Tíminn - 13.01.1996, Side 18

18

Laugardagur 13. janúar 1996
1- A N P ■_ Á T
Arnold Henckell,
Hraunteigi 20, Reykjavík, andaðist að kvöldi nýársdags. Útförin
hefur farið fram í kyrrþey.
Axel Olafsson
klæðskerameistari (G. Bjarnason og Fjeldsted) er látinn.
Baldur Snæland,
Hrafnistu, Reykjavík, lést 11. janúar.
Birgir Guðmundsson
bryti, Álakvísl 112, lést í Landspítalanum 7. janúar.
Bjarney Holm Sigurgarðsdóttir
lést á vistheimilinu Kumbaravogi 29. desember.
Bjarnveig Helgadóttir,
Dalbraut 27, Reykjavík, lést í Landspítalanum 8. janúar.
Brynjólfur Eiríksson
frá Bíldudal, Hvassaleiti 58, lést á Landspítalanum 8. janúar.
Elín Jóelsdóttir
lést á Elli- og hjúkrunarheimilinu Grund 31. desember. Útförin
hefur farið fram.
Erlendur Sigurþórsson
frá Kollabæ, dvalarheimili aldraðra, Kirkjuhvoli, Hvolsvelli, lést í
Vífilsstaðaspítala þriðjudaginn 9. janúar.
Geir Gestsson,
Hringbraut 5, Hafnarfirði, lést í St. Jósefsspítala, Hafnarfirði, að
kvöldi 8. janúar.
Guðjón G. Torfason
frá Vestri-Tungu, Vestur-Landeyjum, andaðist í sjúkrahúsi Suður-
lands sunnudaginn 7. janúar.
Gunnhildur Guðjónsdóttir
klæðskeri, Laugalæk 1, lést í Borgarspítalanum 7. janúar.
Hilmar hór Reynisson,
Hlíðarhjalla 71, Kópavogi, lést af slysförum þann 7. janúar.
Inga Eiríksdóttir Kúld
frá Miklaholti, til heimilis á dvalarheimili aldraðra, Seljahlíö,
Reykjavík, andaðist laugardaginn 6. janúar.
Ingveldur Gísladóttir,
Tjarnarbraut 29, Hafnarfiröi, lést á Elliheimilinu Grund laugar-
daginn 6. janúar.
Jóhann Árnason,
fyrrv. rammagerðarmaöur, áöur til heimilis á Laxagötu 3, Akur-
eyri, lést á dvalarheimilinu Hrafnistu, Hafnarfirði, þann 5. desem-
ber. Jarðarförin hefur farið fram í kyrrþey.
Jórunn Kristinsdóttir,
Skólabraut 3, Seltjarnarnesi, andaðist á Grensásdeild Borgarspítal-
ans föstudaginn 5. janúar.
Júlía Bjarnadóttir
lést á Hrafnistu, Hafnarfirði, 31. desember 1995. Jarðarförin hefur
farib fram í kyrrþey að ósk hinnar látnu.
Lilja Ingvarsdóttir,
dvalarheimilinu Kirkjuhvoli, Hvolhreppi, lést í Sjúkrahúsi Suöur-
lands 10. janúar.
Óskar Halldórsson og Ólöf Daníelsdóttir,
Álagranda, eru látin. Útför þeirra hefur farib fram í kyrrþey ab ósk
hinna látnu.
Per Krogh
lést í Landakotsspítala 3. janúar sl. Útförin hefur farið fram í kyrr-
þey að ósk hins látná.
Sigurgeir Jónatansson
frá Skeggjastöðum, Bergstaðastræti 28, Reykjavík, lést að morgni
8. janúar.
Þorsteinn Guðmundsson,
fyrrum bóndi á Skálpastööum í Lundarreykjadal, lést í Sjúkrahúsi
Akraness að morgni 5. janúar.
Þórunn Jóna Þórðardóttir,
Elliheimilinu Grund, lést í Borgarspítalanum 8. janúar.
Sumarhús
Orlofssjóður Kennarasambands íslands óskar eft-
ir sumarhúsum meb húsbúnaði til endurleigu í
sumar frá 7. júní til 23. ágúst.
Upplýsingar sendist sem fyrst til skrifstofu Kenn-
arasambands íslands, Laufásvegi 81, 101 Reykja-
vík.
Merkt „Orlofssjóður".
Breyting á staðfestu
deiliskipulagi
Klapparstígur 1-7 og Skúlagata 10— „Völundarlóö".
Stabgreinireitur 1.152.2
í samræmi viö skipulagslög, grein 17 og 18, er auglýst
kynning á deiliskipulagi ofangreinds reits í kynningarsal
Borgarskipulags og bygginarfulltrúa að Borgartúni 3, 1 _
hæb, kl. 9.00-16.00 virka daga. Kynningin stendur til
27. febrúar 1996.
Ábendingum eba athugasemdum skal skila skriflega til
Borgarskipulags, Borgartúni 3, 105 Reykjavík, eigi síbar
en mánudaginn 11. mars 1996.
Anna Sigurðardóttir
forstööumaöur Kvennasögusafns íslands
Fædd 5. desember 1908
Dáin 3. janúar 1996
„Saga karla og kvenna er sam-
slungin eins og uppistaða og ívaf
í vefnaði. En svo hefir til tekist
að sagan er aðeins gerð úr ívaf-
inu."
(Elin Wagner: Vackarklocka, 1941)
Örlög manna eru einkennileg.
Árib sem Anna Sigurðardóttir
varð „löggilt gamalmenni"
hófst hib einstæða ævintýri í
lífi hennar. Þab ár, 1. janúar
1975, stofnaði hún ásamt
tveimur bókasafnsfræðingum
Kvennasögusafn íslands á
heimili sínu á Hjarbarhaga 26
í Reykjavík og var forstöbu-
maður þess alla tíð. Stofn
safnsins var bóka- og skjala-
safn hennar sjálfrar.
Kvennasögusafnib gegndi
lykilhlutverki í jafnréttisbar-
áttu þessara ára. Þab varb
samastaöur kvennafræða.
Þangað komu ný erlend bar-
átturit alls staðar frá og erlend-
ar bækur um málefni kvenna.
Anna Sigurðardóttir var í sam-
bandi við önnur kvennasögu-
söfn og einstaklinga víða um
heim og allir gestir safnsins
nutu góðs af þekkingu henn-
ar, ljúfmennsku og brennandi
áhuga á öllu sem snerti kjör
kvenna. Skyndilega hafði saga
kvenna orðið mikilvæg og
merkileg. Því var það að heim-
ildir, sem annars hefðu legið í
plastpoka eða í kassa niðri í
kjallara eða uppi á háalofti,
eignuðust samastað í tilver-
unni. Einnig var unnin heim-
ildavinna, sem hefði líklega
verið óunnin ef safnsins og
Önnu hefði ekki notið við.
Hér á ég við mikið úrklippu-
safn um Kvennafrídaginn 24.
október 1975 sem unnið var
og afhent safninu, svo og enn
stærra úrklippusafn um kjör
Vigdísar Finnbogadóttur í for-
setaembætti vorið 1980 sem
einnig var afhent Kvenna-
sögusafninu.
Enn eitt dæmi: Þegar Friðar-
hreyfing íslenskra kvenna
ásamt 1985-nefndinni stóð að
undirskriftasöfnun undir frið-
arávarp, sem afhent var á
kvennaráðstefnu Sameinuöu
þjóðanna í Nairobi 1985, þótti
það við hæfi að taka ljósrit af
þeim tæplega 40.000 nöfnum
íslenskra kvenna sem skrifuðu
undir og afhenda Kvenna-
sögusafninu til varðveislu.
Kynni okkar Önnu Sigurðar-
dóttur hófust árið 1975 og
tengdust fyrst Kvennafrídeg-
inum. Á safnið komu bréf með
beiðni um upplýsingar, grein-
ar og fyrirlesara. Þá tók ég m.a.
að mér aö rita greinargerð um
Kvennafríið og skrifa í erlend
blöð. Síðar, eða árið 1977,.
dvaldist ég í Uppsölum og
nam kvennafræði hjá Karen
Westman Berg, hinum merka
frumkvöbli í kvennarann-
sóknum í Svíþjóð. Karen haföi
m.a. kennt þeim konum sem
mynduðu Grupp 8, hina rót-
tæku sænsku kvennahreyf-
ingu, og hún háfði komið til
íslands. Þar kom í Svíþjóð að
ég þurfti á ýmsum upplýsing-
um aö halda og skrifaði minni
ágætu vinkonu, Önnu Sigurð-
ardóttur. Þannig atvikaðist
það að ég fékk lengsta bréf
sem ég hef fengiö á lífsleið-
inni. Þab tók Ónnu hálfan
mánuö að skrifa bréfið, sem
var stútfullt af nytsömum
upplýsingum eins og nærri má
geta. Fyrir þetta og margt ann-
að er ég henni ævarandi þakk-
lát, fyrir allar bækurnar sem
hún lánaði mér, bréfin sem
hún skrifaði mér, upplýsing-
arnar sem hún veitti mér þeg-
ar ég heimsótti hana á
Kvennasögusafninu. Það var
mikil ánægja að afhenda safn-
inu gögn, svo ljúfmannlega og
þakksamlega var þeim tekiö.
Allt sem safninu var gefið, án
tillits til stærðar, var vandlega
skráð og öllum sent þakkar-
bréf um áramót. Rúmum ára-
tug eftir að ég fékk langa bréf-
ið bjó ég aftur um skeib í Upp-
sölum og heimsótti Karen
Westman Berg. Þá var svipur
hennar jafnfagur og forbum,
en minniö að mestu horfið. Þó
mundi hún enn eftir tveimur
t MINNING
íslenskum konum, þeim Jak-
obínu Sigurðardóttur og
Önnu.
Kjör Vigdísar Finnbogadótt-
ur sem forseta íslands árið
1980 markabi mikilvægan
áfanga og var táknrænn sigur í
réttindabaráttu kvenna á ís-
landi. Hún varb fyrst kvenna í
heiminum sem kjörin var for-
seti í lýðræöislegum kosning-
um. Á vegg í Kvennasögusafn-
inu er mynd í brúnum tónum
af Vigdísi sem tekin var á loka-
stigi kosningabaráttunnar,
bækurnar mynda ramma um
frambjóðandann sem situr við
skrifborð og hallast eilítið á
hlið, eins og til að gefa mynd-
inni hreyfingu. Það leikur bros
um varir Vigdísar. Þótt árin
liðu, dofnabi ekki áhugi Önnu
á mönnum og málefnum.
Þannig var enginn efi í huga
hennar aö Vigdís ætti aö gefa
kost á sér í eitt kjörtímabil enn
og hún vildi að konur tækju
höndum saman til að vinna
að framgangi málsins. í bar-
áttuhug hringdi hún í mig í
haust. Fáeinum dögum síbar
tilkynnti Vigdís ákvörðun sína
ab verða ekki í kjöri.
Árið 1980 kom út bókin
Konur skrifa til heiðurs Önnu
Sigurðardóttur. Það er athygl-
isvert aö þetta var í fyrsta sinn
sem bók var rituð til heiöurs
konu hérá landi. í formálsorb-
um segir ab bókin sé gerö í
þakklætisskyni fyrir ómetan-
legt framlag Önnu við aö
koma á fót Kvennasögusafni
Islands, svo og störf hennar
við ab vekja áhuga á rannsókn
kvennasögu. Anna Siguröar-
dóttir átti eftir að gera enn
meira og senda frá sér þrjú ít-
arleg rit „úr veröld kvenna",
eins og hún kallaði þau einu
nafni.
Fyrst kom ritgeröin Barns-
burbur og birtist í öðru bindi
ritsins Ljósmæður á íslandi
1984. Næst var það Vinna
kvenna á íslandi í 1100 ár,
1985. Útgefandi var Kvenna-
sögusafn íslands. í formála
kemst höfundur svo ab oröi
um verkiö: „Margar bækur
mætti skrifa um vinnu kvenna
á íslandi. Með bók minni vildi
ég reyna að stuðla að því að
þær bækur yrðu til sem fyrst.
Vikið er að fjölmörgum atrið-
um sem hvert og eitt eru verð-
ug rannsóknarefni fyrir sagn-
fræðinga og aðra fræðimenn."
— Og árið 1988, þegar Anna
stóð á áttræðu, kom út þriðja
bók hennar, líka á vegum
Kvennasögusafnsins, Allt
hafði annan róm ábur í páfa-
dóm, sem fjallar um nunnu--
klaustrin tvö á íslandi á miö-
öldum og brot úr kristnisögu.
Þegar Anna vildi gefa mér þá
bók, eins og Vinnu kvenna, lét
ég þau orð falla að það væri
óþarfi, ég ætti hana nú þegar.
Anna vildi ekki hlusta á mót-
bárur mínar og sendi mér bók-
ina áritaða með þessum orb-
um: „Gerður Steinþórsdóttir á
þessa bók og enginn annar.
Anna Sigurðardóttir." Þannig
var hún Anna ákveöin og
skemmtilega sérvitur.
Margir kunnu að meta fram-
tak Önnu viö að koma á fót
Kvennasögusafni íslands, störf
hennar við aö vekja áhuga á
kvennasögu og rit hennar úr
heimi kvenna. Hún hlaut
margvíslega viðurkenningu.
Kvenréttindafélag íslands
gerði hana að heiöursfélaga
1977, hún var sæmd riddara-
krossi fálkaorðunnar 1978,
Bókavarðafélag íslands kaus
hana heiðursfélaga 1985, hún
varð heiöursdoktor við heim-
spekideild Háskóla íslands
1986. 1987 var hún heiöruð af
Konunglega norska vísindafé-
laginu. Einnig varð hún heið-
ursfélagi Kvenfélagasambands
íslands 1990 og Sagnfræðinga-
félagsins árið 1991.
Aldrei varð ég vör við að all-
ur þessi sómi stigi henni til
höfuðs. Anna var ákaflega
blátt áfram, látlaus og nýtin.
Svo samgróin varb hún safn-
inu að erfitt var að greina á
milli hennar og þess: „Með
kærri kveðju frá safninu og
mér," skrifaði hún. Heimili
hennar varð smám saman eitt
safn; fyrst var það í einu her-
bergi, en óx og óx, bækur,
blöð og ýmiss konar gögn
fylltu íbúðina.
Kvennasögusafn íslands
verbur brátt flutt í Þjóðarbók-
hlöðuna, en þar er því ætlaður
framtíðarstaður. Gaman hefði
veriö fyrir Önnu að upplifa
þann atburb — og þó. Kannski
fór best á að stofnandi safns-
ins, líf þess og sál frá upphafi,
fengi að hverfa héðan áður en
hreyft yrði við því.
Anna Sigurðardóttir hefur
átt ríkan þátt í því að gera
sýnilega uppistöðuna í þeim
margslungna vef sem saga
karla og kvenna er gerð úr, og
henni varð tíðrætt um. Fyrir
þetta er henni þakkað á
kveðjustund. Við Gunnar
vottum börnum hennar þrem-
ur, Ásdísi, Önnu og Þorsteini,
barnabörnum og öbrum aö-
standendum djúpa samúð.
Ævintýrinu er lokið.
Gerður Steinþórsdóttir