Morgunblaðið - 29.06.2006, Qupperneq 16

16 FIMMTUDAGUR 29. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
YFIR 100 þjóðir heims hafa lýst yfir stuðningi við
byggingu öryggishvelfingar á Svalbarða sem
verður á við hálfan knattspyrnuvöll að lengd og
ætlað er að sjá mannkyninu fyrir eins konar „fræ-
banka“ komi til stórkostlegra náttúruhamfara
sem munu ógna lífríki jarðar.
Fyrir utan að vera afar traustbyggð hvelfing er
geymslustaðurinn talinn nokkuð öruggur í ljósi
þess að hugsanlegir innbrotsþjófar eru einna
helst líklegir til að rekast á ísbirni í fæðuleit á
svæðinu. Þá er Svalbarði nyrsti staður jarðar sem
er flogið til í áætlunarflugi og því verður seint
sagt að hann sé í alfaraleið.
Alls verður hvelfingin 70 metra undir yfirborð-
inu, 45 metra löng og 4,5 metrar á hæð og breidd.
Hvergi er til sparað að gera hana sem rammgerð-
asta og þótt hún sé byggð inn í klett verður sett
eins metra lag af sérstyrktri steypu á veggi henn-
ar. Þá verður umferð um hvelfinguna lágmörkuð
og hleri hennar aðeins opnaður einu sinni á ári.
Mun hvelfingin geyma þrjár milljónir fræja í
átján gráðu frosti, eða þann fjölda sem talið er
standa fyrir allar mögulegar gerðir uppskeru á
jörðinni, frá kartöflum til kókóshneta. Eiga þess-
ar geymsluaðstæður að tryggja líftíma fræjanna í
hundruð, jafnvel þúsundir ára, svo mannkynið
geti síðar notað þau til ræktunar.
Vitnisburður um sögu
landbúnaðar og akuryrkju
Vísindamenn segja að fræin sem þarna verði
geymd séu vitnisburður um 10.000 ára sögu land-
búnaðar á jörðinni og að mannkynið hafi allt frá
árdögum akuryrkju hægt og bítandi valið þau af-
brigði sem talin voru best til ræktunar.
Búist er við að hvelfingin, sem gengur undir
nafninu „Örkin hans Nóa“ í norsku ríkisstjórn-
inni, verði opnuð í september 2007. Norðmenn
greiða fyrir framkvæmdirnar sem áætlað er að
muni kosta um þrjár milljónir Bandaríkjadollara,
eða um 228 milljónir króna. Matvæla- og landbún-
aðarstofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) mun síð-
an sjá um reksturinn.
Rekstrarkostnaður er verulegur og er áætlaður
15,2 milljónir króna fyrstu tvö árin en um 7,6
milljónir króna frá og með þriðja rekstrarárinu.
Til að tryggja rekstrarfé um ókomna tíð leggur
stofnunin til hliðar 20 milljarða króna í sérstakan
sjóð. Fræin sem þar verða geymd verða hins veg-
ar í eigu þeirra ríkja sem leggja þau til.
Að sögn talsmanna Alþjóðauppskeruvernd-
arsjóðsins (GCDT), sem tóku þátt í hönnun hvelf-
ingarinnar, eru um 1.400 fræbankar starfræktir í
veröldinni. Að þeirra sögn uppfyllir hins vegar
enginn þeirra þær kröfur sem gerðar eru til hvelf-
ingarinnar á Svalbarða um úrval og lengd þess
tíma sem samningar um rekstur kveða á um.
100.000 gerðir af hrísgrjónum
Ætlunin er svo að þau muni koma að góðum
notum komi til þess að jörðin verði fyrir hamför-
um á borð við árekstur við loftstein úr geimnum,
ellegar stórkostlegum kjarnorkuhernaði, sem
eyddi meirihluta lífríkis á jörðinni.
Talið er að um tvær milljónir gerða af fræjum
séu notaðar í matvælaframleiðslu í heiminum í
dag, þ.m.t. um 100.000 gerðir af hrísgrjóna-
fræjum. Þessi afbrigði gætu skemmst við geymsl-
una á Svalbarða hækki hitastigið upp fyrir frost-
mark. Á hinn bóginn telja hönnuðir
hvelfingarinnar slíkt ólíklegt, að teknu tilliti til
loftslagsbreytinga sem ekki er reiknað með að
munu breyta köldu loftslagi staðarins verulega.
Mannkynið hefur eins og fyrr segir smám sam-
an valið út bestu afbrigðin við ræktun ávaxta og
matjurta og er hvelfingunni ætlað að tryggja að
ekki þurfi að byrja ræktunina frá grunni komi til
þess að stórkostleg röskun verði á lífríkinu.
Matarkista jarðarbúa komi til stórkostlegra hamfara eða kjarnorkustyrjaldar
„Dómsdagshvelfing“ á Svalbarða
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
BÚIST er við að Viviane Reding,
sem fer með fjarskiptamál í fram-
kvæmdastjórn Evrópusambandsins
(ESB), muni í dag kynna frekar um-
fangsmiklar tillögur um breytingar á
fjarskiptalögum innan sambandsins,
sem ætlað er að opna markaði aðild-
arríkja þess fyrir aukinni samkeppni
á sviði fjarskipta.
Þá leggur Reding, sem fyrst
kynnti þessar hugmyndir á fundi
fjarskiptaráðs ESB í Brussel á
þriðjudag, til að stofnuð verði eftir-
litsstofnun sem hefði eftirlit með
fjarskiptum innan sambandsins.
Ætti slík stofnun að eiga í sam-
starfi við samskonar stofnanir innan
einstakra aðildarríkja ESB, líkt og
Seðlabanki Evrópu gerði í dag, með
það að markmiði að skapa heildstæð-
an fjölmiðla- og fjarskiptamarkað
innan sambandsins fyrir árið 2010.
Talsmenn fjarskiptafyrirtækja
brugðust hart við fyrstu fréttum af
tillögunum á þriðjudag og sögðu þær
benda til þess að Reding hefði ekki
hlustað á rök þeirra. Að auki telja
þeir tillögurnar of róttækar, en þær
gætu m.a. leitt til þess að dreifikerfi
verði aðskilin frá rekstri fjarskipta-
fyrirtækja.
Að sögn heimildarmanna dag-
blaðsins International Herald Trib-
une munu breytingarnar ennfremur
endurspegla þá afstöðu Reding til
fjarskipta innan ESB, að samkeppni
sé virk í símaþjónustu og á sviði kap-
alsjónvarpsstöðva en sé ófullnægj-
andi þegar kemur að breiðbands-
þjónustu.
Þannig segja heimildarmenn
blaðsins að Reding telji að fyrrum
ríkisfyrirtæki í fjarskiptageiranum,
sem hafi nú verið einkavædd, noti í
dag markaðsráðandi stöðu sína til að
hamla gegn samkeppni í sölu breið-
bandstenginga með því að neita sam-
keppnisaðilum um aðgang að dreifi-
kerfum sínum.
Tillögurnar hafa víðari efnahags-
lega skírskotun því að Reding telur
afar brýnt að auka fjárfestingu í fjar-
skiptageiranum innan ESB til að
tryggja framþróun í upplýsinga- og
samskiptatækni í Evrópu.
Þurfa að veita keppinautum
aðgang að dreifikerfinu
Meðal þess sem talið er munu fel-
ast í tillögum Reding er að fyrrum
ríkisfyrirtæki á sviði fjarskipta á
borð við BT Gro-
up, Deutsche
Telekom og
France Télécom
þurfi ekki lengur
að sækja um leyfi
til verðbreytinga
á talsímaþjón-
ustu.
Þá er talið að
þessi fyrirtæki
verði ekki lengur skylduð til að leigja
samkeppnisaðilum aðgang að dreifi-
kerfum sem bjóða upp á slíka þjón-
ustu.
Þegar kemur að breiðbandsþjón-
ustu munu slík fyrirtæki hins vegar
verða beitt refsiaðgerðum heimili
þau ekki samkeppnisaðilum sínum
aðgang að dreifikerfum sínum.
Fyrir utan það markmið að stuðla
að aukinni samkeppni er breytinga-
tillögunum ætlað að samræma
starfsleyfi fjarskiptafyrirtækja og
þann lagaramma sem þau starfa
samkvæmt í 25 aðildaríkjum ESB.
Að sögn International Herald
Tribune hafa aðildarríkin áður hafn-
að slíkri viðleitni af hálfu fram-
kvæmdastjórnar ESB en nú séu
hagsmunir fyrirtækja með markaðs-
ráðandi stöðu á sviði fjarskipta ekki
lengur jafn tengdir landamærum
einstakra ríkja og áður fyrr.
Hefur samkeppnin áhrif á
útbreiðslu tækninnar?
Í ræðu sinni á fundi fjarskiptaráðs
ESB í Brussel á þriðjudag færði
Reding svo frekari rök fyrir tillög-
unum með því að vísa til þess að ýms-
ar aðgerðir sambandsins í fjar-
skiptamálum á síðasta áratug hefðu
komið neytendum mjög til góða.
Þá sagði hún fjögur af aðildarríkj-
um ESB, Danmörku, Svíþjóð, Hol-
land og Finnland hafa beitt sér fyrir
því að markaðsráðandi fjarskipta-
fyrirtæki seldu keppinautum sínum
aðgang að dreifikerfum sínum fyrir
breiðbandsþjónustu.
Til samanburðar sagði hún að í
Þýskalandi, fjölmennasta aðildarríki
ESB, hefði Deutsche Telekom ekki
leigt keppinautum sínum aðgang að
dreifikerfum fyrir breiðbandsað-
gang, ásamt því að hafa um 96 pró-
sent markaðshlutdeild í sölu á slíkri
þjónustu. Um fimmti hver íbúi í
framangreindum fjórum ríkjum
ESB hefur breiðbandstengingu en
aðeins áttundi hver Þjóðverji og er
það meðal annars rakið til skorts á
virkri samkeppni á þessu sviði.
ESB vill meiri samkeppni
í breiðbandsþjónustu
Viviane Reding
Þrýst verður á markaðsráðandi fyrirtæki um að leigja aðgang að dreifikerfum
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
ÞÝSKUR athafnamaður, Alexand-
er Schoppman, ráðgerir að stofna
fyrsta flugfélagið fyrir reyk-
ingafólk á næsta ári. Lofar hann
reykingamönnum afturhvarfi til
þeirra tíma þegar þeir gátu púað að
vild í flugvélum. Fyrsta flugleið fé-
lagsins, sem nefnist Smintair, verð-
ur Düsseldorf-Tókýó, að því er
fram kemur á fréttavef BBC. Leyft
verður að reykja í öllum sætum og
setustofa fyrir farþega verður um
borð. Schoppmann lýsir því af sökn-
uði á netsíðu félagsins hvernig fyr-
irkomulagið var hér áður fyrr þeg-
ar boðið var upp á úrval hágæða
vindla um borð í vélum þýskra flug-
félaga.
Flugfélag
fyrir reyk-
ingafólk
SUÐUR-Kóreumaður, sem Norður-Kóreumenn rændu
þegar hann var táningur, hitti móður sína í gær í
fyrsta skipti frá því að hann hvarf fyrir nær þremur
áratugum.
Kim Young-Nam, sem var rænt árið 1978, faðmar
hér 82 ára gamla móður sína á hóteli í grennd við fjall-
ið Kumgang í Norður-Kóreu. „Mamma, ég hélt að þú
værir dáin,“ sagði Kim, sem er 45 ára, og kraup fyrir
framan hana til að votta henni virðingu sína.
Með Kim voru seinni eiginkona hans og nítján ára
dóttir. Hermt er að móðir stúlkunnar sé Megumi Yo-
kota, japönsk kona sem stjórn Norður-Kóreu við-
urkenndi að hefði verið rænt árið 1977 þegar hún var
þrettán ára.
Stjórn Suður-Kóreu segir að Kim sé einn af fimm
suður-kóreskum nemendum sem var rænt á árunum
1977–78 og voru síðar notaðir við þjálfun norður-
kóreskra njósnara. Norður-Kóreumenn eru taldir hafa
rænt alls um 500 Suður-Kóreumönnum frá árinu 1953.
Endurfundur
eftir nær 30 ára
aðskilnað
AP
20%
Sætúni 4
Sérhönnuð málning
fyrir íslenskar aðstæður.
ÍSLANDS
MÁLNING
Útimálning
Viðarvörn
Lakkmálning
Þakmálning
Gólfmálning
Gluggamálning
Innimálning Gljástig 3, 7, 20
Verð frá kr. 298 pr.ltr.
Gæða málning á frábæru verði
Allar Teknos vörur eru framleiddar skv. ISO 9001 gæðastaðli.
Afsláttur af málningarvörum
Sími 517 1500