Tíminn - 14.10.1995, Blaðsíða 12

12

Laugardagur 14. október 1995
UTLÖND . . . UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . . . UTLÖND . . .
*
A 31 staö í heiminum áttu sér staö meiriháttar stríösátök áriö 1994:
„Gleymdu stríðin" ná sjald-
an athygli umheimsins
Eitt af„gleymdu stríöunum" hefur aftur náb eyrum fjölmibla ab undanförnu.
Hér má sjá libsmenn Taleban-skcerulibasveitanna íAfganistan vib herœfingar
daginn ábur en þeir gerbu áhlaup á Kabúl, höfubborg landsins. Reuter
London — Reuter
Nú hillir e.t.v. undir það að mann-
skæðasta stríöi, sem háð hefur ver-
ið í Evrópu frá því að seinni heims-
styrjöldinni lauk árið 1945, fari að
ljúka. Reyndar er ekki hægt að
ganga að neinu vísu í Bosníu, en
samið hefur verib um nokkur
grundvallaratriði um framtíðar-
skipulag landsins og í vikunni gekk
vopnahlé í gildi milli stjórnarhers-
ins og Serba.
Hvort sem þetta vopnahlé endist
eitthvað og hver svo sem útkoman
veröur úr tilraunum til aö koma á
friði í Bosníu, þá eru enn háðir tug-
ir stríða víðsvegar um heiminn.
Mörg hver hafa þau staðið yfir ára-
tugum saman, og um mörg þeirra
gildir að hvorki fjölmiðlar né ráða-
menn í heiminum virðast sýna
þeim neina athygli eða áhuga.
Þúsundir hermanna hafa látið
lífið í landamæradeilum, átökum
milli þjóöernishópa og uppreisnar-
átökum sem engin leið virðist vera
að binda enda á. Mannfaii í röðum
hermanna enþó oft á tíðum minna
en óbreyttra borgara, sem eru gjör-
samlega varnarlausir þegar bæir og
borgir verba vettvangur átaka og
ökmm og engjum er breytt í jarö-
sprengjusvæði. Þar fyrir utan fellur
svo ótalinn fjöldi fólks í valinn
vegna smitsjúkdóma og hungurs,
sem einatt eru fylgifiskar stríös-
átaka.
Alþjóðastofnun um friöarrann-
sóknir, sem hefur bækistöðvar í
Stokkhólmi (Stockholm Interna-
tional Peace Research Institute),
telst svo til ab á 31 stað í heimin-
um hafi meiriháttar stríðsátök átt
sér stab á árinu 1994, flest þeirra á
svæðum þar sem mikil fátækt ríkir.
Og em þá ótaldar smærri skærur
víða um heim. Svo virðist sem lítill
áhugi sé fyrir þeim stríðsátökum
sem brjótast út á fátæktarsvæðum
heimsins, og mun minni áhersla er
lögð á að stilla þar til friðar en t.d.
í Austurlöndum nær eöa Júgóslav-
íu sem var, þar sem mikill þrýsting-
ur hvílir á samninganefndum og
ráðamönnum um að finna lausn
sem leiöir til friðar.
í Afríku geisa stríðsátök nokkuð
víða, en þau hafa yfirleitt ekki náð
athygli umheimsins fyrr en blóð-
baðið er orðið svo gífurlegt að
engu tali tekur. í Rúanda, þar sem
allt að milljón Tútsar voru drepnir
af Hútúum á síðasta ári, em enn
átök við landamærin að Saír og
Tansaníu. í nágrannaríkinu Búr-
úndí eiga uppreisnarmenn Hútúa
enn í alvarlegum átökum viö her-
inn, sem er aö mestu leyti stjórnað
af Tútsum.
í Súdan hefur stríð geisað í 12 ár
milli stjórnarinnar í Khartoum og
uppreisnarmanna í suðurhluta
landsins. Svo er helst að sjá sem
hvorugur aðili stríðsins sé fær um
að berjast til sigurs. Pattstaðan þar
er dæmigerð fyrir fjöldann allan af
langvarandi stríðsátökum. Hundr-
uð þúsunda hafa látið lífið í Súdan,
mestan part af völdum smitsjúk-
dóma og hungurs.
í Líberíu hafa 150.000 manns
fallið í uppreisnarátökum, sem nú
eru í biöstöðu vegna 13. tilraunar-
innar sem gerð er til að ná friðar-
samningum. Vopnub átök hafa
einnig átt sér stað í Senegal, Níger,
Sierra Leone og Malí.
Og ennfremur eiga ríkisstjórnir í
Alsír, Egyptalandi og Líbíu í blóð-
ugum átökum við herskáa músl-
íma. Á meðan sovéskir hermenn
voru í Afganistan var stríðið þar
stööugt í kastljósi fjölmiðla og
helstu ráðamenn heimsins létu
málið mjög til sín taka. En um leið
og sovéski herinn fór þaðan missti
umheimurinn áhugann á átökun-
um þar, en þau héldu engu að síb-
ur áfram. Skæruliöahópar hafa bar-
ist sín á milli í Afganistan allt frá
því ab stjórninni þar, sem naut
stuðnings Sovétríkjanna, var
steypt af stóli árið 1992. Einn þess-
ara skæruliöahópa, Taleban- her-
sveit múslíma, kom fram í dags-
Ijósið fyrir ári síðan og nú hefur
hann hafið stórfellda árás á höfuð-
borgina Kabúl.
Á Indlandi eiga stjórnvöld í
átökum við aðskilnaðarsinna í Ka-
smírhéraöi. 20.000 manns hafa lát-
iö lífið í þeim átökum og á stund-
um hefur legið nærri að þau sner-
ust upp í allsherjarstríð milli Ind-
lands og Pakistans.
Á Filippseyjum hefur staðiö yfir í
26 ár barátta stjórnvalda gegn upp-
reisn kommúnista. Þar hafa músl-
ímar í suburhluta landsins einnig
barist í 23 ár.
Skæruliðar Tamíla á Sri Lanka
hafa barist fyrir sjálfstæöu ríki frá
1983. í apríl sl. mfu skæruliðarnir
vopnahlé, sem staðið hafði í þrjá
mánuði, og hafa bardagar geisað
þar síðan.
í Kambódíu hefur stjórnarhern-
um að mestu leyti tekist að halda
Rauðu Khmerunum í skefjum und-
anfarið, en virðist þó ekki hafa
burði til að ljúka stríöinu fyrir fullt
og allt. Og í subausturhluta Burma
eru skæruliðar enn að berjast fyrir
sjálfstæöi í fjöliunum sem liggja að
tælensku landamæmnum, enda
þótt þeir hafi þurft að láta töluvert
undan síga og verið skammt frá því
að bíöa fullan ósigur í baráttu
sinni.
í austurhérubum Tyrklands hafa
Kúrdar barist fyrir sjálfstæði sínu
árum saman, og oft komið til
harðra bardaga milli þeirra og
stjórnarhersins. Stjórnarherinn
hefur einnig farið yfir landamærin
til íraks til að elta uppi kúrdíska
skæmliða með misjöfnum árangri.
í Austurlöndum nær ríkir friður
að mestu leyti, en aöilar eru þar
vopnum hlaðnir og sum ríki þar,
eins og íran, em meðal stærstu
vopnakaupenda heims.
I lýbveldum Sovétríkjanna fyrr-
verandi ríkir víða mikil spenna. í
Georgíu er fribur eins og 'er, en
hann er óstöðugur, og sama gildir
um Nagorno-Karabakh, hérað í As-
erbajdsjan sem er að mestu byggt
Armenum. í Tadsjikistan eiga ís-
lamskir uppreisnarmenn í átökum
við ríkisstjórnina, sem nýtur
stuðnings frá Moskvu.
I Suður-Ameríku er fyrst að
nefna landamæradeilurnar milli
Ekvadors og Perú. Og í Perú hefur
skæmliðahreyfingin Skínandi stíg-
ur haldið áfram baráttu sinni fyrir
byltingu, þrátt fyrir mikla ósigra
undanfarið, en þau átök hafa kost-
að 30.000 manns lífið. ■
Fribarverblaun Nóbels til kjarn-
orkuvopnaandstœbinga:
Skilaboð til
Frakka
Osló, London — Reuter
Joseph Rotblat, 86 ára kjarneðl-
isfræðingur og baráttumaður
gegn kjarnorkuvopnum, og Pug-
wash ráðstefnurnar um vísindi og
heimsmálin, sem hafa verið
haldnar reglulega frá 1957, hljóta
friðarverðlaun Nóbels þetta árið.
Rotblat er breskur ríkisborgari,
fæddur í Póllandi, og var einn
þeirra vísindamanna sem tóku
þátt í að þróa og smíða fyrstu
kjamorkusprengjuna í Bandaríkj-
unum. Hann var einn helsti
hvatamaðurinn að Pugwash ráð-
stefnunum og er nú formaður
þeirra. Pugwash ráðstefnurnar
hafa starfað að mestu leyti á bak
við tjöldin og hafa haft töluverð
áhrif í þá átt að halda kjarnorku-
vígbúnaði í skefjum.
Rotblat sagðist vona að úthlut-
unin sé skilaboð til bæði Frakka
og Kínverja, sem enn stunda
kjarnorkuvopnatilraunir. ■
Qfverfafi
werjajunaur
með borgarstjóra
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri
heldur fund með íbúum
Lauganes-
Lækja-
Teiga-
Langholts-
Sunda-
og Vogahverfis
ásamt Skeifunni
í Langholtsskóla mánudaginn 16. október
kl. 20.00
Á fundinum mun borgarstjóri m.a.
ræða um áætlanir og framkvæmdir í
hverfunum. Síðan verða opnar umræður
og fyrirspurnir með þátttöku fundar-
manna og embættismanna borgarinnar.
Jafnframt verða settar upp teikningar af
fyrirhuguðum framkvæmdum í
hverfunum ásamt öðru fróðlegu efni.
Allir velkomnir.
Skrifstofa borgarstjóra.
Átak í söfnun dagblaða, tímarita og annars prentefnis til endurvinnslu er hafið á
höfuöborgarsvæöinu. Söfnunargámar eru víösvegar og vel merktir. . -
í Efra- og Neðra-Breiðholti verða fleiri söfnunargámar en í öðrum hverfum. Hverjum
gámi í Breiðholtshverfunum tveimur er ætlað að taka við dagblöðum, tímaritum og
öðru prentefni frá um 250 heimilum, en annars staöar eru því sem næst 1800 heimili
um hvern gám, enda eru þeir gámar mun stærri.
PAPPIR
endurtekið efni