Morgunblaðið - 01.04.2006, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. APRÍL 2006 11
FRÉTTIR
HALLDÓR Ásgrímsson, formaður
Framsóknarflokksins, gerði sveitar-
stjórnarmál, varnarmál og alþjóða-
mál að umræðuefni í ræðu sinni á
vorfundi miðstjórnar flokksins í gær.
Hann vék í upphafi ræðu sinnar að
miklum árangri ríkisstjórnarinnar
allt frá árinu 1995; sagði að hér væri
lítið atvinnleysi, hagvöxtur hefði ver-
ið 4,5% að meðaltali á ári í áratug og
kaupmáttur og ráðstöfunartekjur
heimilanna hefðu aukist á 10 árum
um rúm 60% sem væri einsdæmi í Ís-
landssögunni.
Halldór sagði raunaukningu ríkis-
útgjalda hafa verið 20% sl. 10 ár en
útgjöld til menntamála hefðu aukist
um 60%, til heilbrigðismála hefði
aukningin verið tæp 50% og til al-
mannatrygginga og annarra velferð-
armála um 40%. Þetta sagði hann
sýna að menntamál, heilbrigðismál
og önnur velferðarmál hefðu verið í
öndvegi hjá ríkisstjórninni.
Halldór vék að varnarmálunum og
rifjaði upp ummæli sín frá síðasta
miðstjórnarfundi að væru Banda-
ríkjamenn á því að hér þyrfti ekki
sýnilegar varnir og þeir myndu ekki
vilja standa að slíku þá yrðu þeir að
láta það uppi.
Hann sagði framkomu þeirra að
undanförnu vonbrigði, nú væru við-
ræður hafnar en ekkert nýtt komið
fram. Það yrði fyrst eftir mánuð sem
eitthvað nýtt kæmi fram og eftir það
gætu Íslendingar fyrst ráðfært sig
við önnur ríki Atlantshafsbandalags-
ins og leitað hugsanlega annarra
leiða í öryggismálum ef fullnægjandi
niðurstaða fengist ekki með Banda-
ríkjamönnum. Hann sagði starfandi
hóp í flokknum sem fjallaði um Evr-
ópumál og stofna yrði annan hóp um
varnar- og öryggismálin. Hann sagði
brýnt að geta talað um það sem máli
skipti varðandi framtíð landsins,
hvort sem það varðaði Evrópu eða
Bandaríkin.
Formaðurinn sagði að í samstarfi
flokkanna í Reykjavíkurlistanum
hefði Framsóknarflokkurinn ekki
síst komið því til leiðar að bærilega
hefði gengið hjá þessum flokkum að
taka ákvarðanir. Hann yrði þó að
játa að undanfarnar vikur hefði gætt
mikið „umræðustjórnmálanna hjá
R-listanum og ég vil þá sérstaklega
nefna Sundabraut,“ sagði Halldór.
Sundabraut í einum áfanga
Formaðurinn minnti á að ríkis-
stjórnin hefði ákveðið að ráðast í
lagningu Sundabrautar í einum
áfanga. „Nú kemur allt í einu for-
ystumaður Samfylkingarinnar í
Reykjavík og segir að það hafi ekki
verið gert og leggur til að brautin
verði minnkuð þannig að hún verði
bara tvær akreinar til þess að geta
komist alla leið eins og hann orðar
það og kemur með einhverjar allt
aðrar útfærslur á þessum mikilvæga
vegi,“ og bætti við að brautin skipti
ekki aðeins Reykvíkinga máli heldur
íbúa á Vestur- og Norðurlandi. „Og
ef menn fara með umræðuna svona
út og suður þá verður ekkert úr mál-
um.“
Formaðurinn sagði framsóknar-
menn í Reykjavík hafa talið að leið
um botngöng væri heppilegust og
taldi það rétt vera. Hún væri dýrari
en ríkisstjórnin hefði aldrei sagt að
ekki kæmi til greina að fara dýrari
leið. Því væri ekki óeðlilegt að
Reykjavíkurborg tæki þátt í þeim
kostnaði. Hann sagði nánast hafa
náðst samkomulag um að ríkis-
stjórnin keypti hlut borgarinnar í
Landsvirkjun en þá hefðu „Vinstri
grænir og Samfylkingin farið að tala
um eitthvað allt annað og umræðu-
pólitíkin tók völdin og það var engin
leið að komast að niðurstöðu.“ Hugs-
anlegt hefði verið að greiða hærra
verð en metið var í fyrstu en allt
hefði komið fyrir ekki og fyndust sér
þetta ekki traustvekjandi vinnu-
brögð.
Halldór vék einnig að Vatnsmýr-
inni og sagðist ekki í vafa um að flug-
völlurinn yrði að vera í nágrenni
Reykjavíkur. Sagði hann sjálfsagt að
athuga hvort flytja mætti flugvöll-
inn.
Formaður Framsóknarflokksins ræddi sveitarstjórnar- og alþjóðamál á miðstjórnarfundi í gær
Brýnt að ræða varnar- og Evrópumál
Eftir Jóhannes Tómasson
joto@mbl.is
Morgunblaðið/ÞÖK
Halldór Ásgrímsson, formaður Framsóknarflokksins, brýndi flokksmenn til dáða á miðstjórnarfundi sem haldinn
var í Egilshöll í gær og Siv Friðleifsdóttir, ritari flokksins, ræddi komandi sveitarstjórnarkosningar.
FUNDI viðræðunefnda Bandaríkj-
anna og Íslands, um framtíð varn-
arsamstarfs ríkjanna, lauk á þriðja
tímanum í gær. Mark Pekala, vara-
aðstoðarutanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, sagði við fréttamenn eftir
fundinn að bandarísk stjórnvöld
væru að vinna að áætlun um varnir
Íslands í samræmi við varnarsamn-
ing Íslands og Bandaríkjanna frá
árinu 1951. Í þeirri vinnu yrði m.a.
metin varnarþörf Íslendinga eftir að
F-15 orrustuþoturnar verða farnar.
Þær verða farnar í síðasta lagi í lok
september. Pekala lagði m.a.
áherslu á að einn tilgangur fundar-
ins í gær hefði verið að fullvissa Ís-
lendinga um að Bandaríkjamenn
hygðust standa við varnarskuldbind-
ingar sínar gagnvart Íslandi.
Geir H. Haarde utanríkisráðherra
sagði m.a. síðar við fréttamenn að
hann vonaðist eftir því að út úr áætl-
un Bandaríkjamanna kæmi eitthvað
sem mark væri á takandi. Hann
sagði aðspurður að fundurinn í gær
hefði verið á almennu nótunum;
Bandaríkjamenn væru að undirbúa
vinnu sína og fá hugmyndir frá Ís-
lendingum. „Síðan munu þeir vinna
út úr þessu öllu saman. Vonandi
kemur eitthvað gagnlegt út úr því.“
Inntur eftir því hvort Bandaríkja-
menn hefðu á fundinum útskýrt
hvort og þá hvernig þeir hygðust
tryggja aðrar sýnilegar varnir hér á
landi, en nú eru, sagði hann: „Nei,
það er ekki skýrara heldur en þetta,
þ.e. en þessi áætlun, sem er í und-
irbúningi. Það mun væntanlega
koma fram í henni hvernig bregðast
á við hættum.“ Áætlað er að næsti
formlegi fundurinn verði haldinn
innan nokkurra vikna, líklega í
Reykjavík, að sögn Geirs.
Sendinefnd bandarískra stjórn-
valda, alls 26 manns, kom til landsins
í fyrradag og hitti hún níu manna
viðræðunefnd íslenskra stjórnvalda
strax sama dag. Albert Jónsson
sendiherra leiddi íslensku nefndina.
Viðræðunefndirnar hittust aftur kl.
9.30 í gærmorgun og funduðu til há-
degis í húsakynnum utanríkisráðu-
neytisins í Reykjavík. Þar snæddu
þær einnig hádegisverð og héldu
fundi áfram eftir það. Fundi lauk á
þriðja tímanum og hélt þá banda-
ríska sendinefndin heim vestur um
haf.
Áður skýrðu fulltrúar bandarísku
sendinefndarinnar þó fréttamönnum
stuttlega frá viðræðunum, þ.e. þau
Carol van Voorst, sendiherra
Bandaríkjanna á Íslandi, Mark Pe-
kala, vara-aðstoðarutanríkisráð-
herra Bandaríkjanna og James
Townsend, sem fer fyrir NATO-
samstarfi í varnarmálaráðuneytinu.
Mikil vinna framundan
Van Voorst sagði í fyrstu að við-
ræðurnar í Reykjavík hefðu verið
árangursríkar og vinalegar. Í þeim
hefði komið fram vilji beggja stjórn-
valda til að styrkja varnarsamstarf-
ið. Viðræðunum yrði haldið áfram og
bandarísk stjórnvöld væru sannfærð
um að þær myndu leiða til öflugra
tvíhliða sambands ríkjanna og auk-
ins öryggis íbúa Íslands.
Mark Pekala greindi m.a. frá því
að bandarísk stjórnvöld væru að
vinna að áætlun um varnir landsins
og meta varnarþörf, s.s. þörf á
mannafla og tækjabúnaði, eftir að
orrustuþoturnar væru farnar. Hann
sagði að bandaríska sendinefndin
hefði hlustað á athugasemdir, spurn-
ingar og hugmyndir Íslendinga.
Mikil vinna væri framundan. Fleiri
fundir væru fyrirhugaðir á næstunni
í Reykjavík, Washington og jafnvel
víðar. Þá kvaðst hann telja að þessi
vinna myndi leiða til öflugri varna
hér á landi sem og í Bandaríkjum.
Auk þess myndi samband ríkjanna
styrkjast, frá því sem nú er. Town-
send fór, eins og þau sem fyrr töl-
uðu, lauslega yfir fundinn og sagði
að samofin saga landanna, síðustu
áratugi, sem og vinskapur, væri
mikilvægur.
Geir H. Haarde ræddi við frétta-
menn stuttu síðar og sagði að á fund-
inum hefði verið farið yfir ýmsar
hugmyndir sem lagðar voru fram af
hálfu beggja sendinefndanna. „Það
sem gerist næst í þessu er það að
þeir munu halda áfram að útbúa
áætlun, varnaráætlun fyrir Ísland,
og koma með næsta stig í því efni, til
okkar eftir nokkrar vikur.“ Hann
sagði ráðgert að umræddri áætlun
yrði lokið innan örfárra mánaða.
Þangað til gerðist væntanlega ekk-
ert sérstakt annað, sagði hann.
Hann kvaðst vonast til þess að
komið yrði til móts við kröfur og
óskir Íslendinga. „Við höfum til
dæmis lagt mikla áherslu á að fá
nánari upplýsingar um ratsjárstöðv-
arnar. Þeir eru ekki tilbúnir til að
svara því enn þá hvaða hugmyndir
þeir hafa í sambandi við þær.“ Þá
sagði hann að fleiri spurningum væri
ósvarað.
Góður ásetningur
Aðspurður kvaðst hann ekki geta
farið nákvæmlega út í hvaða hug-
myndir hefðu verið ræddar. Þó hefði
m.a. verið fjallað um björgunarmál,
sem skiptu Íslendinga miklu máli.
„Þeir eru tilbúnir að leggja til alls
kyns aðstoð í þeim efnum. Þá var
farið yfir önnur málefni sem lúta að
samstarfi um aðrar ógnir; hryðju-
verkastarfsemi, glæpastarfsemi og
þess háttar, sem eru kannski meira
lögreglumál.“ Þar væru líka, sagði
hann, athyglisverðir samstarfs-
möguleikar.
Inntur eftir því hvort hann væri
sáttari nú, en eftir símtalið frá
Nicholas Burns, aðstoðarutanrík-
isráðherra Bandaríkjanna, þar sem
ákvörðun Bandaríkjastjórnar um að
draga stórlega úr starfsemi Banda-
ríkjahers á Keflavíkurflugvelli var
kynnt, sagði Geir: „Ja, ég get út af
fyrir sig verið það. Ég held að þetta
sé, miðað við það sem á undan er
gengið, í rétta átt. Við gerum okkur
auðvitað vonir um að það verði ekk-
ert tómarúm hér í sambandi við
varnir og að það verði séð til þess að
það sem kemur í staðinn fyrir flug-
vélarnar verði fullnægjandi.“
Geir kvaðst aðspurður telja að
Bandaríkjamenn hefðu góðan ásetn-
ing um niðurstöðu í viðræðunum.
„Ég held að þessar viðræður eigi sér
stað í góðri trú og að það sé góður
ásetningur af hálfu þeirra að koma
með niðurstöður sem við getum sætt
okkur við.“ Spurður nánar út í hvað
væri viðunandi niðurstaða sagði
hann: „Við viljum hafa hér trúverð-
ugar varnir, eða áætlun um trúverð-
ugar varnir, sem gerir það að verk-
um að engum dytti í hug að koma
hér upp að landinu með einhverjum
óvæntum hætti.“ Hann útskýrði
ennfremur að Íslendingar þyrftu að
hafa ákveðnar lágmarksvarnir eins
og allar aðrar þjóðir.
Fundur viðræðunefnda Íslands og Bandaríkjanna um varnarsamstarfið fór fram í utanríkisráðuneytinu
Bandaríkja-
menn vinna að
áætlun um
varnir Íslands
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Viðræðunefndirnar komu saman til fundar kl. 9.30 í gærmorgun í utanríkisráðuneytinu. Voru 26 manns í banda-
rísku sendinefndinni, m.a. sérfræðingar á ýmsum sviðum hermála en 9 manns voru í íslensku viðræðunefndinni.
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is