Morgunblaðið - 05.05.2007, Síða 12

12 LAUGARDAGUR 5. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Hjört Gíslason
hjgi@mbl.is
TÍU stærstu sjávarútvegsfyrirtækin
ráða nú yfir 52% aflaheimilda við
landið talið í þorskígildum. Við út-
hlutun um kvótaáramótin síðastliðið
haust voru þau tíu stærstu með 51%
og kvótaáramótin haustið 2005 var
hlutur hinna tíu stærstu 47,7%.
Fiskistofa hefur tekið saman stöð-
una nú í maí og samkvæmt henni er
HB Grandi með langmestar afla-
heimildir, 11,67% af heildinni. Leyfi-
legt hámark samkvæmt lögum er
12%.
Hlutdeild HB Granda eykst
Litlar breytingar eru á lista hinna
kvótahæstu frá því í haust. Tvö fyrir-
tæki koma þó inn, en það eru Síldar-
vinnslan og Ísfélag Vestmannaeyja.
SVN fer úr 2,15% í 11. sæti í haust í
4,25% í 4. sæti nú. Ísfélagið fer úr 12.
sæti með 2,04% í 7. sæti með 4,03%.
Skinney Þinganes og hraðfrystihús-
ið Gunnvör falla út af þessum lista.
Loks er að geta þess að hlutdeild HB
Granda hefur aukizt úr 9,65% í
11,67% vegna sameiningar við önnur
félög. Á þessum lista kemur einnig
fram að hlutdeild Brims hafi lækkað
úr 7,17% í 5,74%. Það er vegna flutn-
ings aflaheimilda á milli fyrirtækja í
eigu Guðmundar Kristjánssonar, að-
aleiganda Brims.
Breytingarnar stafa af kaupum á
aflahlutdeild eða sameiningu fyrir-
tækja. Töluvert hefur verið um slíkt
að undanförnu.
Þeir stærstu með
74,5% karfans
Hámarkshlutdeild í einstökum
fiskitegundum er 20% nema í karfa,
þar er hámarkið 35%. HB Grandi er
nálægt hámarkinu fyrir heildina,
sem er 12%. Það vantar aðeins 0,33%
upp á að félagið reki sig upp í þakið.
Það þýðir í raun að félagið getur ekki
lengur aukið heimildir sínar svo
nokkru nemi. HB Grandi er með
langmesta hlutdeild allra í karfa,
tæp 32% og nálgast því þakið þar
líka. Næstu fyrirtæki eru Samherji
með 8,21% og Brim með 8,1%. Tíu
kvótahæstu fyrirtækin eru með 42%
heildarinnar í karfa.
Mesta aflahlutdeild í þorski hefur
Samherji, en hann er með 6,85%
Brim kemur þar fast á eftir með
6,70%. Í þriðja sætinu er Vísir með
5,14%, Þorbjörn er í því fjórða með
5,04% og HB Grandi er með 4,97%.
Tíu kvótahæstu fyrirtækin eru sam-
tals með 41,6% af þorskinum.
HB Grandi er með mesta hlutdeild
í ýsu, 6,60%, Brim er með 6,01%, Vís-
ir með 5,87% og Þorbjörn 5,06%.
Hlutdeild hinna tíu stærstu í ýsunni
er 45,5%.
Í ufsanum er HB Grandi með
langmesta hlutdeild, 17,56%. Þor-
björn er með 6,54%, Brim er með
5,87%, Samherji með 5,64% og
Vinnslustöðin 5,39%. Stærstu tíu
fyrirtækin eru samtals með 56,4%
ufsans. Brim er með mestan
grálúðukvóta, 20,74% heildarinnar.
Samherji er næstur með 13,39% og
HB Grandi er með 13,17%. Hlutdeild
hinna tíu stærstu í grálúðunni er
78,5%
Þrjú með 40% síldarinnar
Samherji, Síldarvinnslan og
Skinney Þinganes eru með mesta
hlutdeild í síld, 13,31% hvert félag
fyrir sig. HB Grandi er með 11,09%
og loks Gjögur með 10,23%. Tíu
stærstu fyrirtækin eru með samtals
57,5% hlutdeild í síldinni. HB Grandi
er með mesta hlutdeild í loðnunni
18,68%. Ísfélag Vestmannaeyja
kemur næst með 15,47%. Síldar-
vinnslan er í þriðja sæti með 10,48%
og Samherji er með 9,19%. Hlutdeild
hinna stóru í loðnunni er 62%.
Tíu stærstu fyrirtækin með 52% kvótans
HB Granda vantar 0,33% til að reka sig upp í kvótaþakið
Í HNOTSKURN
»Mesta aflahlutdeild íþorski hefur Samherji, en
hann er með 6,85%. Brim kem-
ur þar fast á eftir með 6,70%
»Samherji, Síldarvinnslanog Skinney Þinganes eru
með mesta hlutdeild í síld,
13,31% hvert félag fyrir sig
»Hámarkshlutdeild í ein-stökum fiskitegundum er
20% nema í karfa, þar er há-
markið 35%









 
 

 

 

  !"# 

!
 $"%


&


! 


'
#
 

(' 

%#"
)
%$ 

  $

*
'$

+ $ '

 $$


%#"
"%,

-%$
 

". '
/

 01


$


$%$ $&$, 

2

%$%$ 

"'' '

%#"
)
 

- 

"


$  

3 45"6"$
 












   


 



      
 

 
 










 


 















 
   





  





   

 

 

 

 



 
 




 ! " #!$
%& '! "!$
& 

  









!
"#


$
%!!
 $
%!!
 "&

!
'
!

(

)

!




$
%!!
 *
 ,#
-

!


!


$
%!!

!


$
%!!
 .

!

!
-
"-
"


   !"# "
(!)) !)!'" !  
&'%* + "! "! , " 
!)!%! %"' !! "-.!!&/
ÚR VERINU
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
„„STJÓRNARKREPPA“. „Stjórn-
armyndunarviðræður“. „Stjórn-
armyndunarumboð“. Þetta eru hug-
tök sem áður voru á hvers manns
vörum eftir kosningar en eru núna
nánast horfin úr huga landsmanna.“
Þetta sagði Guðni Th. Jóhannesson
sagnfræðingur á málþingi um
stjórnarmyndanir í gær.
Margir velta nú fyrir sér hver
verður atburðarás stjórnarmynd-
unarviðræðna að loknum kosning-
unum 12. maí. 20 ár eru liðin frá
seinustu stjórnarkreppu, eftir kosn-
ingarnar vorið 1987 en þá liðu 74
dagar frá því að fráfarandi rík-
isstjórn baðst lausnar þar til ný rík-
isstjórn tók við. Í millitíðinni höfðu
þrír flokksformenn farið með stjórn-
armyndunarumboð í tilraunum til
stjórnarmyndunar. 29 daga tók að
mynda ríkisstjórn Framsóknar og
Sjálfstæðisflokks 1983 og þá höfðu
einnig þrír formenn farið með um-
boð forseta til myndunar stjórnar.
Jafn marga daga tók að mynda
vinstri stjórnina árið 1971 og 57 dag-
ar liðu áður en tókst að mynda rík-
isstjórn Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks 1974. Þá má rifja upp
að 66 dagar liðu áður en ríkisstjórn
Gunnars Thoroddsen tók við árið
1980 og stjórnarmyndunin 1978 tók
jafnmarga daga. Höfðu þá fjórir for-
menn spreytt sig sem handhafar
stjórnarmyndunarumboðs forseta.
Raunar hafa aðeins tvö löng tíma-
bil liðið án þess að stjórnarkreppa
kæmi upp, þ.e. tímabil Viðreisn-
arstjórnarinnar 1959–1971 og tím-
inn frá 1991. Helgi Skúli Kjart-
ansson sagnfræðingur líkti þessum
tveimur 12 ára tímabilum við ,,ey-
lönd stöðugleikans í ólgusjó ís-
lenskra samsteypustjórna“ á mál-
þinginu í gær.
Frá 1971 tók við óróaskeið í tvo
áratugi. Guðni benti á að þessa tvo
áratugi hefðu alls 8 ríkisstjórnir ver-
ið við völd og einungis tvær þeirra
sátu heilt kjörtímabil. Stjórn-
armyndanir voru oftast langar og
strangar. ,,Árið 1991 varð svo breyt-
ing á. Stjórnarskipti gengu hratt
fyrir sig þá, enn hraðar fjórum árum
síðar og síðan hafa núverandi stjórn-
arflokkar unnið saman. Stór breyt-
ing hefur því átt sér stað,“ sagði
Guðni.
Davíð Oddsson, þáverandi for-
maður Sjálfstæðisflokksins, leiddi
stjórnarmyndanir hratt til lykta á
árunum 1991 og 1995. Hann fór einn
með umboðið og liðu 7 dagar á milli
ríkisstjórna 1991 og 5 dagar 1995.
Guðni dró þá ályktun að á tíma-
bilinu frá 1971 til 1991 hefði suma
stjórnmálaforingja ,,skort viljann til
valda“ og ekki alltaf sótt fast að setj-
ast í ríkisstjórn. „Of margir flokks-
formenn útilokuðu fyrirfram of
marga stjórnarmyndunarkosti.“
Yfirskrift málþingsins í gær var:
„Stefnir í stjórnarkreppu? Fordæmi
úr fortíðinni“ Að því stóðu Sagn-
fræðingafélag Íslands, Stofnun um
stjórnsýslu og stjórnmál og Morg-
unblaðið. Stefanía Óskarsdóttir
stjórnmálafræðingur fjallaði um
myndun ríkisstjórna 1944–1959 og
vakti athygli á að tímabilið og raun-
ar allt til þjóðarsáttarinnar 1990
hefði einkennst af ríkisafskiptum við
stjórn efnahagsmála. Að mati henn-
ar ýttu þessar aðferðir undir stjórn-
málalegan óstöðugleika sem end-
urspeglaðist í tíðum stjórnar-
skiptum og skammlífum ríkis-
stjórnum. Helgi Skúli rifjaði m.a.
upp ýmis dæmi úr sögunni þar sem
úrslit kosninga skiptu litlu um
stjórnarskipti, sem áttu sér stað.
Eftir 1971 hafi þó tengsl kosninga
og stjórnarskipta orðið meiri. Í 80
ár, eða frá 1927, hefur aðeins einu
sinni gerst að stjórnarandstaða fái
umboð kjósenda til að mynda starf-
hæfan meirihluta en það var 1971.
Telur að forseti Íslands muni
ekki geta setið á sér
Agnes Bragadóttir blaðamaður
velti fyrir sér stjórnarmynd-
unarkostum í kjölfar kosninga.
Sagðist hún ekki vera sannfærð um
að Framsókn hefði mikinn áhuga á
áframhaldandi samstjórn með Sjálf-
stæðisflokki, nema flokknum tækist
að laga stöðuna upp í svona 13% til
15% fylgi, „og ég er nokkuð sann-
færð um að 40% Sjálfstæðisflokkur
hefði afar takmarkaðan áhuga á
helmingaskiptareglu á ráðuneytum
á móti 10% Framsókn,“ sagði hún.
Agnes sagði að ef Samfylking og
Vinstri græn fengju svipaða útkomu
í kosningunum og í könnunum, sem
sýnt hafa jafna stöðu þessara flokka,
myndi það auðvelda þessum flokk-
um að mynda vinstri stjórn. Sagði
hún að Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
og Steingrímur J. Sigfússon myndu
líkast til bæði gera kröfu um að leiða
slíka ríkisstjórn og hvorugt virtist
geta hugsað sér að starfa í rík-
isstjórn undir forsæti hins. ,,Hugs-
anlega myndu þau Ingibjörg Sólrún
og Steingrímur J. ná saman á nótum
Salómons, að skipta kjörtímabilinu á
milli sín á forsætisráðherrastól, eða
þá að bjóða Jóni Sigurðssyni for-
sætisráðherrastólinn í slíkri vinstri
stjórn og tryggja þar með stjórn-
armyndun, þar sem Sjálfstæð-
isflokkurinn væri í stjórnarand-
stöðu. Ég ætla reyndar ekkert að
útiloka að slíkt tilboð hafi þegar ver-
ið lagt fram við Framsókn, svona
vandlega og djúpt á bak við tjöldin.“
Vék hún einnig að hlutverki for-
seta Íslands og sagði m.a. „[…]en
það er nú einu sinni þannig, að ég er
ekki ein um að treysta forsetanum
ekki til þess að reyna ekki að vera
með puttana í stjórnarmyndun. Ég
hef sterka sannfæringu fyrir því, að
ef núverandi ríkisstjórn heldur ekki
velli, eða ef Geir H. Haarde getur
ekki farið strax á fund forsetans
mánudaginn 14. maí og tilkynnt hon-
um að hann sé búinn að mynda rík-
isstjórn, hvort sem samstarfsaðilinn
verður Framsókn, Vinstri græn eða
Samfylking, að forseti Íslands muni
ekki geta setið á sér. Hann mun
hrifsa umboðið til sín og afhenda það
Ingibjörgu Sólrúnu eða Steingrími
J. Raunar finnst mér ekki ólíklegt að
forystumenn bæði úr Samfylkingu
og Vinstri grænum hafi nú þegar
haft samband við forsetann og óskað
eftir slíkri íhlutun hans.“
Stöðugleiki og stjórnarkreppur
Morgunblaðið/RAX
Málþing. Stefanía Óskarsdóttir, Guðni Th. Jóhannesson, Agnes Bragadóttir og Helgi Skúli Kjartansson fjölluðu
um stjórnarmyndanir og stjórnarkreppur á málþingi í Odda, húsi félagsvísindadeildar Háskóla Íslands í gær.
Í HNOTSKURN
» Nú eru liðin 20 ár frá síð-ustu stjórnarkreppu en þá
tóku stjórnarmyndunarvið-
ræður 74 daga.
» Aðeins er unnt að tala umtvö „stöðugleikatímabil“
að þessu leyti en þau eru dag-
ar Viðreisnarstjórnarinnar
1959–1971 og síðan tímabilið
frá árinu 1991.