Morgunblaðið - 02.12.2006, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÍBÚAR Þorlákshafnar hafa ver-
ið svo lánsamir að njóta forystu
Ólafs Áka Ragnarssonar bæj-
arstjóra í eitt kjörtímabil og eru
að upplifa annað með
þessum framtaks-
sama manni.
Hann er röskur,
selur 1544 hektara
jörð, Hlíðarenda, sem
nota átti sem útivist-
arsvæði, m.a. til
skógræktar og breyt-
ir í iðnaðarsvæði.
Eiginlega er ekki
hægt að kalla þetta
sölu, heldur svona
góðra vina gjöf, en
það gerðu oft höfð-
ingjar til forna, gáfu
vinum sínum ríkulega
og nískulaust.
Bæjarstjórinn bar
hag eigenda vel fyrir
brjósti, þ.e. íbúa
sveitarfélagsins, og
setti enga óþarfa fyr-
irvara eða kvaðir í
kaupsamninginn, t.d.
hvað um jörðina verð-
ur ef ekki kemur til
reksturs vatnsverk-
smiðju. Hefur kaup-
andinn fimm ár til að
hugsa það án fjár-
útláta og vonandi
verða stjórnendur
fyrirtækisins ekki andvaka vegna
vaxtanna.
Kaupandinn þarf ekki að greiða
krónu fyrir vatnið en annars átti
vatnsfélagið að greiða bæjarfélag-
inu fyrir vatnsnotkun. Þetta sýnir
hve útsjónarsamur bæjarstjórinn
er í rekstri sveitarfélagsins og
skýrir væntanlega hækkun meiri-
hlutans á launum hans.
Þá var hann ekkert að bíða eftir
formlegum leyfum, enda er það
tafsamt fyrir duglegan bæjarstjóra
heldur gaf mönnum góðfúslega
leyfi til að atast í vatnslindinni og
fjallshlíðinni fyrir ofan bæinn með
stórvirkum tækjum áður en hann
seldi jörðina enda vissi hann sem
var að fáir höfðu skoðað þetta og
enn færri hugmynd um, hvað jörð-
in hefur að geyma. Þar hlífði hann
mörgum íbúum við að sjá hverju
þeir voru að missa af. Sú tillits-
semi hans er virðingarverð.
Þetta var fjárhagslega hag-
kvæmt enda kostar skógrækt og
annað stúss við svona útivist-
arsvæði ómælt fjármagn. Þá losar
hann Þorlákshafnarbúa við fjár-
útlát vegna um 100
ára gamals húss á
bæjarstæðinu, en ein-
hver sérvitringurinn
gæti látið sér það til
hugar koma að gera
upp húsið, þar sem
það tengist mjög náið
sjávarútvegi og sögu
Þorlákshafnar og er
elsta húsið í sveitarfé-
laginu. Bæjarstjórinn
er séður, nefnir ekki
húsið einu orði í sölu-
samningnum.
Það er gott hjá hon-
um að hafa ekki látið
minnast á sölu stórs
hluta af upplandinu,
m.a. þeirra fjalla sem
blasa við frá Þorláks-
höfn, á fréttavef bæj-
arfélagsins, Ölfus.is.
Einhverjir gætu orðið
sárir vegna sölunnar
en Ólafur Áki er frið-
semdarmaður og vill
hlífa mönnum við
óþægilegum fréttum.
Betra að fólk lesi þar
um nýjan slökkvibíl og
bangsadaga í bóka-
safninu.
Ólafur Áki er hamhleypa til
verka. Búinn að ákveða að selja
land undir álverksmiðju í Þorláks-
höfn. Til að milda skap þeirra íbúa
sem finnst nóg komið af slíkum í
landinu, og kæra sig ekkert um
eina við bæjardyrnar, bendir bæj-
arstjórinn réttilega á að þetta er
ekki álverksmiðja heldur svona
smá álverksmiðja.
Sveitarfélagið hefur selt land
undir golfvöll og land úti á Bergi.
Stefnir í að bæjarstjórinn verði
búinn að losa sig við allt land
sveitarfélagsins fyrir næstu jól og
er það rösklega gert þar sem bær-
inn var með þeim landmestu á
landinu.
Þessi forystusauður hefur lýst
áhuga sínum á að íbúar höfuðborg-
arsvæðisins losni við úrgang sinn í
Þorlákshafnarlandið. Á það
eflaust eftir að efla jákvæða
ímynd bæjarfélagsins.
Hópur fólks kom til Þorláks-
hafnar s.l. vor. Mætti honum mikill
fnykur og þegar spurt var hvað
annað væri í boði var sagt að í
bænum væru þrjár hraðahindranir.
Þarna tel ég að bæjarstjórinn hafi
sýnt hyggjuvit til að laða að ferða-
menn, sparað auglýsingakostnað
og vitað sem var að betra er illt
umtal en ekkert.
Í framtíðinni geta svo ferða-
menn skoðað, væntanlega fyrir
sanngjarnt gjald, hvernig skemma
má án nokkurra leyfa gróna fjalls-
hlíð, barið augum iðnaðarhús á úti-
vistarsvæði, séð lítið og sætt álver
og notið ilmsins af sorphaugi. Allt í
anda „metnaðarfullrar stefnu í um-
hverfismálum“, með „áherslu á að
gengið verði um landið og auðlind-
ir þess af varfærni og virðingu“ og
þess að náttúran og íbúarnir hafa
lengi og vel notið „vafans áður en
ákvörðun er tekin“ eins og segir á
vef Sjálfstæðisfélagsins Ægis.
Íbúar Árborgar hljóta að vera
ánægðir með skreytinguna á Ing-
ólfsfjalli enda er hún gerð með
metnaðarfullri varfærni og virð-
ingu.
Nýyrðasmíði bæjarstjórans er
uppspretta peninga. Þannig fann
hann upp nýyrðið „Bráðabirgða
framkvæmdaleyfi“ og lét Orku-
veitu Reykjavíkur greiða 500 millj-
ónir fyrir. Sannast þar hið forn-
kveðna: „Dýrt er drottins orðið“.
Einnig virðist hann hafa breytt
merkingu orðsins „íbúalýðræði“
sem var talið þýða að haft væri
samráð við íbúana um málefnin, í:
„Bæjarstjórinn ræður“
Þótt hann hafi örlítið hagrætt
geislabaugnum fyrir kosningar og
verið með orðhengilshátt við gamla
Hafnarbúa, má ekki dæma hann
hart. Hann var að safna atkvæðum
og þar helgaði tilgangurinn með-
alið.
Enda er gaman að stjórna og fá
að tylla, þótt væri ekki nema ann-
arri rasskinninni í bæjarstjórastól-
inn, um stund.
Hvar eru teiknibólurnar?
Enn og aftur, til hamingju.
Til hamingju,
Þorlákshafnarbúar
Jóhann Davíðsson fjallar
um málefni sveitarfélagsins
í Þorlákshöfn
Jóhann Davíðsson
» Sveitarfélag-ið hefur selt
land undir golf-
völl og land úti á
Bergi. Stefnir í
að bæjarstjór-
inn verði búinn
að losa sig við
allt land sveitar-
félagsins fyrir
næstu jól ...
Höfundur er lögreglumaður, bjó
á B-götu 9 Þorlákshöfn og er félagi
í Græna bindinu.
HVAÐ erum við tilbúin að láta
leiða okkur langt í rugli og vitleysu?
Hverjir eru það sem samþykkja fyrir
okkar hönd að banna fólki að hafa
með sér tannkrem um borð í flugvél
eða sjampó? Spyr sá sem ekki veit.
Ég þekki vissulega röksemdirnar.
Ég veit allt um fullyrðingar bresku
leyniþjónustunnar að
grunur leiki á að til hafi
staðið að sprengja upp
farþegaflugvél með því
að umbreyta vökva í
banvæna sprengju.
Þessi grunsemd eða
átylla (?) varð til þess
að herða mjög á eftirliti
með flugfarþegum í
Bretlandi – og var vart
á bætandi eftir kröfur
Kana um eftirlit sem
ganga allra þjóða
lengst í þessu tilliti. Nú
hefur reglum í Bret-
landi verið breytt þann-
ig að það má taka með
sér 100 ml af vökva;
sem dugir þá vænt-
anlega bara í litlar
sprengjur, eða hvað?
Þótt öllum sé annt um
líf sjálfra sín og annarra,
gegnir allt öðru um ör-
yggiseftirlitið sem Bush, Blair og fé-
lagar eru að innleiða í heiminum, allt
með tilvísan í hryðjuverkin í New York
og Washington 11. september árið
2001. Nú er svo komið að hver einasti
maður sem stígur upp í flugvél í heim-
inum er skoðaður og skráður í bak og
fyrir. Svo er komið að naglaklippur eru
taldar ógna öryggi mannkynsins og
eigendur verða að láta þær af hendi
umsvifalaust við brottför í flughöfnum
heimsins ella verða kyrrsettir. En
hvers vegna ekki að leita á leik-
húsgestum, bíógestum, strætisvagna-
og rútuferðalöngum, farþegum í neð-
anjarðarlestum (þar hefur meira en lít-
ið verið sprengt), öllum þeim sem fara
inn í byggingar eða mannvirki sem op-
in eru almenningi? Staðreyndin er
nefnilega sú að varla er að finna þá
gerð almenningsfarartækja, eða sam-
komustaða sem ekki hafa einhvern
tímann, einhvers staðar, verið
sprengdir í loft upp, og iðulega hefur
fjöldi fólks farist í slíkum árásum.
Innst inni vita hins vegar allir að þetta
snýst ekki um öryggi borgaranna
heldur um þau tæki, sem ráðandi öfl
vilja fá í hendur til að öðlast alræð-
isvald yfir samfélögunum. Hrikaleg til-
hugsun en sönn – að ég hygg.
Í stað þess að leysa mannréttinda-
vanda, óréttlætið í Miðausturlöndum,
yfirgang, koma í veg fyrir að heimska
og hefndarþorsti vanhæfra stjórn-
enda á Vesturlöndum ráði ferðinni, er
búin til óttatilfinning og
síðan falskt öryggi.
Hvað ætlum við að láta
þetta viðgangast lengi?
Rétta fulltrúar Íslands
alltaf upp höndina þegar
ákveðið er að leita í
tannkremstúpunum,
gera sjampóið upptækt
að ógleymdum naglak-
lippunum. Mér er minn-
isstæður fréttamanna-
fundur í
Kaupmannahöfn, sem
ég sótti sem fréttamað-
ur RÚV, árið 1987 eða
1988. Olof Palme hafði
nýlega verið myrtur. En
þarna voru saman komn-
ir, á þessum fréttmanna-
fundi, allir forsætisráð-
herrar og
utanríkisráðherrar
Norðurlandanna. Engin
öryggisgæsla. „Er þetta
hyggilegt?“ spurði einhver frétta-
maðurinn. „Já, það er bæði hyggilegt
og eftirsóknarvert að búa í opnu lýð-
ræðisþjóðfélagi,“ svaraði einhver ráð-
herrann að bragði. Þessu var ég
hjartanlega sammála. Og ég er það
enn. Þess vegna vil ég gera uppreisn
gegn eftirlitssamfélaginu, andæfa
hressilega gegn því. Það er kominn
tími til að safna liði gegn ofríkinu í
flughöfnum heimsins. Að sjálfsögðu
er ekkert við þá að sakast sem við það
starfa að framfylgja settum reglum.
Við hljótum að beina orðum okkar og
andófi gegn þeim sem setja hinar fá-
ránlegu reglur og þeim sem ákveða
fyrir okkar hönd að undirgangast
þær.
Fyrst voru það skærin, síðan
tappatogarinn og nú tannkrem-
stúpan. Er ekki mál að linni? Er ekki
kominn tími til að auglýsa eftir máls-
vörum skynseminnar?
Fyrst skærin, þá
tappatogarinn,
nú tannkremstúpan
Ögmundur Jónasson skrifar um
eftirlit í flughöfnum
Ögmundur Jónasson
» Svo er kom-ið að nagla-
klippur eru
taldar ógna ör-
yggi mann-
kynsins...
Höfundur er alþingismaður.
ÉG vil byrja á að þakka Ellen
Ingvadóttur fyrir að beina til mín
spurningum um Hvalfjarðargöngin
og gjaldtökuna. Eins og lesendur
Morgunblaðsins muna eflaust ritaði
hún á liðnum vetri greinar um
gjaldtöku Spalar. Rétt er að taka
það strax fram að Spölur er sjálf-
stætt hlutafélag, sem gerði samning
á sínum tíma um byggingu og
rekstur Hvalfjarðarganga, og stjórn
félagsins fer með málefni þess milli
aðalfunda svo sem í öðrum hluta-
félögum.
Spurningar þær sem Ellen ber
fram gefa mér tækifæri til að skýra
stöðu málsins og þann mismun sem
er á rekstri Hvalfjarðarganganna
og annarra jarðganga í landinu.
Þegar ég settist á þing 1991 var
mikill áhugi fyrir að brúa Hval-
fjörðinn og stytta þannig leiðina
milli höfuðborgarsvæðisins og Vest-
urlands. Engir fjármunir voru hins-
vegar í augsýn á vegáætlun til þess
að ráðast í verkefnið. Því var fallist
á þá hugmynd að grafa jarðgöng í
einkaframkvæmd.
Tvær leiðir mögulegar
Til þess að flýta gerð Hvalfjarð-
arganga var valin sú leið að fela
Speli undirbúning við ganga-
gerðina, framkvæmdir og fjár-
mögnun. Frumkvæðið að þessari
miklu framkvæmd var á hendi for-
svarsmanna fyrirtækja á Grund-
artanga og á Akranesi. Til að end-
urgreiða lán vegna gerðar
jarðganganna var einnig ákveðið að
heimila félaginu að leggja gjald á
vegfarendur enda ljóst að þótt
göngin kæmu til hefðu menn alltaf
þann kost að aka fyrir Hvalfjörð
væru þeir ósáttir við gjaldtökuna.
Þar sem þetta var sértæk ráðstöfun
til að greiða fyrir verkefninu var
gengið frá fyrirkomulaginu með
lagasetningu Alþingis. Gert var ráð
fyrir að lán vegna ganganna yrðu
uppgreidd 2018 til 2020 og að
veggjaldið félli þá niður um leið og
göngin yrðu eign ríkisins. Þetta eru
rökin fyrir gjaldtöku í Hvalfjarð-
argöngunum en ekki öðrum jarð-
göngum. Öllum er frjálst að aka
fyrir fjörð eða stytta sér leið með
því að kaupa aðgang að jarðgöng-
unum.
Kosturinn við að aka Hvalfjarð-
argöng miðað við að aka fyrir Hval-
fjörð er einkum tímasparnaður, en
jafnvel fjárhagslegur. Gjaldskrá
Spalar er í fjórum meginflokkum
eftir stærð bíla og veittur er um-
talsverður afsláttur kaupi menn
margar ferðir í senn.
Umferðin um göngin strax á
fyrsta ári og æ síðan hefur verið
meiri en áætlanir gerðu ráð fyrir.
Hefur því sýnt sig að vegfarendur
kunna að meta þessa leið. Á fyrsta
rekstrarárinu var umferðin um
milljón bílar. Á síðasta rekstrarári,
frá október 2005 til septemberloka
2006, fóru yfir 1,8 milljónir bíla um
göngin og var aukningin frá fyrra
fjárhagsári 12%.
Lánin uppgreidd árið 2018
Vegna meiri umferðar en áætl-
anir gerðu ráð fyrir var ljóst að lok-
ið yrði endurgreiðslu lána kringum
árið 2014. Í samræmi við heimildir
samgönguráðuneytisins beitti ég
mér fyrir því árið 2004 að könnuð
yrði endurfjármögnun lána í því
skyni að lækka veggjaldið. Var það
gert á grunni niðurstöðu athugunar
Ríkisendurskoðunar fyrir sam-
gönguráðuneytið um hvort ná
mætti kostn-
aðarlækkun með end-
urfjármögnun. Í
framhaldinu var
gjaldskráin lækkuð. Í
byrjun apríl 2005
kynnti Spölur veru-
lega lækkun á afslátt-
arpökkum. Gjald fyrir
einstakar ferðir lækk-
aði ekki. Ekki eru
uppi hugmyndir um
niðurfellingu veggja-
ldsins fyrr en lán
vegna fram-
kvæmdanna hafa verið greidd upp
sem verður samkvæmt nýju samn-
ingunum árið 2018.
Í fyrri greinum hefur Ellen
Ingvadóttir lýst óánægju með að
lenda í gjaldflokki II með pallbíl
sem er 29 sm lengri en bílar sem
falla í gjaldflokk I. Telur hún það
ósanngjarnt í ljósi þess að bílar sem
draga tjaldvagna eða hjólhýsi séu
áfram í gjaldflokki I þótt lengdin sé
meiri en 6 m og ækið ætti því að
lenda í gjaldflokki II. Einnig hefur
hún gagnrýnt mikinn mun á gjald-
skrá fyrir flokk I og II og lítinn
mun á II og III en í þriðja flokk
falla bílar sem eru lengri en 12 m.
Rafrænn búnaðir fyrir
lengdarmælingar
Samkvæmt upplýsingum frá
Gísla Gíslasyni, stjórnarformanni
Spalar, var á aðalfundi félagsins
fyrir stuttu greint frá þeirri ákvörð-
un stjórnar félagsins að taka með
vorinu í notkun rafræn-
an búnað til lengd-
armælinga á bílum sem
gera mun kleift að
breyta stærðarflokkum
gjaldskrárinnar. Bind
ég vonir við að það
myndi sníða þá agnúa
af gjaldskránni sem
menn helst hafa fundið.
Þá má minna á að 1.
mars er gert ráð fyrir
því að lækka virð-
isaukaskattinn af
veggjaldinu úr 14% í
7% sem að sjálfsögðu hefur lækkun
í för með sér.
Hvalfjarðargöng eru samgöngu-
bót – það er óumdeilt því bæði
minnkaði umferð um Hvalfjörð,
sem getur verið erfiður, og við höf-
um verið blessunarlega laus við al-
varleg slys í göngunum. Skoðanir
eru skiptar um gjaldtökuna, bæði
gjaldið sem slíkt og upphæðir. En
meðan mál standa svona verðum við
að una við innheimtuna. Reynsla
mín af akstri um Hvalfjarðargöng
um árabil er góð og leiðin flýtir för.
Eftir stendur að tilbreyting og
ánægja er jafnan í því fólgin að aka
Hvalfjörðinn og njóta náttúrufeg-
urðar og fylgjast með vaxandi upp-
byggingu á Grundartanga sem hef-
ur verið auðveldari vegna þess að
með Hvalfjarðargöngunum eru höf-
uðborgarsvæðið, Akranes og Borg-
arfjörður orðin eitt atvinnusvæði.
Sturla Böðvarsson svarar
Ellen Ingvadóttur » ...að taka með vorinuí notkun rafrænan
búnað til lengdarmæl-
inga á bílum sem gera
mun kleift að breyta
stærðarflokkum gjald-
skrárinnar.
Sturla Böðvarsson
Höfundur er samgönguráðherra.
Hvalfjarðargöng og gjaldtaka