur lykilorðum: varbandi
húsgöngu að sölumabur komi
óbobinn, sem er ekki í okkar tilfelli,
og hvab fjarsölu varðar ab kaup-
andi og seljandi hittist ekki augliti
auglitis. Þrátt fyrir ab þessi lög eigi
ekki vib þá látum vib almennt
þessa 10 daga reglu gilda og reyn-
um ab mæta óskum manna hverju
sinni.
Tíminn: „... söluabferbum er lýst
þannig ab hringt er og talab um
happadrætti og síban sé lofab kjara-
kortum og öbru sem í engu stenst
og vibskiptavinir fái jafnvel ekki
gjafabók eins og lofab er."
Hér er mörgu ruglab saman og
Líkt og abrir
flokkar
er Alþýöuflokkurinn nú kominn á
fullt skriö í kosningabaráttu sinni. Af
hálfu flokksins er lögö áhersla á
þann málfutning aö innganga í Evr-
ópusambandiö sé afar aröbœr fyrír
íslendinga og kostnaöur viö heimilis-
hald og innkaup nauösynjavara
lœkki stórum, veröi gengiö í ESB. í
verslun Bónuss viö Holtagaröa ígœr
færöi jón Baldvin Hannibalsson for-
maöur Alþýöuflokksins rök fyrír þess-
um meintu kjarabótum — og ódýr-
arí innkaupakörfu og var myndin
tekin viö þaö tilefni.
Tímamynd CS
rangfært. Almenna bókafélagib
stendur um þessar mundir fyrir
sölu á tvenns konar bókaflokkum:
Sögu Mannkyns í 16 bindum og 11
matreibslubókum í öskju. Söluað-
ferbin er sú sem ábur er lýst og eng-
in heimsókn á sér stab nema vilji
vibskiptavinarins standi til ab fá
heimsókn. Engum happdrættis-
vinningi er heldur lofab, því ef vib-
komandi þiggur kynningu á bóka-
flokknnum sem um ræbir fær hann
bók ab gjöf frá forlaginu. Vib full-
yrðum ab þetta stendur, hvort
heldur sem af kaupunum verbur
eba ekki. Hins vegar vitum vib um
tilvik þar sem vibkomandi neitar
ab þiggja kynninguna þegar sölu-
maðurinn kemur, eftir ab hafa þáb
kynningu í gegnum síma. Þar meb
eru forsendur brostnar fyrir gjöf-
inni eins og augljóst er. Hér hlýtur
því að vera um misskilning ab ræba
þar sem vinnuregla forlagsins er
skýr eins og ábur hefur verib lýst.
Hvab matreibslubækurnar varbar
þá eiga allir kaupendur ab safninu
ab hafa fengib tvö tölublöð af tíma-
ritinu Heimsmynd ásamt gullkorti
Matarklúbbsins, eins og lofab er,
þannig ab hér hlýtur ab vera um
misskilning ab ræba.
Ab lokum: Vib hjá Almenna
bókafélaginu erum ab halda upp á
40 ára afmæli félagsins meb því ab
bjóba tvö mjög girnileg tilboð á
vöndubum bókum ásamt gjöfum
sem þeim fylgja. Sölustjórar AB sem
stýra verkinu vanda alla vinnu við
söluna og njóta fulls trausts. Allar
söluaðferbir í beinni sölu eru góbra
gjalda verðar ef heibarlega er stabib
ab málum og þab vill Almenna
bókafélagib svo sannarlega gera. ■
Móbuharbindin
hin fyrstu
I. Forvitnilegt væri ab vita hvab rábib
hefur þeim upplýsingum sem rötubu í elstu
bækur og annála íslendinga. Sumar stab-
reyndir eba munnmæli hafa glatast meb
horfnum handritum, en annab komst aldr-
ei á skinn. Af hverju? Eitt þótti lítilvægt,
annab ekki hæfandi og enn annab var vís-
vitandi látib falla burt vegna tiltekinnar
hugmyndafræbi eba hagsmuna. Ætli forver-
ar okkar hafi ekki hugsab á þeim nótum,
líkt og tíbkast nú?
II. Frásagnir fyrrum af eldgosum eru
harla fátæklegar í gömlum bókum. í mib-
aldabókmenntunum er lítib um slíkt, stutt-
aralegar tilvísanir eru til, eins og í Völuspá
eba Landnámu, eba jafnvel örstutt frásögn
af jarbeldi þar eba hér meb þessum eba hin-
um afleibingum. Nefna má ab þess er getib
í Sturlungu ab eldur hafi verib uppi á
Reykjanesi og gjóskufall skert nautastofn
Snorra Sturlusonar (1224-1226). Annálar
eru mjög knappir ab formi og miklar ham-
farir afgreiddar meb einni línu eba svo.
Fyrstu sæmilega ítarlegu lýsingar á eldgos-
um eru frá 17. öld (t.d. Kötlugosi) og 18. öld
(t.d. Öræfajökulsgosi og Skaftáreídum). Eld-
gos eba náttúrulýsingar voru ekki ofnar inn
í ritab mál fyrrum, ab neinu marki, vegna
einhverra ástæbna. Þær kunnum vib ekki
ab skýra meb vissu.
III. Tekist hefur ab finna nokkub öruggar
UM-
HVERFI
Ari Trausti
Gubmundsson
jarbeblisfræbingur
vísbendingar, studdar aldursgreiningum,
um ab 'mikib eldgos hafi orbib í Eldgjá
norbaustan Mýrdalsjökuls í kringum 930.
Um er ab ræba feiknarlegt gjósku- og
hraungos af svipabri stærbargrábu og Skaft-
áreldar. Áhrif þess á landib og veburfarib
hljóta ab hafa verib svipub og vib þekkjum
af góbum heimildum um Móbuharbindin á
18. öld. En varla er stafkrók ab finna um ab
slíkt hafi gerst á 10. öld, mitt í nákvæmum
útlistunum á landnáminu og vegferð land-
námsmanna fyrsta mannsaldurinn eba svo.
Reyndar er sagt frá því ab menn hafi orðib
ab færa til bæ á svæbi þar sem nú er Mýr-
dalssandur, vegna þess ab jarbeldur hafi
ógnab honum nokkru eftir landnám. En
þab er allt og sumt.
IV. Eldgjárgosib um 930 hefur líklega
byrjab meb eldgosum undir Mýrdalsjökli,
sem þá var væntanlega mun minni en hann
er nú — þ.e. meb Kötlugosum, en virknin
svo færst smám saman norðaustur eftir
sprungukerfinu, tugi kílómetra í átt ab
Vatnajökli. Öflugar goshrinur meb gjósku-
falli og miklu hraunrennsli ribu yfir og
hundrub ferkílómetra hraunflæmi þöktu
landið ab þeim loknum. Áhrif gossins á
veburfar hljóta ab hafa verib mikil, vegna
þess ab lofttegundir og öskuryk stórgosa af
þessu tagi valda ávallt umtalsverbri kólnun.
Mann- og skepnufellir, eyddar eba
skemmdar bújarbir og ónýtir hagar hljóta
að hafa skekib ungt samfélagib, þó ab þétt-
býli hafi ekki verib fyrir ab fara á fslandi á
10. öld.
V. Tæpum tveimur öldum síbar spjó
Hekla kynstrum af gjósku yfir landib og
eyddi einhverri byggb (1104). Öræfajökull
gaus ótæpilega rúmum tveimur öldum síb-
ar (1362) og á 15. öld varð mikib gos, sem
gjörbreytti landi á Veibivatnasvæbinu. Ein
lína og rétt rúmlega þab finnst um hvert
þeirra í ritubum heimildum, en þurrlega frá
greint. Og stórgosib í Vatnaöldum laust fyr-
ir 900 með gjóskufalli víba um land nær
ekki inn í Landnámu. ■
Ófœrufoss áöur en steinboginn féll.