Tíminn - 29.07.1995, Blaðsíða 8

8
W $'jí
Laugardagur 29. júlí 1995
Húsiö er byggt áriö 1765. Húsiö hefur á síöustu misserum veriö endurbyggt til þess horfs sem þaö var upphaf-
lega í, aö taliö er.
s
Byggbasafn Arnesinga opnar sýningar sínar í Húsinu á Eyrarbakka í
nœstu viku. Fornleifarannsókn er þar nú í gangi:
Merkar gangstéttir
finnast við Húsið
Fjöldi iönaöarmanna hefur komiö nœrri endurbótum á Húsinu. Hér sést
Gísli Ragnar Krístjánsson smiöur af Bakkanum viö þennan forláta brunn
sem mikil prýöi er aö.
GuÖlaugur heitinn Pálsson kaupmaöur á Sjónarhóli íversiun sinni. Inn-
réttingar úr verslun hans veröa í Assistentahúsinu og þar veröur vísir aö
krambúö einsog þœr geröust fyrr á tíö. Ur myndasafni Tímans.
Merkar gangstéttir, aö
minnsta kosti 200 ára gamlar,
hafa fundist við fomleifaupp-
gröft viö Húsið á Eyrarbakka.
Þar opnar Byggöasafn Árnes-
inga sýningar sínar innan
fárra daga, en í uppgröft var
ráðist samfara miklum endur-
bótum á Húsinu. Að sögn Vil-
hjálms Arnar Vilhjálmssonar
fornleifafræðings, sem stjórn-
ar þessum uppgreftri, eru hér
merkar mannvistarleifar að
koma í ljós — og sambærilegt
hefur ekki áöur sést á íslandi.
Nú þegar hefur veriö grafið
upp sunnan og vestan við Húsið
og þar er allstaðar þessar merku
stéttir að finna. Segist Vilhjálm-
ur að því megi búast við að
stéttirnar nái allt í kring. Húsið
á Eyrarbakka er upphaflega
byggt áriö 1765 og var allt fram
á þessa öld íveruhús danskra
kaupmanna viö Eyrarbakka-
verslun. Var Húsið menningar-
miðstöð um áratugi og þaöan
bárust ýmsir straumar í menn-
ingu og samfélagsþáttum.
Svipaðar stéttir í
Danmörku
„Gangstéttir sem þessar sem
við erum hér að finna eru víða
sjáanlegar við gömul hús í Dan-
mörku svo sem við herragarða á
Jótlandi. Þar halla stéttarnar frá
hvorri hlið og mynda rás í miðj-
unni. Þaö sama sjáum við hér.
Þetta eru merkar þjóðminjar hér
á landi og viðbót viö annað það
sem tilheyrir Húsinu. Þetta
kann að benda til að fleiri hús
hafi verið hér á lóðinni," sagði
Vilhjálmur Örn, þegar blaða-
maður Tímans ræddi við hann í
gær. Lækka þurfi jarðveg á lóð
Hússins svo þessar merku stéttir
komi í ljós.
Rannsóknir þessar verða að
vinnast á afar skömmum tíma
og á að ljúka á mánudagskvöld.
Byggöasafn Árnesinga opnar
svo sýningar sínar í húsinu
næstkomandi fimmtudag, 3. ág-
úst.
Islandsklukkan á
Eyrarbakka
Árið 1926 lauk hlutverki
Hússins sem heimilis verslunar-
stjóra Eyrarbakkaverslunar.
Fljótlega komst Húsið í eigu
Landsbanka íslands og síöar
þeirra Halldórs K. Þorsteinsson-
ar og Ragnhildar Pétursdóttur,
sem gjaran voru kennd viö hús
sitt að Háteigi í Reykjavík. Þau
leigðu húsið út til ýmissa, svo
sem til Guðmundar Daníelsson-
ar rithöfundar og þar skrifaði
hann margar bóka sinna. Sum-
arið 1945 bjó Halldór Laxnes
þar og einmitt þá skrifaði hann
þar þriöja og síðasta hluta ís-
landsklukkunnar, bókina Eldur
í Kaupmannahöfn.
Pétur Sveinbjarnarson, nú
framkvæmdastjóri Þróunarfé-
lags Reykjavíkur, og Auðbjörg
Guðmundsdóttir eignuðust
Húsið 1979 og létu gera á því
margháttaðar endurbætur. Bjó
Auðbjörg í húsinu frá þeim tíma
og fram til 1992 er ríkissjóður
eignaðist Húsið í þeim tilgangi
aö endurbyggja það og koma
Byggðasafni Arnesinga þar fyrir.
Það hefur 'nú verib gert og við
endursmíðina var reynt aö
koma Húsinu í það horf sem
það var í upphaflega, í lok 18
aldar.
Héraðsnefnd Árnesinga, þ.e.
rekstraraðili Byggðasafns Árnes-
inga, mun sjá um sýningar í
Húsinu og annað viöhald þess,
en Eyrarbakkahreppur mun sjá
um Ióö. Sambyggt Húsinu er
Assistentahúsið en þaö var
byggt árið 1881. Þar var aösetur
verslunarþjóna og eigenda Eyr-
arbakkaverslunarinnar.
Innréttingar Gub-
laugs kaupmanns
í þeirri sýningu sem nú er ver-
ið að leggja lokahönd á verður í
Assistentahúsinu sýning á inn-
réttingum og munum úr versl-
un Guölaugs heitins Pálssonar
kaupmanns á Eyrarbakka sem
rak verslun sína í húsinu Sjónar-
hóli frá árinu 1917 til dánar-
dægurs í desember 1993, þá
kominn hátt á tíræðisaldur. Áf-
komendur Guðlaugs gáfu inn-
réttingarnar og munina til
Kaupmannasamtaka íslands og
samtökin láta Byggöasafninu
þetta nú í té og í Asstistentahús-
inu verður lítil krambúð. Einnig
verða þar ýmsir kirkjugripir,
sýning á munum og myndum
sem tengjast Flóaáveitunni og
önnur sýning um vefnað og tó-
vinnu. í Húsinu sjálfu verður
sagt frá því og íbúum þess meö
munum, myndum og texta. Ein
stofan hefur verið endurgerð
sem líkast því sem var nærri síð-
ustu aldamótum.
Að öðru leyti verður sýningar-
hald í Húsinu þróað áfram, en
skemmri tími hefur gefist til
uppsetningar sýninganna í Hús-
inu en æskilegt væri.
-sbs.
Fjárreibustjóri
Staða fjárreibustjóra Reykjavíkurborgar er laus til um-
sóknar. Um er ab ræba nýja stöbu. Starfslýsing liggur
frammi hjá ritara borgarstjóra í Rábhúsinu. Gerb er
krafa um háskólamenntun og reynslu á svibi fjármála.
Rábib verbur í stöbuna frá 1. október eba eftir nánara
samkomulagi. I
Skriflegar umsóknir meb upplýsingum um menntun
og starfsferil skal skila til borgarstjóra, Rábhúsi Reykja-
víkur, fyrir 14. ágúst.
Borgarstjórinn í Reykjavík
júlí 1995
•Rétt er ab vekja athygli á ab þab er stefna borgaryfirvalda ab auka hlut
kvenna f stjórnunar- og ábyrgbarstöbum á vegum borgarinnar, stofnana
hennar og fyrirtaekja.
Fornleifafrœöingar aö störfum. Ragnar Edvaldsson og Vilhjálmur Örn Vil-
hjálmsson, t.h. Þeir veröa aö hafa hraöar hendur þvíverkefni þeirra á aö
Ijúka á mánudagskvöld. Tímamyndir: Siguröur Bogi.