Tíminn - 23.12.1995, Blaðsíða 14

14
gjfmiiw
Laugardagur 23. desember 1995
✓
✓
JONA RUNA á mannlegum nótum:
Ovissa
Flest kjósum viö frekar öryggi en
óvissu í hugsun. Þrátt fyrir þessa
staðreynd eru mörg okkar aö
kljást viö vafa og kvíða. Við verð-
um iðulega, þrátt fyrir óskir um
annað, vör við það aö það hefur
hlaöist upp með okkur óheppileg
óvissa gagnvart okkur sjálfum og
öðrum.
Við getum t.d. án sérstakra
ástæðna upplifað okkur óörugg
gagnvart okkar nánustu. Það get-
ur t.d. lýst sér í því að við efumst
um tilfinningar þeirra og velvilja.
Slík reynsla er óþægileg og þjak-
andi, enda kærir sig enginn um að
ganga í gegnum hana.
Best er, ef þannig stendur á, að
viö venjum okkur á aö tala um
áhyggjur okkar og efasemdir við
þann sem málið er viðkomandi.
Iðulega kemur nefnilega í ljós að
óöryggi okkar og ótti reynist
ástæðulaus. Við ættum ekki að
fela óvissu og vanlíðan fyrir þeim,
sem okkur eru kærir, með því t.d.
að slá um okkur og láta jafnvel
eins og kjánar þegar við þyrftum
að vera opinská. Það er beinlínis
óviturlegt að vera ekki einlægur
og heiðarlegur við sína, þegar við
erum kvalin af vafa og óvissu.
Allur feluleikur varöandi efa er
afleitur og neikvæður. Ekki síst ef
hugarástand okkar og aðstæður
eru raunverulega hlaðnar óöryggi
og kvíöa. Með þögn eða fyrirslætti
gerum við þá, sem kjósa að styðja
okkur út úr efanum, sjáifa óvissa
um hvort rétt sé að blanda sér í
okkar mál eöa ekki.
Hyggilegast er, ef við erum
þjökuö af óöryggi og efa, að við
reynum þrátt fyrir vandann að
vera aðgengileg og úthverf við þá
sem vilja hjálpa okkur. Þaö er af-
leitt ef við neitum öllum stuðn-
ingi þegar við þurfum, að alvar-
lega gefnum tilefnunv, að vinna
bug á efasemdum og óstöðug-
leika.
Okkur líður flestum vel ef við
erum viss og stöðug, en óþægilega
ef við erum á báðum áttum. Það
er því slæmt ef viö erum óstöðug
og hvikul og kærum okkur ekki
um að breyta því hugarástandi
okkar til hins betra. Ágætt er að
hafa í huga að þau okkar, sem eru
brigðul og tvíráö, valda þeim, sem
hafa afskipti af okkur, vanda.
Flest það, sem við tökumst á
við, gengur betur ef við tökum á
því af ákveðni og stefnufestu frek-
ar en af óvissu og óöryggi. Af þess-
um ástæðum er m.a. áríðandi að
breyta óöryggi í stöðugleika. Við
vitum flest að það skapar vanda-
mál í okkar daglega lífi, ef við
komum okkur undan ábyrgð og
skyldum t.d. vegna tvískinnungs.
Það er auðvitað mikilvægt að
við séum áreiðanleg og stöðug í
öllu því sem við tökum okkur fyr-
ir hendur eða aðrir treysta okkur
fyrir. Óviss og óstöðug eigum við
erfitt með það. Það er því ekkert
fengið við það að viðhalda því
hugarástandi sem er hlaðið óþarfa
óvissu og efa.
Við þurfum auðvitað að hafa
töluvert fyrir því að eignast innra
öryggi og vissu. Efahaldinn ein-
staklingur getur illa stjórnað
hegðun sinni og hugsun öðruvísi
en að valda sjálfum sér og öðrum
vandræðum. Það er því áríðandi
að við upprætum óstöðuglyndi og
efa og breytum þeim fallvaltleika
innri ókyrrðar í stöðugleika og
styrk. ■
LAUSN Á GÁTU NR. 50
19 aotaA \ i/rtreu K** 5 SSr v&s m □§01 SIFflsJ
miL mrn WB Wi wpi
fÍTht Mhirwi Á L € B / 7T DAHA M»rj '0 K 'A 7 A ESfl UÁÍAH 3 /
V K A ■£) ) T STAlT UMJA B A K S 00 F Æ B A
’H\Mt T A FLA& mumu A H H1 '0 k LÓÍ,w s '0 L G 1 H s
ílfM 0 U B U tala SUi H á L L 5 7T L w 1" 71 G A
sa ui K iTJii EBE H '0 JVTTV iKÍL L 'A Gt A H MUfl1 HUTI M '0 L HJis u Al
i'AMm r X L L J\ F w FfTUi A L 1 ÍAC./Í ÍKIUt K F8 R 7T A
m la MUA fnUA 5 A U A R foJMU SuCA a 0* A R CtLX oK. G 'A brr/ R
'HwM'L S T 0(H& K[ A urrr 0 'o ö ***** f Ji 'A SJfÍLI iTUi AJ A ru'oT- ia
T '0 K mtofi S 'A L OHh A s H 'A K A TJT H 'A
jHBU. As G /7 7r S T PCMJ Q 'A 1 xrzr iff!1'. S/iHA T ¥ L UF l
’AÍÍfer F A s HFt/Sl MYAS K 0 F A R Jhítou- MÁwW 'A L F XAUu* SXÓU T / 17
L u LAuit H Ý r A ’A R L° A 'XJAf AJ A s
1 T T [Á K R \A S ír- A R A? A 77 iT 'A
Absendar greinar
sem birtast eiga í blaöinu þurfa aö vera tölvusettar og
vistaöar á diskling sem texti, hvort sem er í DOS eöa
Macintosh umhverfi. Vélrit-
iwimm
aöar eöa skrifaöar
geta þurft aö bíöa
reinar
irtingar
vegna anna viö innslátt.
NÝJAR
BÆKUR
Falsarinn og
dómari hans
Bókaútgáfan Hólar hefur sent
frá sér bókina Falsarinn og dóm-
ari hans eftir Jón Hjaltason
sagnfræðing. Þetta eru fimm
söguþættir úr fortíð. í fyrsta
þættinum greinir frá ógæfu-
manninum Þorvaldi Schovelin
er falsaði peningaseðil og var
fyrir vikiö dæmdur til að háls-
höggvast. Björn Th. Björnsson
hefur í skáldsögunni Falsaran-
um gert sér ævi Þorvalds að yrk-
isefni en hér leitar Jón sannleik-
ans um Þorvald: af hverju var
tekið svona hart á broti hans,
hverji dæmdu hann, og síðast
en ekki síst, var falsarinn myrt-
ur að yfirlögðu ráði?
í öðrum þættinum fjallar Jón
um ótrúlega auðsæld Jóns Sig-
urðssonar á Böggvisstöðum og
hvernig honum tókst ab brjót-
ast úr fátækt til þess að verða
einn ríkasti íslendingur 19. ald-
ar. Þá beinir Jón skoðunarljós-
inu að einu umtalaðasta saka-
máli á Noröurlandi ofanverðrar
19. aldar, trippamálinu svokall-
aba. Hvað varð af , hrossum
Skagfirðinga og hverjir báru
ábyrgð á hvarfi þeirra? Var til-
gangurinn að drepa þau?
Fjórði þátturinn er helgaður
Snorra Pálssyni, hinum merka
verslunarstjóra á Siglufiröi, og
furðulegum viðbrögðum yfir-
valda þegar hann reyndi að efla
þorskveiðar Siglfirðinga á öld-
inni sem leið.
Það er viö hæfi aö þjóöskáldið
Matthías Jochumsson eigi síð-
asta orðið en á þessu ári eru 160
ár liöin frá fæöingu hans. í
þættinum „Hákarlinn er ekki
hörundssár" greinir frá miklum
hremmingum er gengu yfir
þjóðskáldið árið 1888 og ollu
því að hann sagði þjóðinni
ósatt um uppruna ljótasta
kvæðis er ort hefur verib um ís-
land fyrr og síðar.
Jón Hjaltason er fæddur árib
1959. Hann er sagnfræðingur
frá Háskóla íslands og hefur
m.a. sent frá sér bækurnar Sögu
Akureyrar 1. og 2. b. (1990 og
1994) og Hernámsárin á Akur-
eyri og Eyjafirði (1991).
Falsarinn og dómari hans er
innbundin, 182 bls. aö lengd,
prentuð hjá Steinholti hf. og
kostar 3.250 krónur.
Alþjóölegir
straumar
Mál og menning hefur sent frá
sér bókina Bókmenntakenning-
ar síðari alda eftir dr. Árna Sig-
urjónsson. Þetta er framhald
bókar hans Bókmenntakenn-
ingar fyrri alda (útg. 1991) og er
í nýju bókinni fjallað ítarlega
um vestrænar bókmenntakenn-
ingar á tímabilinu 1500 til
1900. Þetta eru fyrstu bækur
sinnar tegundar á íslensku.
í Bókmenntakenningum síð-
ari alda koma við sögu mikilvæg
menningarskeið kennd vib bar-
okk, upplýsingu, rómantík og
raunsæi. Vandlega er fjallað um
helstu höfunda, svo sem Boil-
eau, Dryden, Samuel Johnson,
Schiller, Goethe, Schlegelbræö-
ur, Coleridge, Zola, Brandes og
Árni Sigurjónsson.
marga fleiri.
Einnig er fjallað um skrif ís-
lenskra höfunda á þessu sviði og
þau skoðuð í ljósi alþjóðlegra
strauma. Má þar nefna Guð-
brand Þorláksson, Jón Ólafsson,
Magnús Stephensen, Jónas Hall-
grímsson, Tómas Sæmundsson,
Gest Pálsson og Benedikt Grön-
dal.
Bókmenntakenningar síðari
alda er sett fram á aðgengilegan
hátt þannig að lesendur geti þar
auðveldlega nálgast mikilvægar
heimildir um bókmenntahug-
myndir síðari alda. Auk þess eru
í bókinni birtir kaflar úr erlend-
um undirstööuritum um skáld-
skaparfræði sem fæst hafa áður
verið kynnt á íslensku. Víða er
stuðst við nýjar rannsóknir á
þessu sviði og leiðsögn veitt um
heimildir.
Dr. Árni Sigurjónsson er bók-
menntafræðingur og hefur auk
ofangreindra rita skrifaö bækur
um verk Halldórs Laxness.
Bókmenntakenningar síðari
alda er 462 bls., unnin í Prent-
smibjunni Odda hf. Erlingur
Páll Ingvarsson hannabi káp-
una. Verð: kr. 4.480 krónur.
Ný bók eftir
Birgittu
Andlit öfundar eftir Birgittu H.
Halldórsdóttur er komin út. Jó-
hanna er ung stúlka sem er bú-
sett í Reykjavík. Hún er gædd
dulrænum hæfileikum, fjar-
skyggni, sem gert hefur henni
lífið leitt en hún telur sig hafa
losnað við.
Dag einn sér hún sýn sem
kemur blóðinu til ab frjósa í æð-
um hennar. Hún bjargar litlu
barni frá drukknun og fyrr en
varir er hún flækt í ótrúlega at-
burðarás, þar sem hún fær engu
ráðið. Lífi hennar er stefnt í
hættu. Jóhanna kynnist nýju
fólki og um leið kemur ástin inn
í líf hennar. Er hægt að vera
hrifin af tveimur ólíkum mönn-
um?
Getur hún treyst þeim?
Þessi þrettanda skáldsaga
Birgittu er spennandi saga um
afbrot og ástir. Enn á ný kemur
Birgitta skemmtilega á óvart.
Utgefandi er Skjaldborg hf.
Verð bókarinnar er 2.480 krón-
ur.
Alveg ein-
stakar bækur
Smábækurnar Alveg einstakur
faðir, Alveg einstakur sonur, Al-
veg einstakur eiginmaður, Al-
veg einstök amma, Alveg ein-
stök systir og Til hamingju með
barnið eru komnar út. Þýðandi
er Óskar Ingimarsson.
Hér er á ferð flokkur smábóka
sem fariö hefur sigurför um all-
an heim. Hver bók er safn til-
vitnana sem er ætlað aö koma í
staöinn fyrir kort eða dýra gjöf,
því það er ekki besta leiðin til að
þakka þeim sem hefur þann fá-
gæta eiginleika að vera „einstak-
ur".
Áður útkomnar bækur í sama
flokki eru: Hlotnist þér ham-
ingja (uppseld), Alveg einstök
móðir, Alveg einstök dóttir og
Alveg einstakur vinur (uppseld).
Útgefandi er Skjaldborg hf. og
hver bók kostar 750 krónur.
Ný ljóðabók
Komin er út ljóðabók eftir
Gunnhildi Sigurjónsdóttur er
nefnist „Sólin dansar í baðvatn-
inu". Þetta er fyrsta bók höf-
undar og hefur að geyma fjöru-
tíu ljóð sem ort eru á tuttugu ára
tímabili. í kynningu segir:
„Efniviðurinn er gjarnan sóttur
til þeirra ólíku staða sem skáldið
hefur dvalið á — Boston, Krít,
Jamaíka, Grímsnesi og víðar, en
fyrst og fremst eru ljóðin inn-
blásin af ferðalögum um hina
innri heima." Útgefandi er
sjálfsútgáfuforlagið Andblær.
Kápu gerði Sveinbjörn Gunn-
arsson hjá Komdu á morgun.
Bókin er prentuð í Prentsmíði.
Hún fæst í Bókabúð Máls og
menningar, hjá Eymundson og
hjá höfundi og kostar 1.500
krónur. ■
Jólin
koma
Um gráa daga gastar svalt
í grennd við norðurpólinn,
því nú er veðrið nístingskalt
og niðurdregin sólin.
Margra lán er veikt og valt
og viðsjál lukkuhjólin,
og þó að fólkið fái malt
þá fýkur samt í skjólin,
En heimsins barn þú huggast skalt
þótt harður sýnist skólinn,
því barn í jötu bœtir allt.
Bráðum koma jólin.
Búi