Morgunblaðið - 26.11.2006, Síða 28

athafnaskáld
28 SUNNUDAGUR 26. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
R
ithöfundurinn var að
innsigla stóran bissn-
issdíl. Bissnissmað-
urinn var í bókabúð að
tékka á uppstillingu
smásagnasafns síns. Eða var það öf-
ugt?
Þessa dagana getur verið torvelt
að sundurgreina Óskar Magnússon.
Fyrsta bókin hans, smásagnasafnið
Borðaði ég kvöldmat í gær? er líkleg
til afreka í flóðinu en þessi vel klæddi
og snyrtilegi „stórforstjóri“, eins og
það er kallað, er ekki líklegur rithöf-
undur utan að séð. Óskar hefur alltaf
leynt á sér. Undir ljósum augnhár-
unum er lúmskur glampi. Þetta er
maður sem nægir ekki að höndla með
milljarða. Hann syngur og spilar
rokk og ról með vinnufélögum, málar
skrýtnar myndir í frístundum, hefur
samið „smásögur fyrir börn“ til
heimabrúks en stígur nú fram á op-
inberan ritvöll og tekur það alvar-
lega. Hann tekur það alvarlega að
skemmta fólki. Ekki síst þess vegna
tekst honum það býsna vel í kostuleg-
um sögum þar sem vökult auga og
vakandi eyra eru höfð með íslenskum
samtíma.
Óskar Magnússon borðaði kvöld-
mat í gærkvöldi. Hann man það vel,
öfugt við persónu einnar sögunnar
sem lánar bókinni titil. Hann snæddi
hreindýr með hópi af „norskum
Norðmönnum frá Noregi“ sem eiga
„fullt af skipum og ég samdi við að
Tryggingamiðstöðin skyldi tryggja
fyrir þá. Þetta voru fínir kallar og
hreindýrið mjög bragðgott. Þetta
man ég líklega fyrst og fremst vegna
þess að ég þurfti að mæta svo
snemma á fund í morgun.“
En hefur einhvern tíma komið fyr-
ir þig að muna ekki hvort þú borðaðir
kvöldmat daginn áður?
Óskar hlær. „Förum vægar í þetta.
Ég skal svara þannig, að stundum
hafi ég efast um hvað ég borðaði.“
Heyrt í sturtunni
Ég ætla að reyna að nálgast höf-
undinn gegnum sögurnar í bókinni.
Fyrsta sagan gerist í sturtu á líkams-
ræktarstöð. Hefur hann rabbað við
ókunnuga menn í slíkri sturtu? „Jájá.
Og hlustað á menn, ekki síður. Ég
stunda massífa líkamsrækt fjórum
sinnum í viku á leynistað.“
Á leynistað?
„Já, þar er sæmilegur friður, hæfi-
lega fámennt, engin músík og ekki
mikið af speglum; ég þoli spegla illa.
Lýsing er lítil, sem er líka gott fyrir
mig. Verkefnið sjálft er í fyrirrúmi,
en ekki pjattið í kringum það.“
Önnur sagan lýsir utanlandsferð í
boði banka. Þekkir þú til slíkra ferða?
„Ja, ég hef heyrt af svoleiðis ferð-
um.“
Heyrt af? Hefurðu farið í slíka
ferð?
„Ég gæti hafa gert það,“ svarar
höfundur varfærnislega og bætir við:
„Ef ég man það rétt.“
Þriðja sagan er af sjónum. Hefur
þú verið á sjó?
„Í gamla daga, já. Var íhlaupahá-
seti á togurum. Til dæmis var ég á
Bjarna bilaða, fyrsta skuttogaranum,
sem var alltaf í ólagi. Ég held að það
vesen hafi endað með að þeir fundu
gallabuxur í kúplingunni. Eftir að
þær voru fjarlægðar mun hann hafa
gengið ágætlega.“
Fjórða er saga úr kirkjusókn í
sveit. Þar þekkir þú til?
„Jájá. Ég er nýorðinn formaður
sóknarnefndar í Breiðabólstaðarsókn í
Fljótshlíð, en tek fram að sú reynsla
staðfestir ekki þessa sögu. Það eru
fleiri sveitir, fleiri sóknir og víðar far-
ið.“
Sókn og sekt
Hvað kom til að þú gerðist sókn-
arnefndarformaður?
„Það leitaði til mín fjöldi manna,“
svarar Óskar glottandi. „Við hjónin
eigum tvö heimili, annað þarna fyrir
austan, hitt í Garðabæ, og höldum þar
til jöfnum höndum. Við byggðum okk-
ur hús í heimalandi konu minnar að
Sámsstöðum; hjá okkur heitir það
Sámsstaðabakki og Hrafnhildur teikn-
aði húsið sjálf. Sami maður, einstakur
sómamaður, hafði verið sóknarnefnd-
arformaður í ein 50 ár. Ég held að það
hafi þurft að fá annan sem væri líkleg-
ur til að halda út svo lengi. Ég hef
mikla ánægju af þessu starfi, sem er
allt öðru vísi en það sem ég er vanur að
fást við. Satt að segja hef ég gert ým-
islegt fyrir austan sem myndi aldrei
hvarfla að mér að gera hér í Reykja-
vík. Það er einsog maður sé þar í ann-
arri veröld. Mér finnst að manni beri
að leggja eitthvað af mörkum til svona
umhverfis. Ekki bara koma og fara.
Ekki bara þiggja heldur gefa. Þannig
er stemmningin í Rangárþingi eystra,
þar sem búa núna um 1600 manns.
Margir eru þátttakendur í mörgu.
Þannig er þetta samfélag og ég kann
því afar vel. Þorrablótin eru dæmi-
gerð. Um þau sjá menn í sveitinni.
Sjálfur hef ég til dæmis leikið þar
Björn Bjarnason.“
Varstu í búningi?
„Nja, ég var með extra-eyru. Það
var talið duga.“
Fimmta sagan lýsir viðureign við
stíflað frárennsli í sumarbústað …
„Það hafa allir upplifað. Þetta er
martröð allra sem voga sér út fyrir
borgarmörkin.“
Sjötta sagan er einskonar mini-
krimmi um lögmann sem er verjandi í
hugsanlegu morðmáli. Var það hluti
af reynslu þinni í sex ára lögmanns-
starfi?
„Nei. Ég sinnti sakamálum ekki
mikið. Var mest í fyrirtækjamálum,
en einu og einu refsimáli inná milli.
Stærsta var Graysonmálið, þegar
reynt að var að nema barn úr landi og
var alþjóðlegt hasarmál. Ég varði
góða gæjann, Grayson, barnsföð-
urinn. Þetta var mikil reynsla og álag,
gekk mikið á, og barn í spilinu, sem er
það erfiðasta sem maður getur lent í.
Slík mál eru næstum því óleysanleg
og allar niðurstöður vondar.“
Sjöunda sagan lýsir kyndugum út-
reiðartúr með útlendinga?
„Já. Ég er nú ekki hestamaður. En
ef settur er undir mig hestur sest ég á
hann. Ég þekki til svona túra. Þeir
geta verið afar fyndnir ofanfrá séð.“
Áttunda er saga úr skrautlegri
veiðiferð nokkurra kollega. Það þekk-
irðu?
„Ég hef veitt heilmikið með vinnu-
félögum og skólafélögum og alls kon-
ar félögum. Mín veiðimennska geng-
ur ekki útá að fiska sem mest, þótt ég
vilji helst fá fisk og fisk. Sumir fyllast
spennu á fyrsta degi, skammast sín,
geta ekki sofið, geta ekki borðað,
drekka sig fulla og/eða veiða útí eitt
ef illa gengur við fiskiríið. Sumir fara
hreinlega að gráta ef þeir veiða ekki
fisk. Ég held ró minni og hef bara
gaman af slarkinu, útiverunni og ólík-
um félagsskap. Í þessum stóru hót-
elám á Íslandi fer þetta stundum útí
vitleysu og snýst um keppni og út-
hald.“
Aldraðir og akademíur
Níunda sagan um hremmingu
gamals manns á elliheimili er ólík hin-
um fyrri að því leyti að hún er dálítið
sorgleg um leið og hún er fyndin. Þótt
þú sért orðinn 52 ára þekkirðu varla
þetta hlutskipti af eigin reynslu,
nema þá óbeint. Lýsir sagan kvíða
höfundar andspænis ellinni og dauð-
anum, aðbúnaði aldraðra og viðhorfi
samfélagsins til þeirra?
„Þessi saga er sjálfsagt einsog
sumar aðrar: Ég hef ekki upplifað
hana, en einhvers staðar er atvik eða
þráður sem maður hefur tekið eftir
og notað sem kveikju. Ég viðurkenni
að í þessari sögu er ég að taka undir
það að sá hópsálarskepnuskapur,
sem aldraðir eru beittir, er ekki í lagi.
Að setja þau mörg saman í herbergi
og koma fram við þau einsog aum-
ingja. Sá tími ætti að vera liðinn.
Þetta er auðvitað algjörlega óþolandi.
Ég er í stjórn elliheimilis á Hvolsvelli
og þar veltum við mikið fyrir okkur
hvernig nálgast megi málefni aldr-
aðra með einstaklingsbundnum og
heimilislegum hætti. Sem betur fer
held ég að nú sé að myndast ákveðin
hreyfing og samstaða um það. Eldra
fólk þarf umönnun, ekki síður en
börn, og engum dettur í hug að fara
illa með börn. Og þetta fólk er búið að
skila sínu.“
Tíunda sagan er eins konar paródía
á hugsanlegar viðtökur svokallaðs
bókmenntafólks við þeim níu sem á
undan fóru. Lýsir hún þá kvíða þínum
fyrir móttökum þessarar fyrstu bók-
ar þinnar? Ertu að reyna að slá vopn-
in úr höndum þeirra fyrirfram?
„Nei, ég myndi ekki leggja í það.
Ég er þarna að leika mér með svo-
kallaðan vingulsstíl, sem gengur út á
að slá úr og í. Og öðrum þræði er ég
líka að leika mér með texta frá öðr-
Gamaldags einfaldur s
„Um tíma hélt ég að það
væru samantekin ráð
vina minna að láta mig
halda að bók væri í upp-
siglingu,“ segir Óskar
Magnússon, höfundur
smásagnasafnsins
Borðaði ég kvöldmat í
gær? Í samtali við Árna
Þórarinsson bætir hann
við: „Ég gæti alveg átt
svoleiðis til sjálfur.“
Óskar „Auðvitað er eitthvað af sjálfum mér í þessum sögum, skárra væri það, og stundum kannski mikið...“
Morgunblaðið/Kristinn