Morgunblaðið - 26.11.2006, Qupperneq 62

Fjörtíu augu Merki verkefnisins.
Eftir Sæbjörn Valdimarsson
saebjorn@heimsnet.is
Um þessar mundir stend-ur Félag kvikmynda-gerðarmanna (FK) ámerkum tímamótum,
það hefur slitið barnsskónum vor-
daganna og er komið á virðulegan
fimmtugsaldurinn. FK er heildar-
samtök kvikmyndagerðarmanna,
fagfélag sem hýsir starfsgreinar
innan kvikmyndagerðar (kvik-
myndatöku, klippingar, hljóð-
vinnslu, kvikmyndastjórn).
Félagið var stofnað vegna til-
komu Ríkissjónvarpsins (RÚV) ár-
ið 1966. Stofnfélagar voru starfs-
menn sjónvarpsstöðvarinnar, sem
lagði alvöru grundvöll að nýjum
starfsgreinum undir hatti kvik-
myndagerðarinnar. Nokkrir tugir
manna voru sendir til Danmerkur
á vegum RÚV til að læra tökin á
tækninni. Samtímis opnuðust at-
vinnumöguleikar fyrir menn sem
höfðu lokið námi við kvikmynda-
skóla, unnið við fagið á erlendri
grund eða fengist við það hér
heima. Þeir gerðust opinberir
starfsmenn og framtíðin var í einni
svipan orðin björt og spennandi,
þessi hópur er kjarni FK í dag.
Aðeins einn maður, Þorgeir heit-
inn Þorgeirsson, sat stofnfundinn
sem starfandi kvikmyndagerð-
armaður, þannig var ástandið á
sjöunda áratug síðustu aldar.
Allt er fertugum fært
Máltækið segir „allt er fertugum
fært“. Það á vissulega vel við FK á
þessum tímamótum. Fyrir
skömmu áttum við þess kost að sjá
glæsilegustu Eddu-hátíð sögunnar,
a.m.k. hvað kvikmyndaúrvalið
snertir. Þrjár gæðamyndir kepptu
um verðlaun félagsins sem voru
sett á laggirnar árið 1999 og voru
því veitt í sjöunda skipti í ár. Þau
hafa sannað sig og eru félags-
mönnum mikilvæg hvatning og
vegsauki.
Annar merkur áfangi í sögu FÍK
var stofnun Kvikmyndasjóðs (nú
Kvikmyndamiðstöð Íslands – Ice-
landic Film Fund) árið 1979. Hann
er undirstaða þess merka fyrir-
brigðis sem menn kalla gjarnan á
tyllidögum „Íslenska kvikmynda-
vorið“, og hleypti nýju blóði í list-
grein sem hékk á horriminni. Sú
saga verður ekki rakin hér, en
þess verður að geta að frumkvöðl-
arnir reyndust vandanum vaxnir
og skópu þegar í upphafi ótrúlega
mögnuð og góð verk sem fylltu
þjóðina stolti yfir þeirri staðreynd
að við vorum fær um að gera bíó-
myndir, og það sem var meira um
vert, góðar kvikmyndir. Landinn
lét ekki sitt eftir liggja á hveiti-
brauðsdögum þjóðarinnar og kvik-
myndanna og flykktist í bíó.
Eftir gleðivímu veislu vordag-
anna, komu hinir óumflýjanlegu
timburmenn. Fólksfæðin var versti
óvinur hins nýja listforms og
landsfeðurnir voru ekki með á nót-
unum og héldu fast um veskið. Sá
vandi virðist leystur að miklu leyti
því stjórnvöld hafa lofað bót og
betrun og stórauknum framlögum
til gerðar kvikmynda, sjónvarps-
efnis, heimildar- og stuttmynda.
Ekki ónýt afmælisgjöf það.
Tímarit og kvikmyndahátíð
Félag kvikmyndagerðarmanna
hefur gefið út tímaritið Land og
syni frá árinu 1995. Blaðið er mál-
gagn kvikmyndagerðarmanna og
vettvangur umræðu og upplýsinga
um hvaðeina sem snýr að faginu.
Land og synir er nú gefið út af Ís-
lensku kvikmynda- og sjónvarps-
akademíunni sem jafnframt heldur
úti vefnum logs.is en FK er einn
þriggja eigenda akademíunnar.
FK er jafnframt einn af stofn-
endum Kvikmyndahátíðar í
Reykjavík sem er elsta kvik-
myndahátíð á Norðurlöndunum.
Félag kvikmyndagerðarmanna
setti á stofn alþjóðlega stutt- og
heimildarmyndahátíðina; Reykja-
vík Short’s and Doc’s. Á hátíðinni
eru sýndar heimildar- og stutt-
myndir hvaðanæva úr heiminum
ásamt því sem best er gert á þessu
sviði hér á landi.
40 ár – 40 stuttmyndir
Í tilefni afmælisársins ákvað FK
að bjóða félagsmönnum að gera 40
stuttmyndir. Þeim var ákveðinn
stakkur sniðinn; hver og ein aðeins
ein mínúta á lengd, sem gefur
pakkanum skemmtilegan heildar-
svip, þó innihaldið sé úr ýmsum
áttum og hið fjölbreyttasta. Stutt-
myndinni er gjarnan líkt við smá-
söguna, formið býður upp á
skemmtilega og sérstaka mögu-
leika og tímalengdin, ein mínúta,
gerir það enn knappara. Hátíða-
myndirnar 40 eru því eins konar
hraðskák efnis og anda á filmu, og
einstök áskorun okkar fjölmörgu
kvikmyndargerðarmönnum.
Höfundarnir eru af öllum stærð-
um og gerðum. Hér eru verk eftir
leikstjóra úr frumkvöðlahópnum,
allt til ungra og lítt sjóaðra kvik-
myndagerðarmanna sem fá tæki-
færi að sýna hvað í þeim býr.
Sama máli gegnir um leikara og
tæknimenn, þeir koma jafnt úr
hópi þekktustu listamanna í sínum
geira og nýgræðinga. Útkoma er
forvitnileg blanda, yfir höfuð
áhugaverð og glittir í fína hluti.
Þátturinn Kastljós er að sýna
myndirnar, sem eru gerðar með
styrk frá Kvikmyndamiðstöðinni
og mun þeim ljúka í næstu viku.
Hér verður fjallað um nokkrar
þeirra sem búið er að sýna, fleiri
umsagnir birtast þegar hringnum
er lokið.
Fjörutíu ár, fjörutíu mínútur
Morgunblaðið/Eggert
Eddan Eddu-verðlaunin voru sett á laggirnar árið 1999 og voru því veitt í sjöunda skipti í ár.
Stuttmynd Úr stuttmynd Ara Alexanders Ergis Magnússonar, Hún talar íslensku.
Félag kvikmyndagerðarmanna átti fertugsafmæli fyrir skömmu og sýnir í því tilefni 40 stuttmyndir
|sunnudagur|26. 11. 2006| mbl.is
staðurstund
„Fór að hugsa til þess að viðlíka
kiljur um íslenska myndlistar-
menn eru alls óþekktar á Ís-
landi.“ » 64
sjónspegill
Árni Matthíasson fjallar um
bandarísku söngkonuna Joanna
Newsom og samstarf hennar
og Van Dyke Parks. » 64
tónlist
Nýr diskur Friðriks Karlssonar
og Þórunnar Lárusdóttur er vel
unninn en ófrumlegur, að mati
tónlistargagnrýnanda. » 68
plötudómur
Vernharður Linnet skellti sér á
tónleika í tónleikaröð Múlans á
DOMO-bar með Hljómsveit
Eriks Qvicks. » 69
djass
Drengjakvartettinum Take That
gengur allt í haginn um þessar
mundir. Hann kom nýlega fram í
Abbey Road-hljóðverinu. » 77
fólk
Teiknimyndagerðarmaðurinn
Gunnar Karlsson (Litla lirfan
ljóta, Anna og skapsveiflurnar) er
höfundur Kvak, litfríðrar og grág-
lettinnar myndar um veiðimenn og
fiðurfé þar sem skytturnar verða
skotmarkið. Slíkar uppákomur
eru ekki óþekkt fyrirbrigði, menn
hafa jafnvel fretað á bestu vini
sína í hita drápsgleðinnar.
Í Samræði Ásgríms Sverris-
sonar eru klassískar hjónabands-
erjur krufðar til mergjar vafn-
ingalaust, í hringnum. Parið
íklæðist boxhönskum og kjaft-
heggst uns yfir lýkur. Hreinlegri
og afdráttarlausari aðferð en
margar mun þekktari til að útkljá
sambúðarvanda og orðræður til
einskis nýtar.
Sykurpúði Júlíusar Kemp er
skondin sýn af jeppaakandi útrás-
argemsa sem leitar að bráð, ekki
eingöngu í Kauphöllinni heldur ut-
an hjónabandsins. Enda fiðringur-
inn tekinn að grána.
Önnur svipmynd af þeim gráa
er dregin upp af Óskari Jónassyni,
í Dagsverki, þar sem umgjörðin er
Sundhöllin. Roskin söguhetjan að
glíma við líkamsrækt, full
strembna, full seint.
Þannig rekja þau sig hvert af
öðru, stílfærð augnablik úr hvers-
dagslífinu í misjafnlega vel heppn-
uðum umbúðum, eins og gengur.
Að mínu mati tekst Hilmari Odds-
syni að fanga andrúmið í Venju-
legum degi, ásamt fjölskyldunni,
sem situr hálfvöknuð yfir korn-
flögunum. Konan of sein í vinn-
una, dóttirin of sein í skólann,
gamalkunnugt jarm úr sölum Al-
þingis lekur úr útvarpinu. Hilmar
hanterar morgunmygluna listi-
lega, skyldum við ekki kannast við
þetta, öll?
Nokkrar
stuttar