Morgunblaðið - 11.08.2006, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. ÁGÚST 2006 21
DAGLEGT LÍF Í ÁGÚST
Í útileguna
Nokkuð hefur verið fjallaðum örbylgjuofna ogáhrif þeirra á hollustumatar að undanförnu og
hafa margir haldið því fram að mat-
ur úr örbylgjuofnum sé annaðhvort
næringarrýr eða beinlínis hættu-
legur. Hvorugt er rétt og þvert á
móti getur matur úr örbylgjuofni
innihaldið meira af vítamínum en
matur eldaður á hefðbundinn hátt.
Þetta á t.d. við um grænmeti sem
annars vegar er sett í mikið kalt
vatn og soðið í potti en hins vegar
matreitt hæfilega í örbylgjuofni.
Kannski er það bara heitið örbylgja
sem hræðir enda hljómar það hálf-
ónáttúrlegt að geisla matinn.
Kannski hafa formæður okkar
hugsað með svipuðum hætti um
frystinn eða ofninn á sínum tíma.
Í örbylgjuofni hitnar maturinn
allur á sama tíma en ekki frá yf-
irborðinu eins og við aðrar mat-
reiðsluaðferðir. Maturinn getur hins
vegar mishitnað mjög mikið og
stundum myndast eins konar hita-
pollar. Því er mikilvægt að hræra
vel í mat sem er hitaður í örbylgju-
ofni og fara varlega, ekki síst ef ver-
ið er að hita mat fyrir börn. Ekki er
mælt með að hita pelamjólk fyrir
ungbörn í örbylgju af þessum sök-
um. Allan mat ætti að láta standa í
a.m.k. eina mínútu áður en hann er
borinn fram til að hitinn jafnist.
Næringarinnihald matvæla
Flestir vísindamenn eru sammála
um að næringarefnainnihald í mat
sem eldaður er í örbylgjuofnum sé
ekki minna en í mat sem eldaður er
á hefðbundinn hátt. Við matreiðslu
verður alltaf eitthvert tap á næring-
arefnum, aðallega á vatnsleys-
anlegum vítamínum, eins og B- og
C-vítamíni, sem skemmast vegna
hitunar eða fara út í vatn við suðu.
Þegar matur er eldaður í örbylgju-
ofni tapast hins vegar minna af
vatnsleysanlegum vítamínum held-
ur en við suðu. B12-vítamín hefur þó
reynst mjög viðkvæmt fyrir ör-
bylgjum, en það er aðallega að finna
í kjöti og mjólkurafurðum, því má
segja að örbylgjuofn henti ekki eins
vel til matreiðslu þessara matvæla.
Hvað er hentugt
að elda í örbylgjuofni?
Örbylgjuofninn er þægilegt eld-
hústæki sem hægt er að nota á
ýmsan hátt við matargerð. Hann er
þó sjaldan notaður einn og sér í
matargerð þar sem maturinn verð-
ur líkastur því að vera soðinn en
þar sem maturinn hitnar ekki utan
frá myndast t.d. ekki skorpa á sama
hátt og þegar eldað er í ofni. Ör-
bylgjuofninn hentar hins vegar vel
til að sjóða grauta, grænmeti og
hita og þíða mat. Mest eru þó ör-
bylgjuofnar landsmanna sennilega
notaðir til að hita mat, bæði keypt-
an tilbúinn mat og afganga, og svo
er það blessað poppið!
Ílátin skipta máli
Passa þarf að ílát sem notuð eru
við matreiðslu í örbylgjuofni séu
ætluð fyrir örbylgjuofn. Best er að
nota glerílát en málmílát má ekki
nota. Plastílát má aðeins nota ef
leiðbeiningar með þeim sýna að
plastið þoli örbylgjuhitun. Plast-
filmu skal ekki nota í örbylgjuofni
þar sem efni gætu borist úr film-
unni yfir í matinn og álílát eða ál-
filma getur haft truflandi áhrif á ör-
bylgjurnar og það má því ekki nota.
Ýmis matur er seldur í einnota
plastílátum sem ætluð er til að hita
matinn í, en slík ílát má ekki nota
aftur. Ástæða þess að ílát hitna ekki
í örbylgjuofni eins og í ofni er að
ílátin innihalda ekki vatn og taka
því ekki örbylgjurnar til sín. Hér
koma svo uppskriftir að gómsætum
en einföldum réttum sem eru eld-
aðir í örbylgjuofni
Bakaðar
kartöflur með fyllingu
4 bökunarkartöflur
3 dl sýður rjómi, 18%
2 tsk. graslaukur, saxaður smátt
2 tsk. rifin piparrót
örlítið salt
100 g skinka, bitar
150 g gráðaostur
4 msk. matargerðarrjómi
2 msk. vorlaukur, smátt saxaður
4 msk. valhnetur, saxaðar
4 msk. rækjur
Þvoið og burstið kartöflurnar og
stingið nokkur göt með gaffli á hýð-
ið. Setjið á disk og
bakið í örbylgjuofni
á hæsta hita í u.þ.b.
10 mínútur.
Fylling A: Blandið
saman sýrðum
rjóma, graslauk, pip-
arrót og örlitlu salti.
Skerið kross í kart-
öflurnar og setjið á
disk. Þrýstið við
botn kartöflunnar
þannig að hún opn-
ist. Skiptið fylling-
unni á milli kartafln-
anna og stráið
skinkunni yfir, ef
eitthvað er eftir af
sósunni má bera það
fram með. Skreytið
með graslauk og
berið fram með
gaffli og skeið.
Fylling B:
Rífið gráðaostinn
og hrærið saman við
matargerðarrjómann
og vorlaukinn. Sker-
ið kross í kartöflurn-
ar og setjið á disk.
Þrýstið við botn
kartaflanna þannig
að þær opnist. Skipt-
ið fyllingunni á milli
og stráið yfir
rækjum og val-
hnetum og örlitlum
pipar og berið fram með gaffli og
skeið.
Himneskur
hafragrautur fyrir einn
1 dl haframjöl
2 dl vatn
örlítið salt
½ banani
2–4 döðlur, smátt saxaðar
1 msk. sólblómafræ
1,5 dl léttmjólk
Blandið haframjöli, vatni og salti
saman í djúpan disk. Eldið á hæsta
hita í 2–3 mínútur. Hrærið og berið
fram með niðursneiddum banana,
söxuðum döðlum, sólblómafræjum
eða öðrum fræjum og mjólk eða
hvaða ávexti sem er. Grautur að
morgni stendur með manni allan
daginn.
Rauðvínskjúklingaréttur
úr örbylgjuofninum
fyrir 4
800 g kjúklingalundir
1 laukur 100 g beikon
1 dl vatn
1½ msk. hveiti
1 msk. fljótandi kjúklingakraftur
1 msk. tómatþykkni
2 msk. rifsberjahlaup
4 lárviðarlauf 1 hvítlauksgeiri
1½ dl rauðvín
örlítið salt og pipar
Setjið kjúklingalundirnar í eld-
fast form sem passar í örbylgjuofn-
inn. Skerið lauk smátt ásamt beik-
oninu og setjið í skál. Hristið saman
vatn og hveiti og setjið í skálina
ásamt tómatþykkni, rifsberjahlaupi,
lárviðarlaufum, rauðvíni og krafti.
Setjið salt og pipar yfir kjúklinginn
og hellið sósunni yfir. Eldið kjúk-
lingaréttinn í 12 mínútur á hæsta
hita og u.þ.b. 10 mínútur á lægri
hita. Fer svolítið eftir hve kraftmik-
ill örbylgjuofninn er hve langan
tíma þetta tekur. Kjúklingurinn
þarf að vera fulleldaður og kjarnhiti
í réttinum 70°C. Bragðbætið með
salti og pipar og berið fram með
góðu brauði eða cous-cous og sýrð-
um rjóma.
 ÖRBYLGJUOFNAR
Ógnvaldur
eða
undratæki?
Matur úr örbylgjuofni getur innihaldið meira af
vítamínum en matur sem er eldaður á hefðbundinn
hátt, segir Heiða Björg Hilmisdóttir og býður hér
upp á gómsæta rétti sem eldaðir eru í örbylgjuofni.
Morgunblaðið/Jim Smart
Frekari upplýsingar um matargerð
í örbylgjuofni er m.a. að finna á;
www.ust.is www.lydheilsustod.is
www.visindavefur.is/ www.goaska-
lice.columbia.edu/ www.slv.se
Höfundur er
næringarrekstrarfræðingur.
ÖRBYLGJUR eru rafsegulbylgjur eins og til dæmis útvarpsbylgjur
eða ljósbylgjur. Munurinn á þessum bylgjum felst í bylgjulengdinni.
Örbylgjurnar sjálfar eru ekki heitar, heldur innihalda mikla orku sem
vatnið í matnum dregur í sig og orkan breytist í hita við það.
Hvað er örbylgja?