Morgunblaðið - 05.07.2007, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÚTGERÐ Á HRIPLEKUM BÁTI
Það liggur fyrir að fjölmargarleiðir eru framhjá kvótakerf-inu, svo sem brottkast, löndun
framhjá vigt og gámaútflutningur á
ferskum fiski. Heimildarmenn full-
yrða í fréttaskýringu Agnesar Braga-
dóttur, sem birtist í Morgunblaðinu í
gær, að þessar leiðir framhjá kerfinu
séu nýttar og að jafnvel geti verið um
tugi þúsunda tonna af þorski að ræða.
Auðvitað eru það afar slæm tíðindi
ef hér á landi tíðkast stórfellt kvóta-
svindl. Kvótasvindl er ekki spurning
um sjálfsbjargarviðleitni, eins og
sumir kunna að halda fram, heldur
lögbrot með alvarlegar og víðtækar
afleiðingar.
Kvótasvindl gerir það til dæmis að
verkum að nánast ómögulegt er að
stýra fiskveiðum hér við land með
skynsamlegum hætti. Það ríkir ein-
faldlega of mikil óvissa um þær tölur
sem liggja til grundvallar fiskveiði-
ráðgjöf Hafrannsóknastofnunarinn-
ar. Til marks um það má nefna að
ekki er gert ráð fyrir neinu slíku frá-
viki í núgildandi aflareglu.
Umræðan er ekki ný af nálinni. Það
hefur lengi legið fyrir að eitthvað er
um kvótasvindl á Íslandsmiðum og
fréttaskýringin í gær gaf frekari vís-
bendingar um það. Engu að síður
virðist það ekki vera tekið alvarlega,
hvorki af stjórnvöldum né af útgerð-
inni sjálfri.
Nú þurfa þurfa allir hagsmunaaðil-
ar að horfast í augu við vandann, láta
fara fram ítarlega rannsókn á því
hvaða leiðir eru framhjá kvótakerfinu
og hvernig megi grípa til fyrirbyggj-
andi aðgerða. Það blasir til dæmis við
að efla þarf Fiskistofu verulega og
endurskoða vinnubrögðin þannig að
stofnunin verði starfi sínu vaxin. Ef
til vill þarf einnig að herða viðurlög.
Eflaust halda sumir því fram að
aukið eftirlit sé óþarft og kvótasvindl
sé ekki eins stórtækt og lýsingar við-
mælenda gefa til kynna sem allir eiga
það þó sammerkt að hafa unnið við
sjávarútveginn. En hjá því verður
ekki komist að vaka yfir þeirri auð-
lind sem fólgin er í fiskimiðunum og
hefur verið undirstaða afkomu þjóð-
arinnar öldum saman.
Vissulega verða alltaf til leiðir
framhjá stjórnkerfum, hvort sem það
er skattkerfi eða fiskveiðistjórnunar-
kerfi. En það þarf að greina götin á
kerfunum og leitast við að girða fyrir
þau, þannig að hættan á svindli sé
lágmörkuð. Ef ekki tekst að eyða
óvissunni getur skapast sú staða að
allir liggi undir grun og það er ólíð-
andi ástand.
Staðan er alvarleg í íslenskum
sjávarútvegi eftir svarta skýrslu Haf-
rannsóknastofnunarinnar. Hugar-
farsbreytingu þarf í umgengni við
fiskimiðin. Það tapa allir á því að líta
undan, ekki síst útvegurinn sjálfur.
En verst verða úti þær byggðir lands-
ins sem hafa ekki að öðru að hverfa.
Ef Íslendingar ná ekki tökum á fisk-
veiðistjórnuninni eru allir í sama
bátnum – og hann er hriplekur. Það
er ekki beysið ef framtíð íslensks
sjávarútvegs byggist á slíkri útgerð.
MISMUNUN
Hvernig er hægt að borga fötl-uðum ungmennum lægri laun
en öðrum? Það er auðvitað ekki
hægt en það er gert. Það er ákveðið
átak í gangi til þess að tryggja fötl-
uðum ungmennum atvinnu í sumar
en vegna þess hversu mikil eftirsókn
hefur verið eftir vinnu á vegum
þessa átaks er ekki hægt að greiða
þessu unga fólki full laun. Fjárveit-
ingin til verkefnisins dugar ekki.
Sjálft átakið er til fyrirmyndar en
þessi þáttur þess ekki og ljóst af
samtölum við þá, sem að þessu
standa, í Morgunblaðinu í dag, að
þeir eru sammála því sjónarmiði.
Hin lægri laun eru þannig til kom-
in, að ákveðið var að veita þeim, sem
um sóttu, aðgang að verkefninu en
þar sem fjárveiting var ekki aukin
eru ekki til peningar til þess að
borga full laun.
Hafa fjárveitingar ekki verið
hækkaðar af minna tilefni hjá
Reykjavíkurborg?
Við verðum að reyna að standa
undir nafni í jafnréttismálum á öll-
um sviðum. Þetta tiltekna mál snýst
um jafnrétti og jafnræði.
Við getum ekki búið í samfélagi,
þar sem slík mismunun á sér stað.
Þetta snýst um réttlæti.
Nú er það að vísu svo, að fatlaðir
búa við skertan hlut á margan veg,
en það gengur ekki að auka á það
óréttlæti.
Fatlaðir Íslendingar eiga sama
rétt og allir aðrir Íslendingar.
Þess vegna er það sanngjarnt og
réttlátt að Reykjavíkurborg auki
fjárveitingu til hins umrædda verk-
efnis, þannig að allir sitji við sama
borð.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson borg-
arstjóri hefur sýnt að hann er mað-
ur, sem er líklegur til að koma mál-
um af þessu tagi í lag. Borgarstjóri
skilur svona mál, sem ekki verður
endilega sagt um alla stjórnmála-
menn.
Af þessu tilefni er hins vegar
ástæða til að undirstrika, að það er
kominn tími á nýtt stórátak í málum
fatlaðra til þess að tryggja þeim
fullt jafnrétti á við aðra þjóðfélags-
þegna.
Það er til dæmis spurning, hvort
sú stefna að koma upp sambýlum
fyrir fatlað fólk hefur runnið sitt
skeið á enda og hvort framtíðin
hljóti ekki að vera sú að gera fötluðu
fólki kleift að búa í eigin húsnæði en
njóta á þeim vettvangi þeirrar nauð-
synlegu þjónustu, sem það þarf á að
halda dag hvern.
Það þarf að auka umræður í sam-
félaginu um málefni fatlaðra á nýjan
leik. Þær hafa fallið í skuggann af
öðrum málum eftir að frumherja og
eldhuga á borð við Ástu B. Þor-
steinsdóttur naut ekki lengur við.
Núverandi félagsmálaráðherra,
Jóhönnu Sigurðardóttur, er hins
vegar treystandi til að taka fast á
þessum málum, sem öðrum, sem
undir hana heyra.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Framkvæmdaráðsfundur Afríku-sambandsins og leiðtogafundurþess fór fram í Afríkuríkinu Ganaí síðustu viku. Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir utanríkisráðherra sótti fundina
og sú spurning vaknar hvaða erindi Íslend-
ingar eigi á leiðtogafundi Afríkuríkja?
„Það er von að þú spyrjir. Það er ekkert
sjálfgefið að utanríkisráðherra ofan af Ís-
landi mæti á slíkan fund,“ svarar Ingibjörg
Sólrún. Hún hafi litið á ferðina sem gott
tækifæri fyrir sig, sem nýjan utanrík-
isráðherra, til þess að ná tali af mörgum
afrískum leiðtogum á skömmum tíma. „Ég
notaði þetta tækifæri til þess að tala við þá
og heyra frá þeim hvernig staðan væri í
þeirra ríkjum, segir Ingibjörg Sólrún, en
alls náði hún fundi með 21 utanrík-
isráðherra Afríkuríkja í Gana.
Samrunaþróun í Afríku
Á fundinum hafi verið rætt um sam-
runaþróun Afríkusambandsins í ætt við það
sem gerst hafi í Evrópu. Greinilegt sé að í
Afríku sé litið á Evrópusambandið sem fyr-
irmynd. Samruni sé markmiðið en rætt sé
um hversu hratt eigi að fara „þannig að Af-
ríka geti gert sig meira gildandi á al-
þjóðavettvangi, hafi sterkari rödd og geti þá
mætt Evrópusambandinu og Bandaríkj-
unum á meiri jafningjagrundvelli“. Á fund-
inn voru mættir 53 utanríkisráðherrar og 34
þjóðhöfðingjar Afríkuríkja.
Á fundunum með ráðherrunum hafi hún
rætt við þá um hvernig Íslendingar gætu
helst komið að liði í Afríku, til að mynda í
gegnum þróunaraðstoð, friðargæslu eða
aðra slíka hluti. „Ég er þeirrar skoðunar að
við eigum að gera okkur meira gildandi í
Afríku,“ segir Ingibjörg Sólrún. Íslendingar
séu þó víða að verki og styðji ýmiss konar
aðgerðir í Afríku, m.a. í gegnum Þróun-
arsamvinnustofnun, ráðuneytið, með fjár-
framlögum eða í gegnum stofnanir á borð
við Rauða krossinn, UNIFEM og UNI-
CEF. Ísland hafi ekki tekið þátt í frið-
argæslu í Afríku en það megi hugsa sér að
gera það með ýmsum hætti. Til að mynda
hafi Antoinette Batumubwira, utanrík-
isráðherra Búrúndí, tjáð sér á fundinum að
Búrúndí vildi sinna friðargæslu í Sómalíu.
Friðargæsluliðar væru til staðar en þá vant-
aði allt til alls. Hafi ráðherrann sagt að
hjálp Íslendinga gæti til dæmis falist í því
að leggja til skófatnað fyrir friðargæslulið-
ana.
Sýn Vesturlandabúa einhliða
Ingibjörg Sólrún segir að Vesturlandabú-
um hætti til þess að hafa nokkuð einhliða
sýn á Afríku. Fólk horfi til átaka, fátæktar,
hungursneyðar og hamfara sem þar eigi sér
stað. „Og vissulega eru þetta víða knýjandi
vandamál í þessari stóru álfu. En við gleym-
um svo oft að horfa á hina hliðina á pen-
ingnum sem eru möguleikar Afríku þegar
til framtíðar er litið. Það eru mörg ríki í
Afríku sem er mikill kraftur í og umtals-
verður hagvöxtur,“ segir Ingibjörg Sólrún.
Þessi ríki muni þegar fram líða stundir taka
flugið. Fólk spyrji hvað ráðherra sé að gera
í Afríku en heimurinn sé alltaf að verða
minni og viðskipti að aukast milli allra
heimshluta. „Við eigum ekkert bara heima
hér í norðri, heimurinn á allur að vera und-
ir. Það sem gerist þar hefur veruleg áhrif á
okkar stöðu hér.“
Ísland á eins og er ekki mikil viðskipti við
Afríku, en það getur breyst, að sögn Ingi-
bjargar Sólrúnar. „Það geta verið mikil
tækifæri þar,“ segir hún og bætir við að
Afríkubúar vilji viðskipti og fjárfestingu í
grunngerð samfélaganna, en ekki aðeins
matargjafir, ölmusu og þróunarhjálp.
Ingibjörg Sólrún segir mikilvægt að Af-
ríka takist sjálf á við þær skærur og deilur
sem eigi sér stað innan álfunnar, en Íslend-
ingar geti veitt stuðning. Það þurfi þó að
gera á forsendum Afríkubúa. „Stundum
minnir Afríka mig svolítið á konur og
kvennabaráttu, þar sem Evrópa er eins og
forréttindakarl í samanburðinum,“ segir
Ingibjörg Sólrún. Afríka sé að fóta sig og
þar hafi fólk hugmyndir um að gera hlutina
öðruvísi. Gefa þurfi Afríkubúum tækifæri til
þess að gera hlutina á eigin forsendum, án
þess að Evrópa eða Bandaríkin séu stöðugt
að segja þeim hvernig eigi að gera hlutina
og hvað sé rétt og hvað ekki.
Kynnti framboð til öryggisráðs SÞ
Ingibjörg Sólrún segir að á fundum sín-
um með afrísku utanríkisráðherrunum hafi
hún jafnframt kynnt framboð Íslendinga til
setu í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna
en Ísland er í framboði fyrir tímabilið
2009-2010. „Við erum auðvitað í kosninga-
baráttu, við erum að keppa við Tyrki og
Austurríkismenn,“ segir Ingibjörg Sólrún.
Baráttan sé tvísýn og ekki á vísan að róa.
„Við verðum auðvitað að ræða við sem
flesta, sérstaklega hjá þessum þjóðum en
um 60% af þeim deilum sem koma til kasta
öryggisráðsins eru í Afríku.“
Ingibjörg Sólrún segir þá Afríkuleiðtoga
sem hún ræddi við almennt hafa tekið vel í
hugmyndir um framboð Íslendinga til ör-
yggisráðsins. „En auðvitað tekur maður því
öllu með fyrirvara. Það er ekki eins og það
sé fengið í eitt skipti fyrir öll. En það skipt-
ir líka miklu máli að það sé inntak í því sem
við erum að segja og því sem við ætlum að
standa fyrir,“ segir Ingibjörg Sólrún.
En ha
um hver
ist sæti í
skoðuna
ar heima
Við þurf
og verke
öryggisr
ir Ingibj
Hvað
nokkru l
utanríki
land ætt
meira gi
værum e
hefðu eit
Evrópu.
verið ný
vorum sj
verið í þ
inlegt m
En þa
þessa yt
skýra sý
okkur að
meginm
Sólrún. Þ
markmið
Ísland a
lögmæti
menn vi
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir sótti fund Afríkuráðsins í G
„Eigum að ge
meira gildand
Íslendingar geta komið að
liði í Afríku á margan hátt,
til dæmis í gegnum þróun-
araðstoð eða friðargæslu,
segir utanríkisráðherra.
Hún sagði Elvu Björk
Sverrisdóttur frá nýlegri
Afríkuferð sinni.
Skelfileg staða Ingibjörg Sólrún segir að staða íraskr
ástandið virðist aðeins vera að versna. Finna þurfi flótt
»Égað
betur
málef
Við þu
betur
efni í
okkar
Same