Morgunblaðið - 26.11.2007, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 26. NÓVEMBER 2007 15
MENNING
Amma Lóló og ég
"Guðríður frænka hennar
var kölluð Gurrý - og Lára
bekkjarsystir ömmu Lólóar
var kölluð Lallý. Svo voru
aðrar stelpur í götunni þar
sem amma Lóló bjó
kallaðar Bettý, Gógó og
Dídí.
Amma Lóló sagði mér að
í gamla daga þegar hún var
barn hafi svo margar
stelpur verið kallaðar
svona nöfnum - og líka
mömmur þeirra. Það var
svo amerískt og fínt!"
Upp með Vestfirði!
Pantanir: 456-8181- jons@snerpa.is
Vestfirska forlagið
Fæst í bókaverslunum um land allt
Verð: 1,900,-kr.
Svo byrjuðum við að dansa færeyska dansinn sem Rodmundur kenndi
okkur og við siluðumst áfram - úr einu herbergi yfir í annað.
söng Rodmundur á færeyskunni sinni - og amma Lóló sem hélt að hann
væri laglaus!
Síðan kom viðlagið og við tókum öll undir og sungum:
Árla var um morgunin
sól tók fagurt at skína.
Marita snúðist av hallini út
við fylgismoyggjar sínar.
Lat meg sova á tínum armi
ríka jomfrúa."
"
EYJA glerfisksins er önnur bókin í
ævintýraþríleik eftir Sigrúnu Eld-
járn; sú fyrsta, Eyja gullormsins,
kom út í fyrra. Þetta er annar þrí-
leikurinn sem Sigrún skrifar fyrir
stálpaða krakka á undanförnum ár-
um, en hinn samanstendur af Týndu
augunum (2003), Frostnu tánum
(2004) og Steinhjartanu (2005).
Bækur þessar eru sérstakar í útliti;
umbrotið er minna en við eigum að
venjast, letrið mjög læsilegt (og ekki
alltaf eins) og skemmtilegar myndir
á svo til annarri hverri opnu. Þetta
er mjög vel heppnað í alla staði, sér-
sniðið að þörfum barna. Það er þó
ekki bara útlit bókanna sem er vel úr
garði gert, frásögnin er líka
skemmtileg, hröð og mátulega
spennandi. Allt frá því að Sigrún
Eldjárn sendi frá sér sínar fyrstu
frumsömdu barnabækur hefur hún
leikið sér með mörk
raunveruleika og
ímyndunar og á það
einnig við um þessar
bækur. Í Eyju gler-
fisksins eru aðal-
persónurnar fjórir
krakkar; Ýmir og
Gunna, sem bæði eru í
8. bekk, Sunna María,
5 ára systir Ýmis, og
smábarnið Tumi. Per-
sónur krakkanna eru
dregnar hæfilega
sterkum dráttum; Ým-
ir er feiminn en afar
góður teiknari (eins og
sjá má af myndum bók-
anna), Gunna er vísindalega þenkj-
andi og reynir að finna raunhæfar
skýringar á öllu sem gerist, Sunna
María er uppátækjasamur prakkari
og Tumi lítill kútur sem er að læra
að tala og hætta á bleiu. Krakkarnir
lenda í ýmsum ævintýrum þar sem
ferðast er á milli heima og tíma og
allt getur gerst. Í Eyju glerfisksins
taka þau þátt í að sætta tvær stríð-
andi þjóðir sem búa
saman á fisklaga eyju:
Hausþjóðin og Sporð-
þjóðin berjast um yfir-
ráðarétt yfir miðhluta
eyjarinnar og hafa
byggt múr á milli sín.
Höfundur gefur full-
orðnum lesendum færi
á að lesa söguna sem
táknsögu fyrir svipuð
átök í mannheimum og
skýra slíkt út fyrir
börnum en víst er að
börnin geta notið bók-
arinnar án slíkra út-
skýringa. Ekki verður
skilið við bókina án
þess að geta þess að málfarið er til
fyrirmyndar. Það er gaman að lesa
bækur með börnum þar sem ekki er
slegið af kröfum um vandað málfar
og þar sem fyrir koma orð sem eru
sjaldséð í barnabókum og tilvalið að
útskýra og útvíkka þar með málvit-
und barnanna.
Börn til bjargar
Soffía Auður Birgisdóttir
BÆKUR
Barnabók
Eftir Sigrúnu Eldjárn.
Mál og menning 2007, 207 bls.
Eyja glerfisksins
Sigrún Eldjárn
„DEATH of Science“, sem er samið
og dansað af Andreas Constantinou,
er flókið og hugmyndaríkt verk sem
fjallar um mann sem er lokaður inni í
„myrkvuðu herbergi“. Í upphafi er
hann aðeins klæddur bol og grímu
(með haus Alberts Einsteins) og
hleypur Andreas um dagblöðum
stráð gólf á meðan við hlustum á
ýmsar ræður í útvarpi. Seinna er
tónlistin notuð til þess að undirstrika
nokkur þemu verksins, oft í bland
við afkáralegan húmor. Dæmi þess
eru atriði þar sem þessi Einsteinlega
vera sker undan sér og dansar síðan
við lagið „Das Model“ eftir Kraft-
werk. Svo hefst eins konar end-
urfæðing við „Also Sprach Zar-
athustra“ eftir Richard Strauss.
Líkt og í verki Andreasar „Monday“,
sem sýnt var í danskeppni Borg-
arleikhússins fyrr á þessu ári, kann
Andreas að blanda saman ólíkum
tegundum af tónlist á afar áhrifarík-
an hátt. Heilt yfir er „Death of
Science“ mjög áhrifamikið og djarft
verk en mætti þó vera mun styttra.
„What I’ve Been Doing“ eftir Jes-
sicu Winograd er einnig sólóverk en
þó allt öðruvísi en „Death of
Science“. Frekar en að byrja með
miklum látum er verkið eiginlega of
lengi af stað og tónlistin skrítin og
hálfpirrandi. Þegar Jessica nær sér
á strik er dansinn mjög frumlegur,
byggður á hraðahreyfingum sem
mynda ýmsar sjónblekkingar. Loka-
atriðið fannst mér of stutt og ekki
virka sem endir á þessu hressilega
verki. Jessica segir í leikskránni að
verkið sé „tilraun til þess að skapa
samfélag og tilfinningu fyrir sannri
upplifun sem deilt er meðal
ókunnugra“. Það má vel vera en hér
var varla tækifæri til þess þar sem
það var svo illa mætt. En verkið er
enn í vinnslu og með stærri áhorf-
endahóp vona ég að þeim gefist
tækifæri til að rannsaka samband
áhorfenda við verkið aðeins betur.
Síðasta verkið heitir „Crazy in
Love with MR. PERFECT“ og er
eina dansverk kvöldsins með tali.
Dansarar og höfundar, Steinunn og
Brian, virðast vera að æfa verk sem
felst í því að gera athugasemdir við
hreyfingar hvort annars. Það er mik-
ill húmor í þessu stykki. Dansararnir
segja frá ástarsambandi á milli
tveggja ólíkra einstaklinga, annars
vegar samkynhneigðs karlmanns
(sem hefur ekki náð að finna hinn
rétta) og hins vegar konu sem er
hrædd við karlmenn. Smám saman
uppgötvum við að parið er að tala um
sjálft sig. Þau skiptast á um að dansa
og segja frá, sem er ágætis hugmynd
en því míður eru of margar lægðir í
þessu verki og sum atriði allt of löng.
Sérstaklega mætti stytta kaflann
þar sem Steinunn tekur kast og
hristir sig á fullu á meðan Brian er
að tala um fyrrverandi kærasta sína.
Lokatriðið var frábrugðið þar sem
„æfing“ er búin og þau dansa við
Edith Piaf-lagið „Non, je ne regrette
rien“. Á þessu stigi var ég næstum
búinn að missa áhugann en þetta at-
riði kemur verkinu aftur virkilega á
flug og er góður endir á frekar frum-
legu en þó ekki eftirminnilegu verki.
Að UglyDuck Productions skyldi
setja upp svona mikla sýningu án
þess að hafa auglýst hana er alveg
óskiljanlegt. Þegar ég kom í Hafn-
arfjarðarleikhúsið rétt fyrir átta
voru um það bil tíu manns í leikhús-
inu fyrir utan afgreiðslufólkið. Ég
hélt í fyrstu að ég væri mættur of
snemma en áhorfendur urðu aldrei
fleiri en tuttugu og fjórir, þar með
taldir nokkrir sem unnu við sýn-
inguna. Ef markmiðið er að auka
áhuga Íslendinga á danssýningum
þá væri betri aðferð að gefa fleiri
boðsmiða til að fjölga þátttakendum
og auka þar með umtal um sýn-
inguna.
Martin Regal
DANS
Hafnarfjarðarleikhúsið
Þrjú dansverk í Hafnarfjarðarleikhúsinu
síðastliðið laugardagskvöld. Eitt þeirra,
„Crazy in Love with MR. PERFECT“, hef-
ur verið sýnt áður. „Death of Science“ og
„What I’ve Been Doing“ eru ný verk.
UglyDuck Productions var stofnað í fyrra
af Andreas Constantinou og Steinunni
Ketilsdóttur.
UglyDuck Productions
Morgunblaðið/Eyþór
UglyDuck Productions Andreas Constantinou og Steinunn Ketilsdóttir.
KAMMERKÓRINN Schola Cantor-
um gaf íslenskum áheyrendum tæki-
færi sl. sunnudag á að hlýða á hluta af
prógrammi sem þau fluttu nýlega í
Þýskalandi, en þar tóku þau þátt í al-
þjóðlegri a cappella-kórhátíð í Boch-
um í Ruhrhéraði. Þessi kór hefur á
undanförnum árum skipað sér sess
sem einn af fremstu kammerkórum
Norðurlanda og hefur haft nóg á sinni
könnu. Efnisskrá kvöldsins spannaði
rúmlega 400 ára tímabil, allt frá lok-
um 16. aldar og til dagsins í dag. Utan
og innan um fjölbreyttu verkin voru
fjórar sálmaútsetningar Þorkels Sig-
urbjörnssonar, eins af okkar fremstu
tónskáldum. Tónleikarnir hófust á út-
setningu hans á Heyr himna smiður
sem flutt var af miklu næmi. Duttl-
ungafullum hljóðheimi Gesualdos og
miklum textaflaumi í 6-radda mótettu
Schütz voru svo gerð góð skil með
skýrum innkomum og áferðarfögrum
röddum, einkum í alt og bassa. Túlk-
un hefði þó e.t.v. mátt vera þróttmeiri
í síðarnefnda verkinu. Flutningur
kórsins á 6-radda millifúgunni í War-
um ist das Licht gegeben, op. 73,
ásamt litadýrð og friðsæld Magnifi-
catsins eftir Arvo Pärt, voru ærið nóg
til að hefja hlustendur í æðra hugar-
ástand. En hápunktur tónleikanna
var sennilega flutningur á 8-radda
mótettu Knuts Nystedts, O Crux,
mikilfenglegri og sjaldheyrðri tónlist-
arperlu þar sem fegurð og tærleiki
draup af sérhverri hendingu. Áheyrn
verksins var svo áhrifarík að það var
líkt og eitthvað óútskýranlegt hefði
gerst inni í kirkjuhvelfingunni. Mikil
forréttindi voru að fá að hlýða á jafn
áhugaverða efnisskrá, í jafn miklum
gæðum, og bauðst þetta kvöld.
Áhrifa-
ríkur
söngur
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
Schola cantorum söng verk eftir Þorkel
Sigurbjörnsson, Carlo Gesualdo, Hein-
rich Scütz, Johannes Brahms, Kjell Mörk
Karlsen, Knut Nystedt og Arvo Pärt,
Hörður Áskelsson stjórnaði.
Sunnudaginn 11. nóvember.
Kórtónleikar
 Alexandra Kjeld
SJALDGÆFUR viðburður átti sér
stað í Salnum í Kópavogi nú á dög-
unum þegar nýsjálenski píanóleik-
arinn, útvarpskonan og leikarinn
Stephanie Wendt brá sér í hlutverk
einnar stórbrotnustu konu tónlistar-
sögunnar, Klöru Schumann.
Verkið á sér stað að vori árið 1854,
á tímapunkti í lífi Klöru þegar eig-
inmaður hennar, Róbert, hefur ný-
lega verið lagður inn á geðsjúkrahús
og hún þarf ein að sjá fyrir sjálfri sér,
búi og sjö börnum. Gestur Klöru í
leikverkinu er enginn annar en Jó-
hannes Brahms, ungur góðvinur
þeirra hjóna, en hann varð Klöru stoð
og stytta allt til dauðadags. Í leik-
verkinu talar persóna Klöru um eigin
tilfinningar og áhyggjur, á milli þess
sem hún leikur tónlist fyrir gest sinn.
Á meðal þess sem bar á góma voru
kennsluaðferðir föður hennar og
kynni Klöru af Róberti og viðbrögð
föður hennar við ástarsambandi nem-
anda síns og ástkærrar dóttur. Ekki
má gleyma því að Klara bar mikla
ábyrgð á að hafa kynnt verk eig-
inmanns síns út um allan heim, en
hún var heimsfrægur píanóleikari á
þessum tíma og þénaði t.a.m. meira á
einni tónleikaferð en eiginmaður
hennar þénaði á tveimur árum sem
hljómsveitarstjóri, nokkuð sem fáar
sem engar konur gátu hreykt sér af á
þessum tíma.
Meðal verka sem voru leikin voru
nokkur portrettanna úr Carnaval, op.
9, eftir Róbert, brot úr Sónötu nr. 3 í
f-moll, op. 5, eftir gestinn, Jóhannes,
og Noktúrnu, op. 6 nr. 2, eftir Klöru
sjálfa. Þar sem áhorfendur fengu að
skyggnast inn fyrir friðhelgi heimilis
Klöru var flutningur verkanna vilj-
andi eða óviljandi því til samræmis;
ekki jafnhátíðlegur og á venjulegum
tónleikum og heldur ekki óaðfinn-
anlegur. Einleikurinn hafði umfram
allt mikið fræðslugildi fyrir áhorf-
endur og ljóst er að Stephanie Wendt
hefur unnið mikla undirbúnings-
vinnu. Til að mynda var það sagt um
nöfn smáverka Róberts, að þau
skiptu engu máli upp á skilning verk-
anna, enda var Róbert svarinn óvinur
prógrammtónlistar. Nöfnin komu á
eftir tónlistinni, til þess eins að leitast
við að vekja kenndir með áheyr-
endum.
Flutningur Stephanie Wendt var
til sóma, en ögn ýktur og stöðugur
gráttónn varð heldur þreytandi til
lengdar. Slíkur ofleikur hentar vafa-
laust betur stærri og ópersónulegri
sölum en Salnum. Hvað sem því líður
var gaman að sjá svona heildstætt
listaverk sett á svið, blöndu af leik og
tónlistarflutningi. Skemmtanagildið
var gott eftir atvikum og fræðslugild-
ið mikið. Skilið var við áhorfendur í
djúpum hugleiðingum um einn mesta
ástarþríhyrning tónlistarsögunnar.
Kjökrandi Klara
Alexandra Kjeld
TÓNLIST
Salurinn
Höfundur og flytjandi:
Stephanie Wendt. 2. nóvember kl. 17.
Einleikur í tveimur þáttum, með verkum
eftir Klöru og Róbert Schumann og
Jóhannes Brahms
 Úr ýmsum áttum