Morgunblaðið - 29.06.2006, Qupperneq 46

46 FIMMTUDAGUR 29. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Engilbert Hann-esson fæddist á
Bakka í Ölfusi 11.
desember 1917.
Hann lést á hjarta-
deild Landspítala
við Hringbraut 20.
júní síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Hannes Guð-
mundsson, f. 23.11.
1885, d. 10.12. 1958,
bóndi á Bakka, og
Valgerður Magnús-
dóttir, f. 2.9. 1887,
d. 4.11. 1954, hús-
freyja. Systkini Engilberts, Guð-
rún Lovísa, Magnús, Guðmundur
og Valgeir, eru látin, en eftirlif-
andi er systir þeirra, Jóna María í
Hveragerði, og fóstursystir, Ásta
Valdimarsdóttir í Reykjavík.
Hinn 24. október 1942 kvæntist
Engilbert Ragnheiði Jóhannsdótt-
ur, f. 7.5. 1916 á Breiðabólstað á
Síðu, d. 17.3. 1998. Hún var dóttir
Jóhanns Sigurðssonar, fv. bónda á
Núpum, og fyrri konu hans Ragn-
heiðar Helgadóttur, d. 1916. Fóst-
urmóðir Ragnheiðar var Jóhanna
Magnúsdóttir húsfreyja, seinni
kona Jóhanns. Börn Engilberts og
Ölfushrepps og hjá heildsölufyr-
irtæki í Reykjavík. Vorið 1944
keypti Engilbert jörðina Bakka II
í Ölfusi af föður sínum og stundaði
þar búskap allan sinn starfsaldur.
Engilbert tók alla tíð virkan
þátt í félagsmálum í sinni sveit og
sýslu. Hann var einn af stofnend-
um Ungmennafélags Ölfusinga ár-
ið 1934 og sat í stjórn þess um
skeið. Þá gegndi hann ýmsum
trúnaðarstörfum fyrir sveit sína.
Hann var kosinn í hreppsnefnd
Ölfushrepps, sat í skólanefnd
Hveragerðis, var formaður gróð-
urverndarnefndar Árnessýslu,
Búnaðarfélags Ölfushrepps,
Ræktunarsambandsins og um-
boðsmaður Brunabótafélagsins í
Ölfushreppi um árabil. Árið 1973
var Engilbert skipaður hrepp-
stjóri í Ölfushreppi og gegndi því
starfi til ársins 1988 þegar hann
lét af störfum vegna aldurs. Eng-
ilbert var einn þeirra Hjallasókn-
arbænda sem áttu stóran þátt í að
Hitaveita Þorlákshafnar varð að
veruleika. Heita vatnið fyrir hita-
veituna er sótt í land Engilberts á
Bakka II.
Engilbert var sæmdur riddara-
krossi hinnar íslensku fálkaorðu
fyrir félagsstörf 17. júní 1994.
Útför Engilberts verður gerð
frá Hveragerðiskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 15. Jarð-
sett verður í Kotstrandarkirkju-
garði.
Ragnheiðar eru: 1)
Jóhanna Ragnheið-
ur, maki Páll Jó-
hannsson. Börn
hennar eru: Engil-
bert Sigurðsson,
maki Harpa Rúnars-
dóttir, þeirra börn
eru Dagný, Eyrún og
Sindri; Sigurjón Sig-
urðsson, hans dóttir
er Þóra; Rannveig
Borg Sigurðardóttir.
Börn Páls eru Sigur-
jón, Hildur og Jó-
hann. 2) Valgerður
Hanna, maki Garðar Guðmunds-
son. Börn hennar eru: Ragnheiður
Pétursdóttir Melsteð, maki Magn-
ús Scheving, þeirra börn eru
Sylvía Erla og Kristófer; Engil-
bert Garðarsson. 3) Guðmunda
Svava, maki Gunnlaugur Karls-
son. Börn Gunnlaugs eru Karl og
Áslaug.
Engilbert fór til náms í Héraðs-
skólanum á Laugarvatni og þaðan
í búfræðinám í Bændaskólanum á
Hvanneyri. Að loknu námi vann
Engilbert ýmis störf, hjá Búnaðar-
sambandi Dala og Snæfellsness,
hjá Framræslu- og áveitufélagi
Afi Engilbert var í senn alvöru-
gefinn og glettinn grallari sem sló
stöðugt á létta strengi við okkur
barnabörnin. Við dvöldumst öll á
Bakka mörg sumur og tókum þátt í
bústörfum um leið og kraftar leyfðu.
Margar góðar minningar tengjast
samvistum við dýr og fólk á Bakka,
t.d. spjalli við hann og ömmu við
mjaltir eða inni í eldhúsi þar sem
hann drakk oftast kaffið af undir-
skálinni. Það var jafnan gestkvæmt
á Bakka og veitt af rausn. Einnig er
eftirminnilegt þegar koma þurfti
heyjum í hús áður en rigndi. Þá var
hann í essinu sínu og sönglaði og
reykti Camel í Massanum. Hann
fylgdist ávallt vel með námi, störfum
og fjölskyldum barnabarna sinna og
var bóngóður ef við þurftum á að-
stoð hans að halda. Sama veit ég að
á við um ýmsa aðra ættingja og
sveitunga hans. Þó hélst honum
ágætlega á fé, enda bruðl eitur í
hans beinum.
Afi stóð alla tíð traustum fótum í
íslensku bændasamfélagi 20. aldar.
Umfram allt var hann Ölfusingur,
Árnesingur og stoltur bóndi í tæp 60
ár, þar af hreppstjóri til 15 ára.
Hann taldi sig hafa lítið að sækja til
útlanda og fór aðeins einu sinni út
fyrir landsteinana. Hann var ósér-
hlífinn félagsmálafrömuður í sinni
sveit og sýslu og vildi veg þeirra
sem mestan. Það varð honum mikið
happ að kvænast ömmu Ragnheiði
1942, en hún tók alla tíð virkan þátt í
bústörfum ekki síður en heimilis-
störfum.
Afi fylgdist ávallt vel með mál-
efnum líðandi stundar. Hann var
gegnheill framsóknarmaður og
studdi flokkinn sinn gegnum súrt og
sætt fram í andlátið. Hann var í
senn hlýr og harður í horn að taka,
greindur vel og minnið afburða
traust fram á allra síðustu ár. Hend-
ur og handleggir báru áratuga erf-
iðisvinnu vitni. Ær og kýr voru hans
dýr í búskapnum og í alvarlegum
veikindum í desember 2003 og nú í
júní 2006 var hann jafnan að smala
þegar hann talaði upphátt milli
svefns og vöku.
Hann hlaut einkar góða umönnun
í langri legu á hjartadeild Landspít-
ala 2003–2004 og átti eftir það tvö
ágæt ár á hjúkrunarheimilinu Eir.
Ljóst var þó hvert stefndi á síðustu
mánuðum. Fram að veikindunum
2003 hafði hann sniðgengið lyf og
lyflækna af fremsta megni og töflur
vart komið inn fyrir hans varir.
Samt hafði hann sótt mikla heilsubót
í þrjár liðskiptiaðgerðir fyrr um æv-
ina vegna slitgigtar. Það átti því við
um afa eins og marga aðra, að eng-
inn veit hvað átt hefur fyrr en misst
hefur þegar heilsan er annars vegar.
Raunar náðu hann og hjartalæknir
hans síðan einkar vel saman þegar
afi þurfti á aðstoð hans að halda
þrátt fyrir mikinn aldursmun.
Afi var mælskur vel og orðhepp-
inn í daglegu tali. Einskis manns
skömmum var raunar verra að sitja
undir ef hann reiddist. Þá fór saman
kröftug rödd, miklar dökkar auga-
brúnir og kjarnyrt íslenska. Með
hans kynslóð er því miður að glatast
hæfnin til að setja saman gagnorðar
tækifærisræður þar sem margt
leynist á milli línanna og listilega er
skautað yfir farinn veg. Þann leik
lék hann síðast í sextugsafmæli elstu
dóttur sinnar 2005, þá 87 ára gamall,
og var hylltur vel og lengi fyrir af af-
mælisgestum. Ræðan var handskrif-
uð sama dag og aðeins tvær smá-
vægilegar útstrikanir gerðar fyrir
flutninginn. Engin þörf á uppkasti.
Gamli maðurinn studdist við hækju
og vegg þar sem hann flutti ræðuna.
Röddin var hás og ekki eins djúp og
kröftug og áður fyrr. Innihaldið hins
vegar ósvikið og magnað. Hans
mesta hrós um nokkurn mann var
raunar að hann væri „alveg magn-
aður“, en þau orð sagði hann með
nokkuð sérstakri áherslu. Sú lýsing
á í mínum huga afar vel við um hann
sjálfan.
Ég kveð afa minn og nafna með
miklum söknuði við lok farsællar og
langrar ævi og þakka honum sam-
fylgdina.
Engilbert Sigurðsson.
Elsku afi, það er erfitt að hugsa til
þess að þú sért horfinn frá okkur og
að við hin munum ekki fá að sjá þig
aftur. Minningarnar um einstakan
mann hrannast upp og brotthvarf
þitt markar líklega ein stærstu
þáttaskil og tímamót í mínu lífi hing-
að til. Því alveg frá því ég man eftir
mér varst þú alltaf stór partur af lífi
mínu. Ég var ekki hár í loftinu þegar
ég byrjaði að heimsækja ykkur
ömmu í sveitina með foreldrum mín-
um og þegar fram liðu stundir dvaldi
ég hjá ykkur mörg sumur og flestar
helgar á veturna, því hjá ömmu og
afa á Bakka var gott að vera. Og ég
var greinilega ekki sá eini sem var
þeirrar skoðunar því gestkvæmt var
á Bakka, enda þið amma höfðingjar
heim að sækja og öllum var ávallt
velkomið að þiggja myndarlega úti-
látið bakkelsi hjá ömmu. Það fór líka
ekki fram hjá mér á meðan ég dvaldi
hjá ykkur ömmu hvers vegna þið
voruð svo vinamörg, því á meðan þú
varst, með þínum dugnaði, hjálp-
semi og óbilandi vilja til að ná sett-
um mörkum, að láta gott af þér leiða
fyrir aðra með allskyns nefndar- og
félagsstörfum jafnframt því að stýra
búinu með reisn, þá hélt amma utan
um heimilið með miklum myndar-
brag. Á Bakka hjá ykkur ömmu
lærði ég fyrst að taka til hendinni,
enda fyrirmyndirnar tvær ekki af
verri endanum. Mín fyrstu spor á
vinnumarkaðnum voru undir ykkar
leiðsögn og á þeim tíma lærði ég svo
ótal margt sem mun nýtast mér í
framtíðinni eins og náungakærleik,
tillitssemi, dugnað og þekkingu.
Þessi tími minn á Bakka hjá ykkur
er að baki en þær ótalmörgu góðu
minningar sem ég á frá þessum tíma
munu sem betur fer varðveitast
meðan ég lifi og ylja mér um hjarta-
ræturnar. Þrátt fyrir áfallið þegar
þú misstir ömmu árið 1998 þá tókstu
á því eins og hetjan sem þú varst, afi
minn. Breytingarnar á lífi þínu við
þessi tímamót voru gífurlegar því of-
an á þann mikla missi sem þú hafðir
orðið fyrir þá féllu þér í framhaldinu
í skaut heimilisverk sem ekki er
hægt að segja að hafi verið þín
sterka hlið fram að því. Samt sem
áður leystirðu þetta vandamál með
miklum sóma eins og við var að bú-
ast. Eftir andlát ömmu urðum við
fjölskyldan í Hálsaselinu þess heið-
urs aðnjótandi að fá þig alltaf til
okkar á jólunum og ég er hræddur
um að næstu jól verði töluvert frá-
brugðin og tómleg án þín.
Ofan á þessar ótal minningar frá
Bakka á yngri árum er tvennt sem
er mér sérstaklega ofarlega í huga,
en það er ferðin okkar austur á
Bakka í fyrra til taka gróðurhúsið í
gegn og klukkutímarnir sem ég
eyddi hjá þér á kosningakvöldinu í
vor. Þessar tvær samverustundir
lýsa svo vel hvernig þú varst, því
þrátt fyrir að þú værir fluttur í bæ-
inn var hugur þinn ávallt á Bakka og
þú máttir ekki til þess vita að þar
væri aðkoman önnur en áður og á
kosningakvöldinu fylgdistu spennt-
ur með og varst ekki tilbúinn að gef-
ast upp þótt útlitið væri dökkt hjá
þínum mönnum. Það er ekkert vafa-
mál að um langt skeið hefur þú notið
mikillar virðingar meðal afkomenda
þinna sem og annarra. Enginn hefur
notið jafn mikillar virðingar í mínum
huga eins og þú, enda mun ég minn-
ast þín sem mikilmennis sem gæfa
væri að líkjast. Missir okkar sem
eftir lifa er því mikill, en hægt er að
hugga sig við það að þú ert nú kom-
inn til ömmu sem mun taka vel á
móti þér. Afi, ég vona að þú verðir
minn vegvísir í framtíðinni. Takk
fyrir allt, þér mun ég aldrei gleyma.
Þinn
Engilbert Garðarsson.
Við urðum þeirrar gæfu aðnjót-
andi að fá að kynnast afa og ömmu
með því að dvelja hjá þeim í sveit á
Bakka. Frá þessum stundum eigum
við okkar dýrmætustu æskuminn-
ingar. Þar vorum við alltaf velkomn-
ar og afi og amma létu okkur líða
eins og þau hefðu ótakmarkaðan
tíma fyrir okkur. Þrátt fyrir enda-
lausan gestagang, félagsstörf afa og
hin hefðbundnu bústörf fundum við
aldrei fyrir stressi á Bakka. Þar
ríkti mikil hlýja og þar upplifðum
við mikið öryggi. Gestrisin og örlát
voru afi og amma með eindæmum
og máttu ekkert bágt sjá. Afi átti
það til að koma óvænt með svona tíu
manns og segja: „Edda mín áttu
ekki eitthvað að borða?“ Það fór
enginn svangur frá Bakka, ilmandi
matarlykt var alltaf í húsinu. Allir
voru velkomnir.
Afi var ósérhlífinn og vinnuþjark-
ur mikill samanber þegar þurrkur
var - hann sleppti því einfaldlega að
sofa. Hann leitaðist við að kenna
okkur vinnusemi og öguð vinnu-
brögð. Ávallt var okkur mikið traust
sýnt eins og þegar okkur fannst að
það þyrfti að mála fjósið að innan -
við vorum átta og níu ára gamlar -
treysti afi okkur fyrir því verki. Við
frænkurnar vildum fá að keyra
traktor í heyskapnum líkt og eldri
bræður og frændur. Afi leyfði okkur
það en hann var þó aldrei eins
strangur og ákveðinn eins og í um-
gengni við hættuleg tæki. Um það
giltu ófrávíkjanlegar reglur.
Afi var mikill fjölskyldumaður,
fylgdist grannt með öllum sínum af-
komendum og bar þeirra hag fyrir
brjósti. Frá afa upplifðum við ein-
læga ást og mikinn stuðning.
Það var einstaklega gaman að
ræða við afa, hann var hafsjór af
fróðleik og fylgdist vel með öllu - allt
þar til undir það síðasta. Hann kom
mjög vel fyrir sig orði og var góður
ræðumaður. Afi sýndi það og sann-
aði í sextugsafmæli dóttur sinnar,
þar hélt hann ógleymanlega ræðu 87
ára gamall.
Afi hafði sterka kímnigáfu og var
einn sá fyndnasti maður sem við höf-
um kynnst. Hann hafði einstakt lag
á að sjá spaugilegar hliðar á hinum
ýmsu málum.
Við erum mjög stoltar af afa okk-
ar og við kveðjum hann ríkar af fal-
legum minningum sem munu lifa
með okkur um ókomna tíð.
Ragnheiður og Rannveig.
Bakkabóndinn er látinn. Bóndinn
sem fylgdist með öllum landsmálum
og lét sig varða flest framfaramál í
sveitarfélaginu sem og utan þess.
Þannig var reyndar með þau bæði
hjónin Eddu og Engilbert. Þau voru
t.d. bæði virkir félagar í Ungmenna-
félagi Ölfusinga en það félag vann að
ýmsum málum í héraðinu, s.s. efl-
ingu íþrótta og plöntun trjáa. Í
fjallshlíðinni á móti Bakka er trjá-
reitur þar sem ungmennafélagar
plöntuðu á upphafsárunum og var
reiturinn þeim hjónum afar hugfólg-
inn.
Til Eddu og Engilberts var gott
að koma, enda var mjög gestkvæmt
hjá þeim. Edda var föðursystir okk-
ar og reyndust þau hjónin okkur af-
ar vel, við og eftir fráfall föður okkar
árið 1985. Þau fylgdust með lífs-
hlaupi okkar og barna okkar og voru
ávallt greiðvikin og hjálpsöm. Það
var ómetanlegt að eiga vináttu
þeirra. Eftir lát Eddu bjó Engilbert
einn á Bakka í nokkur ár og héldum
við ætíð góðu sambandi. Engilbert
var sannkallaður sveitarhöfðingi og
það sópaði að honum þar sem hann
fór.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Við þökkum trygga vináttu um
leið og við sendum dætrum hans og
fjölskyldu innilegar samúðarkveðj-
ur.
Systkinin frá Laugaskarði,
Ester, Þorsteinn, Jóhanna
og fjölskyldur.
Það er undarlegt að ég hélt ein-
hvern veginn að félagi minn, afi og
góður vinur myndi aldrei falla frá.
Hann var einhvern veginn svo sterk-
ur persónuleiki, svo greindur og
skemmtilegur járnkarl.
Saga hans væri efni í heila bók
sem væri mjög athyglisverð. Að
vera ungur drengur og vera á sumr-
in hjá afa og ömmu á Bakka í Ölfusi
voru forréttindi sem eru mér
ógleymanleg. Minningarnar eru
margar. Þau voru bæði á kafi í fé-
lagsmálum ásamt búskapnum og var
gestagangur mikill, það var vinsælt
að koma að Bakka.
Sögurnar af afa mínum eru ótelj-
andi. Það eru ófáir menn sem ég hef
hitt sem þekktu Berta á Bakka.
Sama hvort það voru húsfreyjur,
ráðherrar eða þingmenn.
Ég get alveg ímyndað mér að það
hafi verið stór biti að kyngja fyrir
þennan járnkarl að viðurkenna að
hann þyrfti fyrir nokkrum árum að
skipta um búsetu og flytja á hjúkr-
unarheimili í Reykjavík. Á Eir fékk
hann góða umönnun en hann var ef-
laust ekki auðveldasti vistmaðurinn
en alveg örugglega einn sá skemmti-
legasti því orðheppnari mann var
erfitt að finna.
Síðustu samræður okkar afa voru
miðvikudaginn 14. júní sl. Þá var
hann orðinn mjög slappur og sagði
þá: „Ég skil ekki hvað ég er að
hanga hér þegar ég á þessa fínu litlu
lóð fyrir utan Hveragerði þar sem
ég get lagst til hvílu,“ og átti við
grafreitinn sem hann átti við hliðina
á ömmu. Hann var ekkert að skafa
utan af því, gerði það aldrei.
Hin síðari ár var hann hættur að
keyra mikið og fór ég þá stundum
með hann í heimsóknir, helst þá
austur. „Sælla er að gefa en þiggja“
var ofarlega í huga hans, kom aldrei
tómhentur, það var ekki hans stíll.
Minningin hans afa míns mun lifa
með mér um ókomna tíð. Ég á ekki
til orð yfir þann söknuð sem ég ber í
brjósti yfir því að geta ekki lengur
notið samvista við hann.
Ég ætla að lokum að segja eins og
segir í einum ágætum texta að ef þú
endurfæðist, elsku afi, komdu þá
aftur sem þú sjálfur. Snillingar eins
og þú eru vandfundnir.
Þinn vinur, félagi og dóttursonur
Sigurjón Sigurðsson.
Engilbert Hannesson lést eftir
tveggja og hálfs árs dvöl á Hjúkr-
unarheimilinu Eir. Lífskraftur og
hugur héldust til loka, en líkams-
kraftar þverruðu síðustu mánuðina.
Allt frá æskuárum voru félagsmál
Engilbert hugleikin. Árið 1934 var
Ungmennafélag Ölfusinga stofnað
og starfaði hann mikið að málefnum
þess, einkum þó í sambandi við
sundlaugarbygginguna að Lauga-
skarði við Hveragerði og átti sæti í
stjórn félagsins um tíma og einnig í
sundlaugarnefnd.
Að loknu búfræðinámi frá Hvann-
eyri réðst hann til Búnaðarsam-
bands Dala og Snæfellsness og
starfaði þar til hausts við mælingar
og skurðgröft ásamt vinnuflokki.
Næsta vor réðst hann sem verk-
stjóri hjá Framræslu- og áveitu-
félagi Ölfusinga og starfaði þar til
hausts, eða þar til frost stöðvaði
framkvæmdir.
Fór hann því næst til Reykjavíkur
og vann þar hjá heildsölufyrirtæki
til vors 1944, en þá fluttist hann að
Bakka II sem hann keypti af föður
sínum.
Ekki hafði Engilbert búið lengi í
Ölfusi þegar farið var að fela honum
trúnaðarstörf.
Hann var kosinn í hreppsnefnd
Ölfushrepps 1946 og sat í henni tvö
kjörtímabil, en baðst undan endur-
kjöri vegna anna við búskap, hann
var þess í stað kosinn í sýslunefnd.
Í henni var hann til ársins 1974.
Jafnframt sýslunefndinni var
hann kosinn í skólanefnd Ölfus-
skólahverfis og sat í henni í fjögur
kjörtímabil. Áður en hann kom í
sýslunefnd hafði hún kosið Engil-
bert í Gróðurverndarnefnd Árnes-
sýslu og sat í henni í 24 ár, þar af 20
ár sem formaður.
Á þessum árum sat hann einnig í
stjórn Búnaðarfélags Ölfushrepps
og var þar í stjórn í 30 ár og allan
tímann sem formaður. Jafnframt
setu í stjórn búnaðarfélagsins var
hann einnig í stjórn Ræktunarsam-
bands Ölfusinga og lengi fram-
kvæmdastjóri þess.
Þá var hann lengi virðingarmaður
fyrir Brunabótafélag Íslands í Ölf-
ushreppi.
Umboðsmaður þess í dreifbýli
sveitarfélagsins frá 1973 og þangað
til umboðum í sýslunni var fækkað
1989.
ENGILBERT
HANNESSON