Réttur - 01.10.1985, Blaðsíða 25

til þess að aðlagast breyttum aðstæðum.
Við, eins og reyndar margar nágranna-
þjóðir okkar, höfum reynt að komast hjá
óþægindunum, sem geta fylgt aðlögun-
inni. Við höfum reynt að „bjarga“ dauð-
vona fyrirtækjum og atvinnugreinum með
fjárframlögum og styrkjum. Með því
höfum við ekki bjargað neinu heldur
aðeins lengt dauðastríðið. Við eigum
okkur það til afsökunar að hafa ekki get-
að séð fyrir allar þær stig- og stökkbreyt-
ingar, sem hafa gengið yfir alþjóðamark-
aðinn. Við gátum ekki frekar en aðrir séð
fyrir olíuverðhækkanir og grunnbreyting-
ar á alþjóðlega gjaldeyriskerfinu. En við
getum ekki séð annað en sá vöxtur, sem
einkenndi eftirstríðsárin allt fram á sjö-
unda áratuginn, eigi ekki eftir að sýna sig
aftur. Það er ekki lengur hægt að reikna
með stöðugum, og miðað við ástandið
nú, nánast fyrirhafnarlausum hagvexti.
Hagvöxturinn og stöðugleikinn
minni
I rúma tvo áratugi eftir heimsstyrjöld-
iria var mikill uppgangstími hjá iðnaðar-
þjóðunum. Framleiðslan jókst að meðal-
tali um 4-5% í OECD-löndunum. Það
var tvöfalt meira en áður hafði best gerst
í sögu Vesturlanda. Á sama tíma jukust
heimsviðskiptin næstum tvöfalt á við
vöruframleiðsluna. Það þýddi að löndin
urðu háðari hvert öðru.
Stöðugleikinn í alþjóðlega gjaldeyris-
kerfinu er einnig horfinn. Þær stofnanir
og þau opinberu stjórntæki, sem við
byggðum upp á þeim tíma, eiga ef til vill
ekki lengur við. Blandað hagkerfi er lík-
lega ekki eftirsókarvert undir öðrum
kringumstæðum en stöðugum hagvexti.
Markaðshagkerfið sækir alstaðar á. Gall-
ar þess eru augljósir en það er ekki heldur
rúið öllum kostum.
Hugsanagangurinn, sem einkenndi eftir-
stríðsárin, á heldur ekki við lengur. Hold
okkar og blóð er í efnahagskreppu en
andinn í hagvexti eftirstríðsáranna og
óðaverðbólgu síðustu áratuga. Við þörfn-
umst hugarfarsbreytingar. Við þurfum að
taka þetta blandaða hagkerfi okkar til
endurskoðunar. Þar sem styrkur þess var
þegar byrlega blés liggur ef til vill veik-
leiki þess núna. Við þörfnumst aðlögun-
ar. En aðlögun er ekki sama og undir-
gefni. Innan þeirrar þvingunar, sem hinn
íslenski hluti hins alþjóðlega efnahags- og
atvinnulífs setur okkur, getum við gert
okkur þjóðfélag að okkar skapi.
Skýrsla um atvinnumál
Ásmundur Stefánsson forseti Alþýðu-
sambands íslands, lagði fram skýrslu um
atvinnumál á fundi miðstjórnar ÁSÍ þann
27. mars síðast liðinn. Þar segir meðal
annars:
• Það verður að setja markmið um mark-
aðshlutdeild einstakra samkeppnis-
greina og leitast við að treysta sam-
keppnishæfni með hagræðingu og
bættu skipulagi.
• Það verður að huga að því á hvaða
sviðum helst er von til að auka megi
útflutning á iðnaðarvörum. í því sam-
bandi beinist athyglin e.t.v. fyrst að
þjónustu og fjárfestingariðnaði í tengsl-
um við sjávarútveg. Á þessu sviði
búum við að tiltölulega stórum heima-
markaði og góðri þekkingu. Það er
víst, að erlendis er borin nokkur virð-
ing fyrir verktækni okkar. Efling þess-
ara greina til útflutnings mundi ekki
aðeins afla okkur gjaldeyristekna, held-
ur einnig tryggja að íslenskur sjávarút-
vegur verði alltaf í fremstu röð.
• Nýta verður kosti á sviði orkufreks
201