Morgunblaðið - 13.08.2007, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. ÁGÚST 2007 21
Fréttir af tillögu stjórnarSpron um að breytasparisjóðnum í hluta-félag vekja athygli. Nái
tillagan fram verður til sjálf-
stæður sjóður undir merkjum
sjálfseignarstofnunar með
stofnfé sem nú er metið á um 9
milljarða króna. Samkvæmt lög-
um um fjármálafyrirtæki skal
megintilgangur sjálfseign-
arstofnunarinnar
vera sá að „stuðla að
viðgangi og vexti í
starfsemi spari-
sjóðsins“ en einnig
er heimilt að „út-
hluta af fjármunum
sjálfseignastofn-
unarinnar til menn-
ingar og líknamála á
starfssvæði spari-
sjóðsins“.
Nýi Spron-
sjóðurinn verður
langstærsti einstaki
sjóður sinnar teg-
undar í landinu.
Ætla má að árleg
úthlutun sjóðsins
verði hálfur til einn
milljarður króna.
Enginn sjóður af
þessari stærð-
argráðu er til í land-
inu. Það er því
ástæða til að staldra
við og velta fyrir sér
þeim möguleikum
og tækifærum sem
stofnun sjóðsins gef-
ur og hvaða stefnu
og skipulag eigi að
setja honum. Nokk-
ur lykilatriði skipta
höfuðmáli í fyrstu stefnumótun
sjóðsins.
Málstaðurinn
Stærsta verkefnið framundan
er að þróa og móta hlutverk og
sýn sjóðsins. Hver er tilgang-
urinn? Hefur hann eitthvert
samfélagslegt hlutverk? Vill
hann breyta einhverju? Vill hann
berjast fyrir einhverju? Málstað?
Til að svara þessum spurn-
ingum verður að líta til laganna
en ekki síður hins samfélagslega
framfarahlutverks sem spari-
sjóðir hafa haft í byggðum lands-
ins.
Rétt er að horfa til upprunans
um leið og horft er til framtíðar.
Hafi sjóðurinn málstað getur
hann ekki orðið hlutlaus veitandi
fjármagns heldur þvert á móti sí-
kvikt afl sem lætur sig varða það
sem mest brennur í samfélaginu
hverju sinni og virkar sem hvati
fyrir breytingar. Slíkur sjóður,
sem er engum háður, getur orðið
sjálfstæð rödd í samfélaginu sem
með gjörðum sínum getur gert
hið óhugsandi hugsanlegt, staðið
fyrir framförum og nýsköpun
sem ella hefði ekki orðið.
Fjárfesting
Svari menn þeirri spurningu
jákvætt að sjóður sem þessi eigi
að hafa málstað er mikilvægt að
frá upphafi verði fjárveitingar
sjóðsins hugsaðar sem fjárfest-
ingar en ekki styrkur, stuðn-
ingur eða úthlutun. Sjóðurinn á
ekki að úthluta fé heldur fjár-
festa í verkefnum, hvort sem
hann gerir það einn og sér eða í
samstarfi við aðra. Sjóðurinn á
að standa fyrir félagslegum og
menningarlegum fjárfestingum
þar sem gerð er krafa um arð-
semi en að sú arðsemi verði ekki
af fjárhagslegum toga heldur fel-
ist í þeim umbótum, breytingum
eða framþróun sem verður.
Svona nálgun krefst þess að
sjóðurinn og starfsfólk hans sé
frumkvöðlar, að það skapi, stuðli
að og leiti uppi þau verkefni sem
fjárfest er í um leið og þau er op-
in fyrir tilboðum og beiðnum
annarra um samstarf sjóðsins.
Margar fyrirmyndir má finna
erlendis um rekstur og stefnu-
mótun sambærilegra sjóða, bæði
hvað varðar hlutverk og stefnu
en einnig hvernig ávöxtun sjóðs-
ins verði best tryggð. Í því tilliti
skiptir ekki síst máli að skatta-
löggjöf verði rýmkuð hér á landi
hvað varðar fjárfestingar í
menningar- og
mannúðarmálum.
Sjálfstæði og
fagmennska
Samkvæmt lögum
um breytingu spari-
sjóða í hlutafélög
eiga sæti í stjórn
sjóðs eins og hér um
ræðir tveir fulltrúar
viðkomandi sveitar-
félags, einn fulltrúi
tilnefndur af fjár-
málaráðherra og
tveir fulltrúar til-
nefndir af við-
skiptaráðherra.
Stjórnin er með öðr-
um orðum pólitískt
skipuð sem er frá-
brugðið því sem al-
mennt er venja um
sjálfseignarstofn-
anir. Hvers vegna
löggjafinn valdi
þessa skipan er ekki
til umræðu hér, en
sjálfsagt er að huga
að því hvort önnur
leið geti ekki verið
heppilegri.
Þetta er ekki síst
mikilvægt fyrir þær
sakir að Spron-sjóðurinn verður
fyrirmynd annarra sjóða sem lík-
lega verða stofnaðir á næstu ár-
um við breytingar á öðrum spari-
sjóðum landsins. Rannsóknir
erlendis sýna að því sjálfstæðari
sem slíkir sjóðir eru því líklegri
eru þeir til að geta haft veruleg
áhrif til framfara í samfélaginu.
Við rekstur sjóðsins er mik-
ilvægt að hvergi verði hvikað frá
faglegum sjónarmiðum. Við
ráðningu stjórnenda og ráðgjafa
verður að taka mið af þekkingu
þeirra á viðfangsefnum sjóðsins
og hvort þeir hafa þann skapandi
huga sem þarf til að finna þessu
nýja afli raunverulegt hlutverk í
samfélaginu. Síðast en ekki síst
hlýtur það að vera verkefni
stjórnenda að móta stefnu um
verkefni sjóðsins og bera uppi
málstaðinn til framtíðar og
hvaða hlutverk sjóðnum er ætlað
í hinu stærra, samfélagslega
samhengi.
Framtíð Spron
Líklegt má teljast að hluta-
félagið Spron taki breytingum og
jafnvel sameinist öðrum fjár-
málafyrirtækjum þegar fram líða
stundir.
Saga Spron er um margt
merkileg, ekki síst fyrir þær sak-
ir að sparisjóðurinn hefur frá
upphafi látið sig samfélag sitt
varða og er menningarsjóður
Spron einn sá elsti í landinu.
Spron nýtur virðingar í sam-
félaginu og hefur árum saman
átt hvað ánægðustu viðskiptavin-
ina samkvæmt ánægjuvog Gall-
ups.
Hvað sem verður um Spron hf.
er ljóst að takist að standa fag-
lega að stofnun hins nýja sjóðs
mun orðspor og arfleifð Spron
lifa áfram og verða mikilvægur
aflvaki nýsköpunar í menningu
og mannúð á Íslandi.
Fjárfesting
í menningu og
mannúð
Eftir Ásu Richardsdóttur
»Nýi Spron-sjóðurinn
verður lang-
stærsti einstaki
sjóður sinnar
tegundar í
landinu. Ætla
má að árleg út-
hlutun verði
hálfur til einn
milljarður
króna.
Ása Richardsdóttir
Höfundur starfar í listum og er
viðskiptavinur Spron.
taðir af
orginni.
ðaeigenda
skemmti-
einnig ríka
þar skap-
hafa mikla
a sitt af
arbraginn.
vilja til að
rinum
sem dæmi
avarða á
í miðborg-
eit-
n betur en
aði og al-
þarf að
ringum
pnir og að
ostur er að
og glös út
bera veit-
þegar kem-
g afstöðu
íkniefna. Í
egt, að allir
skýra
neysla eða
sala fíkniefna verði tilkynnt lög-
reglu. Auk þess verði fíkniefnaneyt-
endum og sölumönnum vísað burt af
skemmtistöðum. Þá er verðugt að
velta því fyrir sér, hver beri ábyrgð
á því að koma þeim í öruggt skjól,
sem eru í raun bjargarlausir eftir
óhóflega áfengisneyslu á skemmti-
stöðum. Geta eigendur veitingastað-
anna varpað þeirri ábyrgð alfarið frá
sér um leið og þeir vísa þessu fólki á
dyr?
Aðgerðir lögreglu og áform
Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu
hefur frá því að hún tók til starfa um
síðustu áramót lagt megináherslu á
aukna sýnilega löggæslu, enda sýna
rannsóknir, að aukin sýnileg lög-
gæsla eykur bæði öryggi og öryggis-
tilfinningu borgaranna. Þetta hefur
verið gert með skýrum hætti í
tengslum við umferðareftirlit. Góður
árangur af því blasir við öllum. Hið
sama á við um aðra almenna lög-
gæslu. Fjöldi lögreglumanna á vakt
um hverja helgi er að minnsta kosti
tvöfaldur miðað við það sem venju-
legt er. Við allt skipulag er mikil
áhersla lögð á miðborgina. Ég full-
yrði að sýnileiki lögreglunnar í mið-
borginni um helgar er mikill, þó við
séum ekki á hverju einasta götu-
horni eins og sumir virðast kalla eft-
ir.
Til þess að auka enn frekar sýni-
leika lögreglunnar í miðborginni
höfum við kynnt dómsmálaráðherra
og ríkislögreglustjóra hugmyndir
um færanlega lögreglustöð. Slíkar
stöðvar hafa gefið góða raun í öðrum
löndum til að auka sýnilega lög-
gæslu. Þá hefur þeim sem gerast
sekir um óspektir og brot á lögreglu-
samþykkt verið boðið að greiða
strax sekt til lögreglu en sæta ella
ákæru. Með því að taka hart á
smærri brotum næst árangur í
fækkun alvarlegra afbrota. Ætlunin
er að fjölga öryggismyndavélum í
miðborginni sem er mikilvægt skref
í þessum efnum. Myndavélarnar
gera lögreglu ekki einungis kleift að
rannsaka mál sem upp hafa komið
heldur einnig að koma í veg fyrir af-
brot. Eru dæmi um að mannslífum
hafi verið bjargað fyrir tilstuðlan ör-
yggismyndavélanna. Lögreglan á
höfuðborgarsvæðinu leggur vaxandi
áherslu á hraða og örugga máls-
meðferð alvarlegra ofbeldisbrota og
kynferðisbrota. Hröð og skilvirk
meðferð alvarlegustu málanna
skiptir miklu þegar unnið er að því
að auka öryggi og öryggistilfinn-
ingu.
Í umfjöllun um bætta ásýnd mið-
borgarinnar má ekki láta hjá líða að
nefna nýja löggjöf um veitingastaði,
gististaði og skemmtanahald og
auknar heimildir sem lögreglan hef-
ur nú fengið til að grípa til aðgerða
þegar rekstraraðilar veitinga- og
skemmtistaða sinna ekki þeim skil-
yrðum sem þeim eru sett eða lög-
boðnum fyrirmælum. Þessi löggjöf
mun hafa margvísleg jákvæð áhrif á
skemmtanahald í miðborg Reykja-
víkur og annars staðar á landinu
enda færir hún lögreglunni ný tæki í
hendur sem virka í þessari baráttu.
Björn Bjarnason dómsmálaráð-
herra hefur spurt hvort ekki sé
ástæða til að horfa til samvinnu lög-
reglu og hagsmunaaðila í tengslum
við útihátíðir undanfarinna ára, þeg-
ar leitað sé leiða til að takast á við
vandann í miðborg Reykjavíkur.
Þessi samvinna hafi skilað góðum
árangri eins og enn hafi sannast um
síðustu verslunarmannahelgi.
„Besta leiðin til að auka nætur-
öryggi í miðborg Reykjavíkur er að
kalla alla til ábyrgðar,“ segir ráð-
herrann. Og Þorsteinn Pálsson,
fyrrverandi dómsmálaráðherra,
tekur undir þessi orð og telur, að
skírskota beri til ábyrgðar allra,
sem komið hafa ómenningaryf-
irbragði á miðborg Reykjavíkur.
Það er ástæða til þess að taka undir
þessi orð og mun ég hafa frumkvæði
að því að boða borgaryfirvöld og
fulltrúa þeirra sem reka skemmti-
staði í miðborginni til fundar til að
ræða, hvernig unnt er að bæta
ástandið um helgar í miðborg
Reykjavíkur og efla enn frekar og
styrkja samstarf þessara aðila. Hér
er þörf á samhentu átaki ábyrgra
aðila og ekki mun standa á lögregl-
unni í því samstarfi sem framundan
er.
Höfundur er lögreglustjóri.
Mynd 2. Fjöldi ofbeldisbrota á höfuðborgarsvæðinu (217 og 218 gr) sem áttu sér stað í janúar
til júní 1998 til 2007 og tilkynnt voru til lögreglu, greint eftir svæðum.
rsvæðinu (217 og 218 gr) sem
greglu, greint eftir svæðum.
Mynd 4. Hlutfall ofbeldisbrota (217 og 218 gr) sem áttu sér stað frá miðnætti og fram til sex á
morgnanna í janúar til júní 1998 til 2007 og tilkynnt voru til lögreglu, greint eftir svæðum.
á föstudögum, laugardögum
l lögreglu, greint eftir svæðum
rgarinnar
r lausnir
rota (217 og 218 gr) sem áttu sér stað í janúar til júní 1998 til 2007, tilkynnt voru til lög-
verfi 101.