Morgunblaðið - 01.04.2006, Page 50

50 LAUGARDAGUR 1. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
VARNARLIÐIÐ hefur ákveðið
að draga verulega úr starfsemi eða
jafnvel að loka varnarstöðinni á
Miðnesheiði.
Öllum íslenskum starfsmönnum
hefur verið sagt upp störfum og
mun það hafa alvarlegar afleið-
ingar fyrir starfsfólkið, fjölskyldur
þeirra og allt atvinnu-
líf á Suðurnesjum sé
ekki rétt á málum
haldið á næstu mán-
uðum.
Í erfiðleikum dags-
ins í dag felast tæki-
færi morgundagsins.
Vel mælt og í þessum
orðum felst mikill
sannleikur. Íslend-
ingar hafa áður staðið
frammi fyrir erfið-
leikum og sveiflum í
atvinnumöguleikum
fólksins í landinu og
komist frá þeim erfiðleikum með
glæsibrag. Fáar þjóðir geta státað
af jafn kraftmiklu og öflugu þjóð-
lífi og við Íslendingar höfum byggt
upp og er ég sannfærður um að
þegar frá líður munum við standa
betur en áður hvað varðar atvinnu-
möguleika og atvinnuöryggi.
Ein af þeim deildum hersins
sem hvað bestum árangri hefur
náð í starfi sínu er Slökkviliðið á
Keflavíkurflugvelli. (SK) Slökkvi-
liðið er margverðlaunað fyrir
framúrskarandi árangur.
Ég nefni þetta hér því að til að
ná þessum árangri þarf samhent
lið bæði þeirra sem stjórna og ekki
síst þeirra slökkviliðsmanna sem
sinna hinum daglegu störfum með
faglegum metnaði og vilja til að ná
settu marki.
Ljóst má vera að við brotthvarf
Bandaríkjamanna breytist margt
og munum við sjálf taka að okkur
rekstur og ábyrgð á þeim starfs-
einingum sem nauðsynlegt verður
að starfrækja áfram vegna al-
þjóðaflugvallarins.
Það er því afskaplega mikilvægt
að búa þannig um hnútana að sú
mikla fagþekking og sérhæfing
sem til staðar er innan SK glatist
ekki, heldur verði nýtt til enn frek-
ari uppbyggingar á grunnörygg-
isþjónustu í samfélaginu sem
slökkviliðin hafa með að gera.
Það liggur fyrir að Íslendingar
þurfa að axla meiri ábyrgð á eigin
öryggismálum frá því sem nú er.
Einn mikilvægasti þáttur í að
tryggja öryggi og þjónustu við
íbúa komi til slysa, eldsvoða, nátt-
úruhamfara, efnaárása eða ann-
arra hryðjuverka er að hafa öflug
og vel þjálfuð slökkvilið.
Segja má með vissu
að orðið slökkvilið er
rangnefni fyrir það
alhliða björgunarlið
sem slökkviliðin eru
orðin. Í dag sinna öll
stærri slökkviliðin
margháttaðri björg-
unarstarfsemi langt
umfram það sem ætla
mætti í fljótu bragði.
Þar má nefna
sjúkraflutninga og
margháttaða starf-
semi sem af þeim leið-
ir svo sem björgun og
meðhöndlun bráðveikra og slas-
aðra sem eru í eðli sínu björg-
unarstörf þar sem kappkostað er
fyrst og fremst að bjarga manns-
lífum. Á degi hverjum bjarga
slökkviliðs- og sjúkraflutn-
ingamenn fólki frá dauða með end-
urlífgun og sérhæfðri meðferð ut-
an spítala hvort heldur er vegna
veikinda eða slysa.
Viðbrögð við eiturefnaslysum af
hvaða tagi sem þau nefnast eru
samkvæmt lögum á verksviði
slökkviliðsmanna og hafa slökkvi-
liðin aukið mjög við menntun og
þjálfun sinna manna ásamt því að
auka við tæknilegan búnað á und-
anförnum árum. Nú nýlega kynnti
brunamálastjóri stórt átak í end-
urnýjun og nýkaupum á búnaði til
að bregðast við eiturefnaslysum.
Verði eldur laus eru að sjálf-
sögðu slökkviliðin kölluð til og má
segja að okkur finnist það svo eðli-
legt að sjaldnast er minnst á það
sem til þarf til að geta brugðist
skjótt og vel við. Má þar nefna
flókinn tækjabúnað, menntun og
þjálfun sem tekur slökkviliðsmann
nokkur ár að ljúka vegna þess
hversu flókið og umfangsmikið
starf slökkviliðsmanna er.
Til viðbótar þessu öllu sinna
slökkviliðin björgun utan alfara-
leiða með það að markmiði að
tryggja sem besta þjónustu við
þann eða þá sem eru hjálpar þurfi
með því að koma sérhæfðri mennt-
un sjúkraflutningamanna til fólks í
neyð.
Slökkviliðin sinna annarri marg-
háttaðri aðstoð við samfélagið. Má
þar nefna aðstoð verði vatnstjón á
heimilum eða fyrirtækjum, vegna
tjóna í óviðrum, björgun úr vötn-
um, ám og sjó auk annarra verk-
efna sem of langt mál væri að telja
upp hér.
Til að geta brugðist við þeim
hættum sem steðjað geta að sam-
félagi okkar er algjörlega nauð-
synlegt að hafa stór, öflug og vel
þjálfuð slökkvilið, (björgunarlið)
sérstaklega í ljósi breytinga á
vörnum landsins.
Kjölfestan í bráðaþjónustu við
samfélagið er í slökkviliðunum.
Það er því nauðsynlegra nú, við
breyttar aðstæður í varnarmálum
þjóðarinnar, en nokkru sinni áður
að efla og stækka slökkviliðin hér
á suðvesturhorninu.
Það mun hafa mikil samlegð-
aráhrif inn í framtíðina og tryggja
samhæft og öflugt viðbragð hvort
heldur eru dagleg minni útköll eða
stórir atburðir eða eitthvað þaðan
af verra.
Til að tryggja öryggi okkar sem
best inn í framtíðina ættu stjórn-
völd því ekki að láta það tækifæri
sem nú blasir við fram hjá sér
fara. Ríkisvaldið og sveitarfélögin
ættu án tafar að semja um fram-
kvæmd sameiningar slökkvilið-
anna á Suðurnesjum, höfuðborg-
arsvæðinu og á
Keflavíkurflugvelli.
Bandaríkjamenn á förum
Vernharð Guðnason fjallar um
brottför varnarliðsins ’Ríkisvaldið og sveit-arfélögin ættu án tafar að
semja um framkvæmd
sameiningar slökkvilið-
anna á Suðurnesjum, höf-
uðborgarsvæðinu og á
Keflavíkurflugvelli.‘
Vernharð Guðnason
Höfundur er formaður
Landssambands slökkviliðs-
og sjúkraflutningamanna.
ÓHÆTT er að fullyrða að
byggðastefna íhalds og Fram-
sóknar er ein rjúk-
andi rúst. Byggðirnar
sem voru í vörn eru
nú í nauðvörn og ekki
er byggt undir vaxta-
svæðin með vitrænum
hætti. Hinn stór-
brotni flutningur op-
inberra starfa út á
land brást hrapallega
einsog fram kom í
svari fjármálaráð-
herra við fyrirspurn
Sigurjóns Þórð-
arsonar alþingis-
manns fyrir nokkru:
3.000 ný opinber störf á höf-
uðborgarsvæðinu en fækkun úti á
landi, þegar þróun síðustu tíu ára
er skoðuð.
Byggðastefna stjórnarflokkanna
brást og er nú pólitískar bruna-
rústir einar. Allt kapp hefur verið
lagt á álver og stóriðju í tilteknu
kjördæmi tiltekinna ráðamanna en
raunveruleg byggðastefna sem að-
stoðar varnarsvæðin til bjargálna
sett hjá.
Þá er ég einkum að tala um
þrennt sem nútímaleg byggða-
stefna á að miða að; menntun,
samgöngur og öflugri sveitarfélög.
Ný byggðastefna
Iðnaðarnefnd hefur nú til um-
fjöllunar drög að
þingsályktun um
byggðaáætlun fyrir
næstu árin. Mikinn
orðaflaum upp á gamla
móðinn er þar að finna
en lítið um raunveru-
lega byggðapólitík eða
viðurkenningu á þeim
vanda sem uppi er
víða um land.
Mikilvægast er að
skipta landinu í þrennt
í byggðalegri nálgun.
Höfuðborgarsvæðið,
vaxtasvæðin í jöðrum
borgarinnar og varnarsvæðin fyrir
norðan, austan og vestan. Við
mætti bæta Vestmannaeyjum
vegna samgangna á milli lands og
eyja. Þá liggur hin raunverulega
nálgun fyrir og hægt að grípa til
aðgerða sem duga til.
Í nauðvörninni þarf að grípa til
bráðaaðgerða í samgöngu- og at-
vinnumálum en á vaxtasvæðunum,
Suðurland, hluta Vesturlands og
Suðurnesin, skiptir mestu að und-
irbyggja vöxtinn með tilteknum að-
gerðum. Ekki að láta einsog lands-
hlutarnir séu ekki til og ekki
viðfang byggðamálaumræðunnar.
Sérstaklega er þetta mikilvægt
nú þegar mikið rót kemst á vinnu-
markaðinn á Suðurnesjum út af
brottför hersins. Að bjóða upp á
öfluga endurmenntun og ný tæki-
færi til að bæta við nám sitt.
Ný byggðastefna snýst í fyrsta
lagi um boðlegar og nútímalegar
samgöngur. Tvöföldun Reykjanes-
brautar rammar inn mikilvægi, ár-
angur og ábata slíkra aðgerða. Því
á að vinna byggðaáætlun samhliða
samgönguáætlun og þætta saman.
Án róttækra samgöngubóta við ein-
stök svæði landsbyggðar og innan
þeirra verður ekki um áframhald-
andi vöxt að ræða. Samgöngubætur
eru þær fjárfestingar sem þarf að
ráðast í eigi að ná árangri í því að
efla landið allt.
Menntun og aftur menntun
Þá er það hlutverk menntunar í
byggðamálum en hún ræður úrslit-
um um vöxt og viðgang byggða að
mínu mati. Bæði hvað varðar fjöl-
breytni í atvinnulífi og pólitískri
eflingu svæðanna utan höfuðborgar.
Það þarf að efla staðbundna há-
skólamenntun og menntunarstofn-
anir sem sinna fullorðinsfræðslu og
endurmenntun en efling háskóla-
náms og endurmenntunar er ódýr
en árangursríkasta byggðastefnan
sem völ er á. Þannig er best að
byggja undir svæðin með því að
fjölga menntunartækifærum fyrir
fólkið heima í héraði. Gera fólkinu
sjálfu kleift að menntast og bæta
við þekkingu sína. Skapa síðan
tækifærin sjálft í stað heildar-
lausna að ofan einsog Framsókn
og íhald er fast í.
Uppbygging námsins þarf bæði
að snúa að nýjum námstækifærum
fyrir fullorðna með stutta formlega
skólagöngu og háskólamenntun
sem byggist á sérkennum og sér-
stöðu viðkomandi svæða. Ásamt og
framboði á háskólanámi um fjar-
nám. Dæmi um mikilvægi og við-
gang þess þá stunda um 150
manns háskólamenntun um fjar-
nám við Fræðslunet Suðurlands.
Fræðslunetin og símennt-
unarstöðvarnar hafa haft mikil og
góð byggðaleg áhrif. Þau hafa
þróast þannig að nú sinna þau há-
skólamenntun í æ ríkari mæli en
upphaflega var ráð fyrir gert og
hefur það blessunarlega bæst við
grunnþjónustu þeirra. Því hefur
ríkisvaldið hinsvegar ekki viljað
taka þátt í og greiðir engan kostn-
að af því námi. Núverandi mennta-
málaráðherra hefur ekki sýnt
nokkra viðleitni til að breyta þeirri
fráleitu nálgun menntamála-
yfirvalda. Ástæðan; átta ára gömul
ályktun Alþingis um að einungis
skuli styrkja háskólanám á Vest-
fjörðum og fyrir norðan.
Stærri og sterkari
sveitarfélög
Þriðja áhersla nútímalegrar
byggðastefnu sem tekur til lands-
ins alls, Reykjavíkur og höf-
uðborgar líka, er að efla sveit-
arfélögin. Styrkja tekjustofna
þeirra, færa til þeirra verkefni og
vald í svipuðum mæli og gerist á
hinum Norðurlöndunum. Verkefni
á borð við rekstur framhaldsskól-
anna, öldrunarþjónustunnar og
löggæslunnar. Þetta er alvöru
byggðastefna sem stuðlar að því
að sveitarfélögum fækki og þau
stækki til að hafa afl til góðra
verka og uppbyggingarstarfsemi
hverskonar.
Ranglætið í tekjuskiptingu ríkis
og sveitarfélaga felldi tillögurnar í
átakinu til að fækka sveit-
arfélögum fyrir nokkrum mán-
uðum. Vantrú og tortryggni sveit-
arstjórnamanna í garð
ríkisvaldsins er mikil og verð-
skulduð og spiluðu stóra rullu í
falli sameiningarátaks félagsmála-
ráðherra.
Samgöngur, menntun og sterk-
ari sveitarfélög. Það er grunn-
urinn að því að reka vitræna
byggðastefnu sem er ekki grund-
völluð á ölmusu og sértækum
skyndilausnum sem hafa verið
inntak og útgangspunktur at-
vinnu- og byggðastefnu Fram-
sóknar og Sjálfstæðisflokks.
Stefna sem nú er brunarústir ein-
ar.
Upp úr þeim rústum þarf að
endurreisa byggðastefnu landsins
í kjölfar næstu kosninga sem von-
andi gera út um þann vetur sem
ríkt hefur í íslenskum stjórn-
málum síðasta áratuginn eða svo.
Brunarústir
byggðastefnunnar
Björgvin G. Sigurðsson fjallar
um byggðastefnu
Björgvin G. Sigurðsson
’Byggðastefna stjórn-arflokkanna brást og er
nú pólitískar brunarústir
einar.‘
Höfundur er þingmaður
Samfylkingarinnar.
SENN eru tólf ár síðan vinstri-
menn náðu meirihluta í annað sinn
í borgarstjórn. Í kjöri
eru tveir af þeim
borgarfulltrúum sem
mynduðu fyrsta
meirihlutann. Annar
þeirra er Árni Þór
Sigurðsson hjá
Vinstrihreyfingunni –
grænu framboði.
Síðan þá hefur
Árni Þór Sigurðsson
helgað sig borgarmál-
unum í Reykjavík.
Hann hefur tekið að
sér marga mikilvæga
málaflokka og fengið
miklu áorkað. Þeir
sem muna fyrsta
kjörtímabilið undir
stjórn Reykjavík-
urlistans þekkja það
átak sem þá var unn-
ið í málefnum leik-
skólastigsins. Í aug-
um margra er Árni
Þór holdgervingur
þess. Síðan hefur
enginn efast um að
Árni er maður sem
kemur hlutunum í
verk.
Kemur hlutunum
í verk
Síðan hefur Árni
unnið að hafnar-
málum, skipulags-
málum og umhverf-
ismálum. Í öllum
þessum málaflokkum
hefur orðið mikil upp-
bygging undir hans
forystu. Margir
hneigjast til þess að
hugsa fyrst og fremst um einstök
hitamál þegar minnst er á skipu-
lagsmál. En á valdatíma Reykja-
víkurlistans hefur líka verið unnið
að nauðsynlegri gerð aðalskipu-
lags. Það hefur þurft að gera
heildstætt borgarskipulag og deili-
skipulag þar sem það var einfald-
lega ekki til. Þá vinnu leiddi Árni
Þór um skeið.
Á þessum tólf árum hefur Árni
Þór ekki verið eins og hani á haug
sem stöðugt galar um eigin afrek.
Raunar má telja það
galla Árna Þórs
hversu lítið hann flíkar
eigin afrekum. En fyr-
ir einn stjórnmálaflokk
er mjög mikilvægt að
hafa aðgang að
reynslubrunni eins og
Árna. Fáir þekkja
borgarkerfið betur.
Fáir hafa meiri
reynslu af sáttum og
málamiðlunum í þágu
góðs málstaðar.
Eiginleikar sem
þarf í borgarstjórn
Reynsla. Þekking.
Atorka. Sanngirni.
Góð dómgreind. Menn
geta verið á eitt sáttir
um að þetta séu eig-
inleikar sem hver
borgarstjórn þarf á að
halda og Árni Þór
stendur fyrir allt
þetta. Þess vegna
stefnir Vinstrihreyf-
ingin – grænt framboð
á að fá Árna Þór kjör-
inn í borgarstjórn.
Flokkarnir sem
skipa núverandi meiri-
hluta þurfa stuðning
til að geta áfram unnið
að betri Reykjavík.
Vinstri græn bjóða nú
fram í fyrsta sinn og
vonast eftir stuðningi
15% borgarbúa til þess
að geta haft áhrif. Án
stuðnings borgarbúa
mega sjónarmið nátt-
úruverndar, velferðar
og jafnaðar sín lítils. Árni Þór Sig-
urðsson er í baráttusætinu og það
er góður kostur. Ég hvet Reykvík-
inga til að tryggja honum sæti í
borgarstjórn Reykjavíkur.
Við þurfum Árna
í borgarstjórn
Ármann Jakobsson fjallar um
borgarstjórnarkosningarnar
Ármann Jakobsson
’Þeir sem munafyrsta kjör-
tímabilið undir
stjórn Reykja-
víkurlistans
þekkja það átak
sem þá var unnið
í málefnum leik-
skólastigsins. Í
augum margra
er Árni Þór hold-
gervingur þess.
Síðan hefur eng-
inn efast um að
Árni er maður
sem kemur hlut-
unum í verk.‘
Höfundur er íslenskufræðingur
og kennari.