Réttur - 01.10.1985, Page 24

an þá hefur hann verið óhagstæður.
Ástæðan er einkum aukin vaxtabyrði.
Erlendar skuldir
Erlendar skuldir hafa vaxið ört á
undanförnum áratugum. Sem hlutfall af
vergri þjóðarframleiðslu hafa erlend lán
vaxið úr um 18% árið 1966 í rúmlga 60%
árið 1984. Greiðslubyrðin hefur að sama
skapi aukist úr tæpum 9% af útflutningi
vöru og þjónustu í tæp 21% á sama ára-
bili. Á þessu ári hafa enn fleiri lán verið
tekin og greiðslubyrðin væntanlega aukist
enn.
Verðbólga
Verðbólga hefur á undanförnum ára-
tugum verið meiri á íslandi en í nálægum
löndum. Á árunum 1950-1976 þrjátíu og
fjórfaldaðist verðlag á neysluvörum og
þjónustu hér á landi meðan það um það
bil fjórfaldaðist á öðrum Norðurlöndum
og Bretlandi en rúmlega tvöfaldaðist í
Bandaríkjunum og Vestur-Þýskalandi. í
samanburði við þróunarlöndin er verð-
bólga minni hér, en hefur oftast verið um
3-4 sinnum meiri en í viðskiptalöndum
okkar.
Gengismál
Gengi íslensku krónunnar hefur fallið
mikið á undanförnum áratugum. Hún er
þó ekki eina myntin sem felld hefur verið
undanfarin ár. Gengi ýmissa mynta hefur
lækkað en annarra hækkað. Á síðustu
áratugum hefur verið erfitt að átta sig á
raunverulegum gengisbreytingum okkar
og miklar ófyrirsjáanlegar sveiflur út-
flutningstekna, hafa þær afleiðingar að
þjóðarbúskapur okkar er einn sá óstöð-
ugasti í allri Evrópu. Ef til vill er það
skýringin á að verðbólga er hér meiri og
gengisfellingar tíðari en í grannlöndum
okkar.
Islenskur hluti alþjóðakerfís
Af framansögðu, auk annarra þátta
sem eru ekki nefndir hér, má ef til vill
segja að efnahags- og atvinnulífi okkar
megi skipta í tvennt; íslenskt efnahags-
og atvinnulíf annars vegar og íslenskur
hluti alþjóðlegs efnahags- og atvinnulífs
hins vegar. Það er líka auðséð að við
höfum tengst æ fastari böndum við al-
þjóðlega hlutann og ennfremur er viðbú-
ið að við eigum eftir að fléttast enn fastar
við hann á næstu áratugum. Við okkur
blasa því nokkrir kostir. En sá sem mér
geðjast best að er að við reynum að auka
þátt hins íslenska hluta alþjóðlegs efna-
hags- og atvinnulífsins. íslensk efnahags-
og atvinnustefna er því að mínu mati
spurning um aðlögun.
Efnahagsframfarir og stöðnun
Stórstígar efnahagsframfarir hafa orðið
hér á landi alla síðustu öld. Síðustu 10
árin höfum við hins vegar ekki þokast
fram á við og því dregist verulega aftur úr
flestum nálægum löndum. Þótt efnahags-
kreppan síðasta áratug hafi dregið nokk-
uð úr hagvexti þeirra þá hefur þeim samt
flestum miðað nokkuð á leið. Líklega
hefur þeim tekist betur en okkur að að-
laga sig alþjóðlega hlutanum.
Aðlögun
Aðlögun er tiltölulega einfalt mál þeg-
ar almennt gengur vel í alþjóðlegu efna-
hagslífi. Það er hins vegar erfiðara þegar
pólitísk og efnahagsleg óreiða er aðal-
einkenni alþjóðamarkaðanna. En að
sama skapi er hún nauðsynlegri þá.
Það hefur gengið á ýmsu með vilja okkar
200