Tíminn - 23.12.1995, Blaðsíða 4

4

Laugardagur 23. desember 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánaðaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Fjölskyldujól
Þaö er talað um að jólin séu hátíð barnanna,
og þó mögum þyki þetta talsvert mikið notuð
klisja kemur hún talsvert nærri kjarna málsins.
Eftirvæntingin og fölskvalaus gleðin sem sak-
laus börnin upplifa í jólahaldinu er mikilvæg-
ur ljósgeisli í lífi þeirra á dimmum og löngum
vetrardögum, ekki síst þegar foreldrarnir hafa
þurft að vinna mikið og lengi og eru því þreytt
og pirruð þegar kemur að fjölskyldulífinu.
Það er því í rauninni afar mikilvægt að for-
eldrar, ömmur og afar og aðrir fullorðnir gefi
sér tíma til að gleðjast með börnunum. Á ís-
landi hefur sem betur fer ekki komist upp sú
venja, sem sums staðar erlendis er landlæg, að
jólin séu 'tilefni til hressilegrar áfengisneyslu.
Afar sjaldgæft mun vera að veitt sé vín í jóla-
boðum hér og almennt virðist sú skoðun ríkj-
andi að jólin, ekki síst aðfangadagskvöld, séu
tími fjölskyldunnar þar sem fullorðnir halda
hátíð með börnum sínum. Draugfullir, slafr-
andi og kjánalegir pabbar og mömmur eru
ekki líkleg til að veita barni þá hlutdeild í gleði
jólahaldsins sem það á heimtingu á. Vegna
þess að víndrykkja er ástunduð víða erlendis
um jól og vegna þess að annað slagið koma
upp raddir um að ekkert sé að því að „fá sér að-
eins í glas" um jólin, er full ástæða til að hvetja
fólk til að viðhalda þeim sið sem hér hefur ver-
ið, að halda fjölskyldujól — án áfengis.
Fjarlogin
Alþingi hefur nú afgreitt fjárlagafrumvarpið
eftir mikið japl, jaml og fuður. Hér er eðlilega
um umdeilt mál að ræða og sínum augum lít-
ur hver silfrið. Niðurstöðutölur frumvarpsins
hljóða upp á 3,9 milljarða halla sem er í sam-
ræmi við þá stefnumörkun sem lagt var upp
með. Gagnrýnisraddir hafa verið háværar að
undanförnu, enda um aðhaldsfrumvarp að
ræða. Hins vegar vekur athygli að félag vinnu-
veitenda á almennum markaði, hefur gefið til
kynna að hér séu á feröinni trúverðugri fjárlög
en oft áður. Þetta segir VSÍ þrátt fyrir að skatta-
álögur hafi heldur aukist á fyrirtæki, sem sam-
bandið hefur mótmælt. Nú ríður á að mat VSÍ
sé rétt og þessi trúverðugleiki standist.
Jólahugvekja
Gleð þig særba sál
ur.
Þú ert ef til vill einn af þeim sem hrakist hafa
frá boröi allsnægtanna. Kannski sérðu fram á
þaö að geta ekki veitt þér þaö sem vonir þín-
ar og þrár gerðu ráö fyrir. Þá er gleði þín yfir
jólum sjálfsagt blandin því að sárast er að
geta ekki veitt sér og sínum myndarlega þeg-
ar umhverfið allt flóir af nauðsynjum og lúx-
us, skarti og glitklæðum. Ekki síst þegar þú
ert alinn upp í samfélagi þar sem hefur verið
hamrað á því að allir hefðu það gott, engin
fátækt væri til, engin stéttaskipting þrifist,
þjóðin væri smá, rúm væri fyrir alla.
Ég vinn við verslunargötuna Laugaveg í
Reykjavík og nið-
ur jólaundirbún-
ingsins þrýstir sér
óvæginn inn um
gluggann minn.
Vel búið fólk röltir
undir jólastjörn-
um skreytinganna
milli glæstra búða
í þjóðfélagi alls-
naegta.
Á hæðinni fyrir
neðan mig er að-
setur Hjálpar-
stofnunar kirkj-
unnar. Á bænum
þeim bregður
heldur betur fyrir
annarskonar lit-
brigðum. Biðraðir
fátæks fólks upp á
hvern dag — fólk
kemur til þess að
fá hjálp, oftast
matarpoka. —
Mörg hundruð manns á síðustu dögunum
fyrir fæðingarhátíð frelsarans. Fátækt, ör-
birgð, vonbrigði og erfiðleika má lesa úr and-
litum þeirra. Þetta er spássíufólkið. Fólkið
sem kemst ekki fyrir á þokkalegum stað á
blaðsíðu samfélagsins og er rutt eða hrekst út
á spássíuna.
Þetta er fólk, fólk með vonir, drauma og
væntingar. Fólk ekki í ósvipaðri stöðu og það
fólk sem myndaði mannþröngina um frelsar-
ann og fylgdi honum um fjöll og firnindi.
Fagnaðarerindið höfðaði, að sagt er, frekar til
hinna verr settu, því að Guðs orðið boðar
von og vonin er eina haldreipi þess sem ekk-
ert á nema hörmungina.
Ekki veit ég hvort fátækir nútímans sinna
meira um Krist en aðrir. Ef til vill hafa þeir
ennþá frekar orðið sinnuleysinu að bráð.
Sagt er að sinnuleysi sprottið upp af vonleysi
sé fylgifiskur fátæktarinnar.
Væntanlega er sinnuleysið einkenni á okk-
ur flestum. Sinnuleysið gagnvart hlutskipti
náungans og þar með gagnvart Kristi. Við er-
um held ég reyndar flest góðhjörtuð, hófsöm
og kærleiksrík, en það er allt í bland við eig-
ingirni okkar, sjálfselsku og græðgi.
Við erum altjent svolítið fyndin í velmeg-
unarstandi okkar og sjálfsdýrkun og fæst
okkar hafa mikinn metnað til þess að gera
eitthvað sérstakt með lífið, þetta eina dýr-
rnæta hérna megin fljóts. Það er eins og vanti
heilbrigt sjálfsálit í okkur flest. Sjálfsálit sem
kemur aðeins — og þá aðeins
— ef barn elst upp í örvandi
og hvetjandi umhverfi þar
sem því er daglega kennt að
það sé sérstakt og að það sé
elskað.
Allt of oft einkennist hegð-
un okkar af derringi, sem
sprettur af minnimáttar-
kennd. Samskiptin við aðra
verða eftir því. Við verðum
hrædd við að slá af, gefa eftir,
setja okkur í spor annarra,
skilja stöðu og sjónarmið
meðbræðra, vinnufélaga,
maka. Og metnaðarleysið
gerir okkur að neytendum
þegar við hefðum getað orðið
skaparar, þiggjendum þegar
við hefðum getað orðið gef-
endur, átroðendum þegar við
hefðum getað orðið ræktend-
Það er ekki verra en hvað annað að velta lífi
sínu og lífsstefnu fyrir sér á jólunum. Ert þú,
lesandi góður, að lifa einhverju því lífi sem
þú mátt vera hreykinn af, eða er líf þitt skelf-
ing snautlegt? Ert þú fórnarlamb sinnuleysis
og fánýtis? Er líf þitt eftirsókn eftir vindi?
í þessu samhengi mætti prédika: Hver mað-
ur á að rækta með sér góða eiginleika og
hann á að rækta út úr sér eða frá sér vonda
eiginleika. Og hann á að auðvelda börnum
sínum lífshlaupið og ala þau upp á örvandi
og hvetjandi hátt, þannig að þau vaxi upp
sem heilsteyptir
einstaklingar, sem
létt eigi með aö
tengjast öðrum;
vaxi upp sem ein-
staklingar með
heilbrigt sjálfsálit,
einstaklingar meö
jákvæða mynd af
sjálfum sér, ein-
staklingar með
metnað til þess að
gera eitthvað með
líf sitt.
En látum alla
prédikun í friði og
höldum til jól-
anna. Ég hef ekki
lesið jólaguðspjall-
ið — um það þegar
María og Jósef fóru
til Betlehem og
hún varö léttari —
síðan um síðustu
jól og hlakka til að
heyra það nú. Þaö hefur fylgt mér frá frum-
bernsku. Það kom inn í hangikjötið um út-
varpið yfirleitt úr barka Jóns Auðuns dóm-
kirkjuprests, þegar ég skrallaði í fnig matinn í
upphafi aðfangadagskvölds áður en pakkarn-
ir voru teknir upp. Þegar ég heyri þaö aftur
núna, rifjast upp fyrir mér: ég lítill, hvað var
í matinn, jólatréð, pakkarnir, stofan, fjöl-
skyldan, eftirvæntingin, nágrannar sem
komu og dönsuðu kringum jólatréð. Allt var
í föstum skorðum, allt á sínum stað, allt eins
og það gat best orðið. Mamma, pabbi og all-
ir. Meðal annars þess vegna eru jólin svona
dýrmæt. Þá minnist maður ástvina sinna frá
upphafi lífs síns, gleðst og hryggist:
Gleð þig, sœrða sál,
lífsins þrautnm þyngd,
orti Stefán frá Hvítadal, þeim fallega bæ und-
ir fjallinu Illvita vestur í Saurbæ, um áhrif jól-
anna.
Þó að við skiljum ekki jólasöguna og þurf-
um ekki að skilja hana, þá minnir hún okkur
einhvern veginn á vonina um að allt sé eins
og það eigi að vera, minnir okkur á fyrirgefn-
inguna, sem við þurftum svo mikið á að
halda sem börn, minnir okkur á kærleikann
— var ekki barnið umvafið af guði og mönn-
um? — sem við þurftum svo mikið á að
halda og þurfum enn. Nú ættum við hins
vegar að vera orðin nógu fullorðin til þess að
vita að eins og við þurfum
kærleika annarra, þá þurfa
aðrir kærleika okkar.
Meðan jólin kveikja í okk-
ur elda vonar, fyrirgefningar
og kærleika þá eigum við
okkur væntanlega viðreisnar
von. Á meðan við getum
vonað að morgundagurinn
verði bjartur, á meðan við
getum fyrirgefið hvort öðru
af heilu hjarta, á meðan við
getum tekið utan um hvort
annað, þá erum við ekki meö
öllu laus við Jesúbarnið.
En þá getum við heldur
ekki sætt okkur við líf sem
lendir úti á spássíu.
Guð hlessi þig og þína.
Gleðileg jól.
Séra Baldur
Kristjánsson.