Tíminn - 08.06.1996, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 8. júní 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gubmundsson
Ritstjórn oq auqlýsinqar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Listahátíð
í Reykjavík
Listahátíö í Reykjavík er orðin ein af mikilvægari vörðum í
menningarlífi á höfuðborgarsvæðinu, enda stendur nú yfir
14. hátíðin sem haldin er. í gegnum áratugina hefur Listahátíð
verið sá vettvangur og það tilefni, sem heimskunnir listamenn
hafa gripið til að sækja ísland heim og gefa íslendingum kost
á að njóta þess besta sem þekkist, samhliða því að þeir auka
víðsýni sína og þekkingu á því sem er að gerast í heimi list-
anna. Hátíðin nú er gott dæmi um þetta og margt eftirsóknar-
vert er á hana að sækja.
Listahátíð er tilefni fyrir stjórnmálamenn til aö sýna sig og
sjá aðra og láta hjartnæm og hugljúf orð falla um listir og
menningu og hversu mikil menningarþjóð viö íslendingar sé-
um. Þetta á auðvitað sérstaklega við um menntamálaráðherra
og borgarstjóra Reykjavíkur á hverjum tíma, enda eru borg og
ríki fjárhagslegir bakhjarlar hátíðarinnar. Á dagskrá Listahátíð-
ar eru einmitt ávörp frá Birni Bjarnasyni og Ingibjörgu Sól-
rúnu Gísladóttur í tilefni hátíðarinnar. Björn segir m.a.:
„Gróskan í íslensku listalífi er mikil. Listahátíö í Reykjavík
annað hvert ár gefur gott tækifæri til að bera framlag íslenskra
listamanna saman við það sem góðir erlendir gestir hafa að
bjóða." Og Ingibjörg Sólrún segir: „Fátt er okkur, sem búum
hér norður í hafi, mikilvægara en að eiga sem mest og best
samskipti við aðrar þjóðir. Innlend nýsköpun, hvort sem er í
listum, stjórnmálum eöá efnahagsmálum, hefur alla tíð orðið
til fyrir erlend áhrif. Þegar samskipti okkar við aðrar þjóðir
hafa verið sem mest og fjölbreyttust, hefur menningarstarf-
semi í landinu staðið með mestum blóma."
Óhætt er að gera ráð fyrir að þessir tveir stjórnmálaforingjar,
hvor úr sinni áttinni, túlki nokkuö vel jákvæð viðhorf al-
mennings til Listahátíðar. Hins vegar hefur nú komið í ljós að
eölilegt getur verið að reyna að verðleggja á einhvern hátt
þennan velvilja, t.d. með því að opinberir aðilar geri sér grein
fyrir því fyrirfram hvort og aö hve miklu leyti ríki og borg eigi
að bera hugsanlegt tap af listahátíðum. í vikunni var greint frá
því að fram væru komnar hugmyndir um að tengja saman
listahátíðir, þannig að ef tap yrði á einni hátíö, kæmi það tap
til frádráttar framlaga til þeirrar næstu.
Þessi tillaga er í raun ný hugsun í þessum efnum og í frétt í
Tímanum benti borgarstjórinn í Reykjavík á að vitaskuld væri
fullseint að reyna að beisla útgjaldaliði þeirrar listahátíðar,
sem nú stendur yfir, með þessum hætti. Slík skilyrði þyrftu að
liggja fyrir strax á undirbúningstímanum. Þetta er rétt hjá
borgarstjóranum, því þó svo að yfirlýst sé að sérhver hátíð eigi
að bera sig, hafa forsendur fyrir rekstrinum engu að síður
breyst í raun, ef fyrir liggur að mikiö tap á hátíöinni nú gæti í
versta falli eyðilagt næstu hátíð, vegna fjárskorts.
Framlög til Listahátíðar frá hinu opinbera eru í raun ekki
mjög mikil og miða fyrst og fremst að því að halda skrifstofu
og starfsmann til að undirbúa næstu hátíð. Þess vegna gæti
tap einnar hátíðar ráðið úrslitum um þá næstu, og ef farið er
út í slíkar samtengingar milli hátíða, yrði væntanlega að setja
það skilyrði að sömu aðilar séu ábyrgir, listrænt og fjárhags-
lega, fyrir fleiri en einni hátíð. Það er ekki fýsilegur kostur og í
raun stórhættulegt að langtímaráða menn til að færa þjóðinni
síferskar listahátíðir.
Sú tillaga að tengja saman fjárhag listahátíða þarfnast því
miklu ítarlegri útfærslu og betri rökstuönings en virðist hafa
komið fram, enn sem komið er í það minnsta. Ríki og borg
verða einfaldlega að axla sjálf þá ábyrgð sem þau hafa tekið á
sig með þátttöku í Listahátíð nú, enda ljóst af ummælum
stjórnmálaforingja að verkefnið er verðugt. Ætli menn að gera
breytingar, verða þær að bíða þar til í fyrsta lagi á næstu hátíð,
og tilkynna þá um þær breytingar áður en undirbúningur er
hafinn.
Jón Birgir Pétursson:
Falskar vonir vakna
Tíminn afgreiddi afkomu landsmanna snyrtilega í
vikunni: Islendingar á lægstu launum en búa
stærst og eiga flesta bíla, stóð í fyrirsögn á baksíð-
unni. Þetta er nú mergurinn málsins. Þrátt fyrir lág
laun, meinta skattpíningu og okur í verslunum, þá
erum við samt svo borubrött að eiga heimsmet á
flestum sviðum velsældarinnar. Danirnir með háu
launin sín lifa
sem fyrr —
eins og ræflar,
og eyöa krón-
unum í grön
Tuborg og
Gammeldansk
og fara hjól-
andi á krána á
reiðhjólum.
Þannig förum
við ekki að, ís-
lendingar. Við
fjárfestum
sem kallað er
— grön Tu-
borg er hæpin
fjárfesting að
mati Þjóð-
hagsstofnun-
ar, enda skilar
Danskurinn
henni í næstu
klósettskál
innan klukku-
stundar.
Heimili
skatt-
pínds láglaunamanns
Það er því einkar lærdómsríkt aö fara gangandi
um mörg hverfi borga og bæja á íslandi. Þar standa
reisulegar villur í röðum, með tvöfaldan bílskúr í
það minnsta, litfagra og skipu-
lega blómagarða þar sem úti-
sundlaugin eða heiti potturinn
er í öndvegi. Hagsældin er mikil, £
enda ljóst að hér hafa menn far- I
ið vel með þau naumu laun sem - *
þeir hafa. Við bílskúrana standa lliHflriS
jeppi hins starfsglaða fjölskyldu-
föður, frúarbíllinn og svo ef til ■ ***
vill bíll sem börnin fá að skjattast
á. Eitthvað önnur sjón en í Dan-
mörku! ______________
Aumur launaþræll á göngutúr
telur sig hálfgerðan galeiðuþræl
Frikka Soph., horfir upp undir risastóru og breiðu
43 tommu jeppadekkin, sem kosta tugi þúsunda
hvert, og spyr sjálfan sig hvernig í ósköpunum
maðurinn í fína húsinu getur líka haldið úti því-
líku farartæki, og veit þá ekki af sumarvillunni í
Grímsnesinu, sportbátnum og vélsleðanum. Auð-
vitaö tautar göngumaðurinn eitthvað um aö þessi
borgi áreiðanlega ekki skatta til Frikka Soph. Þab er
nú ekki annab en öfund, sem er mikill löstur í fari
manna, sérstaklega á íslandi. Við eigum að dást að
framtaksmönnum, ekki öfunda þá.
Og jeppamennirnir á breiðu og belgvíöu dekkj-
unum eru, sem betur fer, fjölmargir. ísland er
jeppalandið. Því betri sem þjóðvegirnir verða,
þeim mun breiðari jeppadekk og því fleiri jeppar.
Engin ástæba til öfundar
En öfundsjúki göngumaðurinn ætti ekki að
býsnast yfir velsældinni í finu hverfunum. Þar inn-
andyra kann að vera í gangi harmleikur mikill og
skal það nú nánar útskýrt.
Við erum mikil neysluþjóð, íslendingar. Við er-
um nýjungagjarnir og tökum fyrr upp flestar þær
nýjungar sem berast, miklu fyrr en aðrar þjóðir. Á
rúmu ári er þjóðin til dæmis að verða farsímavædd,
enda þótt það símakerfi sé nánast barn í brók enn
sem komið er. Farsíminn hringir í menn hvar sem
þeir eru staddir, í óperunni, kirkjunni eða á rölti úti
á götu.
Aðeins á einu sviði tæknivæðingar megum við
íslendingar skammast okkar. Við eigum ekki upp-
þvottavélar að neinu gagni. Við erum aftur í öld-
um, í torfkofamenningunni nánast, samanborib
við önnur lönd, meðal annars Dani, sem þvo alltaf
ölglösin í uppþvottavélum. Harmrænt.
En nánar að hugsanlegum harmleik hjá hús-
freyju og bónda í fínu húsi. Við erum illa staddir
varðandi uppþvottavélavæðingu og líklega er pott-
ur brotinn einmitt hjá þeim sem mest hafa fjárfest
í öðrum hlutum, eins og belgmiklum hjólbörðum.
Davíb og Þjóbhagsstofnun
sé lof
Nákvæmar eftirgrennslanir Davíðs Oddssonar og
hans sérfræðinga hafa leitt þennan harmleik í Ijós.
Er mér sem öðrum sönnum íslendingum mikil
þökk í að Þjóðhagsstofnun hefur flett ofan af þess-
ari brotalöm í
íslensku þjób-
lífi.
Fjölmargir
góðir íslend-
ingar, menn
og konur,
standa enn og
vaska upp í
höndunum.
Þetta er okkar
veika hlið og
hlýtur ab vekja
upp áleitnar
spurningar.
Eru fjölmargir
góðir jeppa-
karlar að eyða
tímanum í
uppvask, þegar
þeim væri nær
ab spæna upp
nýrækt Land-
græðslunnar á
breiöu dekkj-
unum sínum?
Eru saklaus
börn og ung-
m e n n i
kannski látin standa við eldhúsvask þar sem
brennheit bunan ógnar viðkvæmum höndum
þeirra, þvert ofan í staðla Evrópusambandsins um
að íþyngja ekki krökkum með óhollri vinnu? Em
það kannski vesalings konurnar sem eru kúgaðar
til að standa í vatnsgufunni og skola skítinn af
______ leirnum? Uppþvottavélavæðing
verður að hefjast í landi hér og það
eigi síðar en nú þegar.
Við höfum reyndar staðfestan
gmn um að von sé á lækkun á vöru-
gjöldum sem snúa að heimilistækj-
um. Ríkisstjórnin hefur skiljanlega
brugðist skjótt við, blandar sér nú í
leikinn og bjargar heimilunum. Það
er von að þessi ríkisstjórn sé studd
af þorra alþýðu — og ekki minnka
' vinsældirnar nú. Og munið það að
ein uppþvottavél kostar ekki nema
svipað og eitt mjög breitt jeppadekk, það er nú allt
og sumt!
Framleibni hvab ...?
En þversögnin um slæma tímakaupið og vel-
sældina sem því fylgir: íslendingar, sem vændir
hafa verið um að sýna minnsta „framleiöni" allra
þjóða, em með meiri „landsframleiðslu" en flestar
aðrar þjóðir, til dæmis 8% meira en hinir sjálfum-
glöðu Evrópubandalagsbúar. Að vísu emm við
lengur að vinna. Við emm iðjusöm þjóð og við
vöndum betur til verka en gerist, til dæmis í Dan-
mörku. Þar eru menn ekki í rónni allan daginn fyrr
en þeir komast á knæpuna til að fá sér Grön og
Gammeldansk. Hér á landi sitja menn prúðir og
stilltir við vinnu sína og bíða eftir að eðlilegum
vinnudegi ljúki. Mönnum finnst ekki nóg að gert
og þá tekur við yfirvinna, næturvinna, og þeir sem
em heppnir geta líka unnið á helgidögunum. Okk-
ar sæla felst í yfirtíðinni. Sumir em líka svo heppn-
ir að fá greidda „óunna yfirtíð", sem mun vera alís-
lensk og afar lógísk aðferb, en það er nú önnur
saga. A meðan svolgra Danir í sig Tuborg og
Gammeldansk.
Unnib í „óunninni yfirtíby/
Þegar litið er yfir sviðið, má sjá að íslendingar
vinna hörðum höndum - bæði í yfirvinnu eöa
óunninni yfirvinnu eftir atvikum. Þeir búa rúmt og
flott, eiga góða bíla — en vaska upp í höndunum.
Þegar ríkisstjórnin hefur sett undir þann leka, er ís-
land án efa draumalandib. Skilur þá varla nokkur
sál lengur þau hundruð fjölskyldna sem kusu Dan-
mörku sem framtíðarbústað fyrr á þessu ári. Hjá því
fólki hafa falskar vonir vaknaö og þab er mibur.
Með tölum skal land byggja. Þjóðhagsstofnun
kann á vasareiknivélar og hefur reiknað okkur út úr
vandanum. ■