Réttur - 01.04.1969, Blaðsíða 24

HIÐ ÓBROTGJARNA
Tveggja áratuga reynsla sannar verkalýðnum að
með verkfallsbaráttunni vinnur hann aðeins varn-
arsigra, hvað sjálfa kaupgjaldsbaráttuna snertir,
meðan sú atvinnurekendastétt ræður ein ríkisvald-
inu, sem beitir hömlulausri verðbólgu, af því hún
fer með annarra fé í veltu.
Varanlegu sigrarnir, sem verklýðssamtökin unnu
með verkfallsbaráttunni á þessu varnarskeiði, voru
löggjafaratriðin, sjóðaframlögin o. fl. þess háttar:
Atvinnuleysistryggingarnar (1955), lífeyrissjóður
togarasjómanna (1958), endurbætur i húsnæðismál-
unum, framlög í sjúkrasjóði og menningarsjóði
verklýðsfélaganna, stytting vinnutímans, tilfærslur
miili flokka, fastráðning vissra verkamannahópa,
aldursuppbætur o. fl., — og nú síðast lifeyrissjóðir
fyrir öll verklýðsfélög, — allt þetta síðarnefnda á
siðasta áratug. Og þessi réttindi verða ekki eyði-
lögð með verðbólgu, þótt sjóðirnir hins vegar
verði rýrðir.
Til þess að vinna sóknarsigra í kaupgjaldsmálum,
verður verkalýðurinn hér á islandi að hafa úrslita-
áhrif á ríkisvaldið. Og svo slíkt megi verða, þarf
hann að standa saman á stjórnmálasviðinu um þá
stefnu, sem umskapar og umskipuleggur allt at-
vinnu- og efnahagslíf þjóðarinnar samkvæmt þaul-
hugsaðri, stórhuga áætlun um allan þjóðarbúskap
vorn, — og hrinda síðan þeirri stefnu í framkvæmd.
HVERSVEGNA NÚ?
En hvers vegna er verðbólgan nú orðin svo
óþolandi að verkalýðurinn verði að grípa í taumana
til að stöðva hana? Hann gat þó áður þolað hana
um skeið.
Verðbólgan var að visu alltaf slæm, þegar hún
var óðaverðbólga: 12% verðhækkun að meðaltali
á ári. En það var þó hægt fyrir verkamenn að búa
við hana, meðan tvennt fylgdist að:
I fyrsta lagi: Verðbólgan ýtti ósjálfrátt undir at-
vinnuframkvæmdir, — m.a. sérstaklega ibúðarhúsa-
byggingar — og gerði þá jafnvel verkamönnum
kleift að eignast íbúðir, sem þeir vart hefðu getað
eignast með þeim vaxta- og afborganakjörum, sem
í boði voru, nema með verðbólgu — og þrældómi
myrkranna á milli. M. ö. orðum: Verðbólgan var
þolanleg, ef hún tryggði fulla atvinnu handa öllum.
I öðru lagi: Ef full, sjálfkrafa visitöluuppbót á
kaupgjald og laun var í gildi, þá gat launastéttin
ýtt af sér afleiðingum verðbólgunnar — og látið
ábyrgðina lenda á rikisstjórninni.
En nú 1968—9 er hvorugt þessara fyrir hendi:
Dýrtiðin vex sem aldrei fyrr, en um leið eykst at-
vinnuleysið. Og jafnframt er sjálfkrafa, full visi-
töluuppbót á kaup numin úr lögum og samningum.
Þess vegna verður verkalýðurinn nú að skerast
í leikinn: Sjá um að ríkisvaldinu sé beitt til þess
að hafa hemil á dýrtíðinni, afnema atvinnuleysið og
tryggja launtökum fullar vísitöluuppbætur auk kaup-
hækkunar.
„AÐ HLAUPA HRATT, TIL AÐ
STANDA í STAГ
I ,,Lísu í Undralandi" segir frá stórum hringpalli,
er snýst hratt mitt í stórum sal, en við hlið hring-
pallsins er stólpi. Maður hleypur á hringpallinum
I öfuga átt við snúningsstefnuna en kemst þó aldrei
fram hjá stólpanum. ,,Því hleypur þú svona hratt",
segir Lisa við manninn. „Til þess að reyna að
standa i stað“, svarar maðurinn.
Þannig hefur kapphlaup íslenzka verkamannsins
við kaupmátt tímakaupsins verið í tvo áratugi.
Borgarastéttin ræður með ríkisvaldi sínu hraðanum
á hringpallinum — á verðgildi krónunnar. — Því
meir sem verkamaðurinn herðir sig í kaupgjalds-
baráttunni, — því meir eykur atvinnurekendastéttin
snúningshraðann á hringpallinum — verðbólguna
— og aldrei meir en frá nóv. 1967 til nóv. 1968.
Um tíma reyndi verkamaðurinn að setja undir
sig farartæki, er æki með sama hraða og hring-
pallurinn — sjálfkrafa kaupgjaldsvísitölu. Það var
numið úr lögum og síðan úr samningum.
Verkalýðurinn verður sjálfur að ráða snúnings-
hraða hringpallsins, ef hann ætlar ekki í það enda-
lausa að vera settur í þá aðstöðu að verða að
hlaupa hratt — til að standa í stað. Verklýðsstéttin
verður sjálf að ná þeim áhrifum á ríkisvaldið að
hún ráði hraða verðbólgunnar og geti hætt þessum
kapphlaupum til að standa í stað. Án kapphlaups-
ins — kaupgjaldsbaráttunnar — drægist hún alveg
aftur úr, — en án þess að ráða hraða hringpallsins
— verðbólgunni — getur hún ekki aukið i sifellu
kaupmátt tímakaupsins. Róttækni í verklýðsbarátt-
unni getur því ekki birzt í því einu að auka hraðann
72