Morgunblaðið - 05.04.2007, Qupperneq 43

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. APRÍL 2007 43
EIN stærsta ástæða þess að það er svo gott að búa á Íslandi er vel-
ferðarkerfið. Satt að segja var það velferðarkerfið sem heillaði mig
mest þegar ég flutti fyrst hingað til lands, sérstaklega sem Banda-
ríkjamaður sem hefur aldrei lifað í landi með heilbrigð-
iskerfi eins og hið íslenska. Það er gulls ígildi að vita að
ég og fjölskyldan mín gætum fengið góða almannaþjón-
ustu fyrir lítinn eða engan pening. Mér þótti það sjálf-
sagt mál að borga aðeins hærri skatta til að halda uppi
almennri heilbrigðisþjónustu.
Kerfið er auðvitað ekki fullkomið – þar er bæði
mannekla og fjárskortur. Flestir eru sammála því að við
ættum ekki henda út velferðarkerfinu okkar, en sumir
hafa talað um „ameríska kerfið“ sem fyrirmynd, annaðhvort í bland
við opinbert velferðiskerfi eða jafnvel sem allt aðra leið í þessum
málaflokki. Ég tel að það væri mikil mistök – ekki bara út frá minni
eigin reynslu af því hvernig er að búa við bandarískt heilbrigðiskerfi,
heldur líka út af því sem margir Bandaríkjamenn benda sjálfir á.
Það er satt að Bandaríkin bjóða upp á glæsilega heilbrigðisþjónustu,
fyrir þá sem eiga efni á því. En árið 2005 voru tæpar 46 milljónir
Bandaríkjamanna án heilbrigðistrygginga – eða tæp 15% landsmanna
– af því að stór hluti af heilbrigðikerfi Bandaríkjanna er á höndum
einkafyrirtækja. Þeir sem geta borgað fá góða þjónustu, en hinir sem
geta það ekki sitja í súpunni.
Fólkið sem ekki getur borgað fyrir heilbrigðistryggingu sleppur
ekki létt ef eitthvað kemur upp á. Ef maður veikist eða lendir í slysi
er alls ekki skýrt hvort og hvað heilbrigðistryggingin nær utan um. Í
Bandaríkjunum er heilbrigðisþjónusta fólks fyrst og fremst viðskipti
og þau reyna sitt besta til að heilbrigðisfyrirtækin borgi sem allra
minnst og láta svo neytandann borga afganginn. Og ef maður er svo
heppinn að tryggingarnar borgi einhvern hluta, þá hækka fyrirtækin
mánaðargjöldin í staðinn. Þannig er fólki refsað fyrir að biðja um
hjálp sem það er nú þegar búið að borga fyrir.
En hvað með að blanda einkarekinni heilbrigðisþjónustu við op-
inberu velferðarþjónustuna okkar? Augljóst er að það myndi draga
peninga, mannafl og þjónustu frá opinberu heilbrigðisþjónustunni, og
þannig breikka bilið á milli þeirra sem fá mest og þeirra sem fá
minnst.
Það viljum við ekki á Íslandi. Greinilega vilja þau það ekki í Banda-
ríkjunum heldur – skoðanakönnun frá því í febrúar bendir til þess að
64% Bandaríkjamanna telji að ríkisstjórnin eigi að bera ábyrgð á heil-
brigðisþjónustunni. 55% finnst það vera fyrsta forgangsverkefni
bandaríska löggjafarþingsins og 59% sögðust vera tilbúin að borga
hærri skatta ef það tryggði aðgang að almennri heilbrigðisþjónustu
(New York Times, „Most Support U.S. Guarantee of Health Care“, 12.
mars 2007).
Ef Bandaríkjamenn eru sjálfir ósáttir við amerísku leiðina, af hverju
ættum við að vilja fara þá leið hér? Eigum við ekki frekar að læra af
mistökum annarra?
Bandaríkjamenn
hafna „amerísku“ leiðinni“
Eftir Paul F. Nikolov:
Höfundur skipar þriðja sætið á lista Vinstri grænna í Rvk norður.
Í NIÐURSTÖÐUM Þjóðarpúls Gallup, sem birtust
þann 1. mars sl. kemur fram að aðeins 29% þjóð-
arinnar bera traust til Alþingis. Færri en nokkru sinni
frá því mælingar hófust fyrir um 14 ár-
um. Þetta hlýtur að vera okkur
áhyggjuefni og umhugsunarefni núna
á lokadögum þingsins. Traust almenn-
ings á þinginu fer þverrandi. Það koma
ýmsar ástæður upp í hugann, þegar
maður veltir þessu fyrir sér, eins og
t.d. starfstími þingsins. Starfstíminn
nær einungis yfir hluta úr árinu. Og
þrátt fyrir að þingmenn viðurkenni að þinghaldið sé
of stutt þá flýja stjórnarliðar af hólmi þegar fram
koma tillögur frá stjórnarandstöðunni um að lengja
starfstímann.
Togstreita og valdaþreyta
Með hverju ári sem líður eykst togstreitan milli ráð-
herranna í ríkisstjórninni og milli ríkisstjórnarinnar
og ákveðinna þjóðfélagshópa, t.d. aldraða og öryrkja.
Svo mikil er togstreitan orðin að aldraðir og öryrkjar
telja sig þurfa að fara í eigið þingframboð til að koma
sínum sjónarmiðum á framfæri. Togstreitan milli ráð-
herranna í þessari þreyttu ríkisstjórn bitnar á mála-
flokkum þeirra og þjónustu við almenning. Svikin
kosningaloforð eru hluti af ástæðunni fyrir minnkandi
trausti á Alþingi. Korteri fyrir kosningar er ýmsu lof-
að en korteri eftir kosningar er svo flest svikið í skjóli
stjórnarsáttmála meirihlutans. Stjórnarfrumvörp eru
oftar en ekki lögð fram seint og keyrð af offorsi í
gegnum þingið. Og þegar það er orðin regla frekar en
undantekning að þingmannamál séu ekki afgreidd frá
Alþingi þá minnkar traustið. Þegar ráðherrar láta
svæfa mál í nefndum eða stinga þeim undir stól þá
minnkar traustið á Alþingi. Þegar ójöfnuðurinn eykst
í þjóðfélaginu þá minnkar traustið. Þegar fátækt er
orðin viðvarandi þá minnkar traustið. Þegar ráð-
herrar og stjórnarliðar neita að axla ábyrgð í málum
eins og Byrgismálinu, þá minnkar traustið. En í því
máli var skýrslu um slæmt ástand stungið undir stól
og allir sem komu að málinu firra sig ábyrgð og ráð-
herrarnir vísa hver á annan.
Endurheimtum virðingu Alþingis
Það þarf að færa löggjafarvaldið frá ráðherrunum
aftur til þingsins. Þegar formenn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks fá sektarkennd tuttugu og þremur
árum eftir að forverar þeirra gáfu kvótann okkar og
reyna að keyra í gegn á örfáum dögum illa ígrund-
aðar breytingar á stjórnarskrá þjóðarinnar þá er Al-
þingi endanlega rúið öllu trausti.
Alþingi er að glata trausti þjóðarinnar
Eftir Valdimar Leó Friðriksson:
Höfundur er þingmaður Frjálslynda flokksins.
Í VETUR hafa málefni innflytjenda mikið verið í
umræðunni, enda löngu kominn tími til. Í um-
ræðunni hefur verið lögð áhersla á mikilvægi ís-
lenskunnar sem grunnforsendu þátttöku í íslensku
samfélagi. En á sama tíma gleymist
gjarnan sá hópur innfæddra Íslend-
inga sem á sér annað fyrsta mál en ís-
lensku. Samfélag heyrnarlausra á Ís-
landi á sér nefnilega annað fyrsta
mál, íslenskt táknmál. Á landsfundi
Vinstri grænna sem haldinn var
helgina 23.–25. febrúar sl. var sam-
þykkt ályktun þess efnis að stjórnvöld skyldu við-
urkenna íslenskt táknmál sem móðurmál heyrn-
arlausra, heyrnarskertra og daufblindra. Einnig
liggur fyrir á Alþingi frumvarp til laga sama efnis.
Fyrir þessa samfélagshópa er viðurkenningin á
táknmálinu sem fyrsta máli þeirra einnig viðurkenn-
ing á tilverurétti þeirra í íslensku samfélagi.
Með þessari viðurkenningu skuldbinda stjórnvöld
sig til að virða rétt hvers einstaklings til mismun-
andi þarfa og koma til móts við þá af virðingu. Til
þess að þetta verði raunin þarf að stórefla þá túlka-
þjónustu sem er í boði til þess að tryggja heyrn-
arlausum fullan þátttökurétt í samfélaginu. Full
þátttaka ríkisins í greiðslu táknmálstúlkakostnaðar
verður því sjálfsögð. Að mínu mati er þátttaka í
samfélaginu lykill að lýðræði og á meðan við útilok-
um samfélag heyrnarlausra frá fullri þátttöku í sam-
félaginu getur þessi hópur ekki tekið þátt í lýðræð-
islegri umræðu á Íslandi á fullnægjandi hátt. Ef við
viðurkennum ekki íslenska táknmálið sem móðurmál
heyrnarlausra, heyrnarskertra og daufblindra í
landinu erum við að stuðla að málleysi þessa hóps í
sínu eigin heimalandi.
Þetta mál er ekki einungis sjálfsagt mannréttinda-
mál, heldur myndu aðgerðir að þessu tagi stuðla að
því að efla sjálfstraust heyrnarlausra og heyrn-
arskertra til muna þar sem þessar aðgerðir ryðja úr
vegi mörgum hindrunum sem hamla þátttöku þeirra
í samfélaginu. Daglegt líf heyrnarlausra, heyrn-
arskertra og daufblindra mun breytast til mikils
batnaðar með viðurkenningu á íslenska táknmálinu
sem fyrsta máli þeirra. Sjálfsagðir hlutir eins og að
tala við fasteignasala, fara á matreiðslunámskeið, í
foreldraviðtal í skóla, á fund eða í jarðarför, eru
hlutir sem heyrnarlausir þurfa að gera með túlk sér
við hlið, túlk sem oft fæst ekki vegna þess að Sam-
skiptamiðstöð heyrnarlausra og heyrnarskertra fær
ekki nægilegt fjármagn.
Heyrnarlausir og heyrnarskertir eiga ekki að
þurfa að vera þjakaðir af áhyggjum um hvernig þeir
geta notið sama aðgengis og við sem heyrandi erum
og hver á að borga fyrir það. Það er ótrúlegt að
heyrnarlausir og heyrnarskertir þurfi enn að vera
betlandi um sín eigin mannréttindi. Þetta er sam-
félaginu náttúrulega til skammar! Bætt túlkaþjón-
usta leiðir til þess að sjálfsmynd og sjálfstraust
heyrnarlausra, heyrnarskertra og daufblindra mun
eflast til muna. Það eru sjálfsögð mannréttindi að
geta sinnt daglegum félagslegum þörfum hindr-
unarlaust og rofið þá samfélagslegu einangrun sem
þessar manneskjur hafa búið við í langan tíma.
Heyrnarlausir eiga sér sitt eigið mál, táknmálið,
og þeir eru stoltir af því. En þeir eru rændir tæki-
færum til að nota sitt eigið mál í heimalandi sínu,
því réttindi þeirra eru ekki lögbundin. Þess vegna er
mjög mikilvægt að frumvarp um að táknmál verði
gert að fyrsta máli heyrnarlausra, heyrnarskertra
og daufblindra, verði að lögum sem allra fyrst!
Mállaus í eigin landi?
Eftir Elínu Sigurðardóttur:
Höfundur er formaður Ungra vinstri grænna í Reykjavík
og skipar 7. sæti á lista Vinstri grænna í Reykjavík suður.
Í þekktri barnabók Guðrúnar Helgadóttur um Pál
Vilhjálmsson ákvað Palli að stofna Samtök krakka til
að berjast gegn kúgun krakka. Samtökin létu margt
gott af sér leiða og bókinni lauk á spá-
dómi um framtíðina þar sem því er spáð
að Palli og Varði vinur hans haldi áfram
að batna alla ævi og leiði þá samtök sem
verði Samtök fullorðinna og þeir sem
verði fullorðnir þá líkist þá meira börn-
um nútímans en fullorðnum nútímans.
Palli kom út fyrir 30 árum en enn er
full ástæða til að huga að réttindum
barna. Hér á landi hefur tilkynningum til Barnavernd-
arstofu fjölgað mjög á undanförnum fjórum árum án
þess að auknum fjármunum hafi verið varið til mála-
flokksins. Ný barnaverndarlög voru sett 2002 og sam-
kvæmt þeim á að móta heildstæða stefnu í málaflokkn-
um og leggja fyrir framkvæmdaáætlun til fjögurra ára
í senn að loknum sveitarstjórnarkosningum. Það hefur
ekki verið gert þó að talsvert efni liggi fyrir frá fjölda
nefnda og hópa sem hafa unnið mikið starf um málið.
Samt sem áður snýst þetta um þá sem minnst mega sín í
samfélaginu og það eru börn sem standa höllum fæti af
einhverjum orsökum, hvort sem það er vegna erfiðra
fjölskylduaðstæðna, fátæktar eða einhvers annars.
Það er brýnt að forgangsraða börnunum ofar í
stjórnmálum þessa lands. Það skiptir miklu að móta
heildstæða stefnu um málefni allra barna, réttindi
þeirra og aðbúnað. Það skiptir líka miklu að grípa þeg-
ar í stað til aðgerða. Við Vinstri-græn höfum barist fyr-
ir gjaldfrjálsum leikskóla og grunnskóla undanfarin ár
en hluti af því er að tómstundastarf og skólamáltíðir
barna í grunnskólum verði gjaldfrjálsar. Þetta er lyk-
ilatriði í því að skapa ekki stéttskiptingu hjá börnum en
meðal þess sem hefur komið fram í rannsóknum á fá-
tækt er að fátæk börn sitja ekki við sama borð og önnur
einmitt í þessum efnum. Það er hlutverk samfélagsins
að skapa öllum jöfn tækifæri, t.d. þannig að öll börn
geti stundað tómstundir óháð efnahag.
Margt gott hefur auðvitað verið gert í barnavernd-
armálum hér á landi, eins og t.d. Barnahús þar sem
lögð er áhersla á að börn sem sætt hafa kynferðislegu
ofbeldi fái alla aðstoð á einum stað. Þessi aðferðafræði
hefur vakið athygli út fyrir landsteinana og var mikið
framfaraspor á sínum tíma. Og fleira mætti nefna enda
margt gott fólk sem vinnur innan íslenska velferð-
arkerfisins. En það eru fleiri mál brýn. Meðal þess er
að veita meðferð og hjálp í auknum mæli inni á heim-
ilum barna og aðstoða þannig fjölskyldur heildstætt í
stað þess að setja börn inn á stofnanir. Ennfremur
skiptir máli að veita aukið fé til rannsókna á mála-
flokknum til að börnin okkar búi við bestu mögulegu
aðstæður. Síðast en ekki síst, sem er auðvitað grund-
vallaratriði, þarf að móta heildstæða stefnu um málefni
barna þannig að allir, hvort sem er innan skólakerfis,
heilbrigðiskerfis eða félagslega kerfisins, hafi skýra
sýn í þessum málaflokki.
Öll börn eru mikilvæg og það er okkar hlutverk að
búa þeim öllum sem best lífsskilyrði. Bíðum ekki eftir
að stofnuð verði Samtök krakka til að minna okkur á
þennan sjálfsagða hlut. Breytum forgangsröðuninni í
stjórnmálum. Kjósum nýja ríkisstjórn í vor.
Bíðum ekki með að breyta
Eftir Katrínu Jakobsdóttur:
Höfundur er varaformaður Vinstri-grænna.
Lögg. fasteignasali Hrafnhildur Bridde
Sigurberg Guðjónsson hdl.
Skógarhlíð 22 • 105 Reykjavík • Sími 534 2000 • Fax 534 2001
534 2000
www.storhus.is
NORRÆNAR HÓTELÍBÚÐIR
Í KAUPMANNAHÖFN
Við höfum hafið sölu á norrænum hótelíbúðum
í miðbæ Kaupmannahafnar.
• Um er að ræða 56 hótelíbúðir.
• Hægt er að velja mismunandi stærðir íbúða.
• Íbúðir skilast fullbúnar með húsgögnum.
• Fundaraðstaða til að hitta gesti eða viðskiptavini.
• Íbúðin er í hótelútleigu þegar þú notar hana ekki.
• 500 m til Fisketorvet, ný og glæsileg verslunarmiðstöð.
• Um 5-10 mínútna gangur er í Tivolí og á Ráðhústorg.
• Nokkrar íbúðir óseldar.
• 90 % lán fæst á hverja íbúð ef óskað er.
• Afhending íbúða vor/sumar 2008
• Arðbær fjárfesting sem þú mátt ekki missa af.
Agnar Agnarsson,
lögg. fasteignasali
820 1002
Ísak V. Jóhannsson,
sölustjóri
822 5588
Sérhæfð fasteigna-
og fyrirtækjasala
með áratugareynslu
starfsmanna