Morgunblaðið - 28.11.2007, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 28. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
DÝR LYF OG SJÚKLINGAR
Lyf þurfa að vera óskaplega dýrtil þess að það geti samræmztsiðferðisvitund okkar Íslend-
inga að þau eigi ekki að nota til þess
að hjálpa veiku fólki. Í gær var skýrt
frá því í Morgunblaðinu að fólk með
MS-sjúkdóm biði eftir því að fá lyf
sem hefur reynzt vel og allt tilbúið til
að taka það í notkun en grænt ljós
hefur ekki fengizt á notkun lyfsins frá
þeim, sem ráða peningunum.
Samkvæmt þeim upplýsingum,
sem fram komu í Morgunblaðinu í
gær, má gera ráð fyrir að lyfið kosti
um 2 milljónir króna á ári fyrir hvern
sjúkling og að 40-45 sjúklingar muni
nota það fyrst í stað, þannig að heild-
arkostnaður fyrsta árið yrði um 100
milljónir króna. Það eru miklir pen-
ingar en ekki svo miklir að kostnaður
geti komið í veg fyrir notkun þess.
Auðvitað er ljóst að þeir, sem um
þessi mál fjalla, þurfa ekki bara að
taka ákvörðun um notkun þessa eina
lyfs heldur um notkun margra dýrra
lyfja. Og vafalaust geta komið upp til-
vik í nútímasamfélagi þar sem lyf
geta verið svo geysilega dýr að notk-
un þeirra sé ekki verjandi. En það á
ekki við í þessu tilviki. Og jafnvel þótt
um allmörg slík tilvik sé að ræða höf-
um við sem þjóð efni á því nú um
stundir.
Það á ekki að láta veikt fólk bíða
eftir svona ákvörðunum. Í samtali við
Morgunblaðið í gær segir Svana
Kjartansdóttir: „Við sem bíðum eftir
lyfinu erum öll í afturför. Mér finnst
ótrúlegt hvað við erum látin bíða.“
Og hún bætir við:„Ég get ekki farið
sjálf í bað eða eldað en ég er enn
heima hjá mér og fyrir þjóðfélagið er
það mjög gott að þurfa ekki að vera
með hóp af fólki á rándýrum hjúkr-
unarheimilum.“
Þetta er alveg rétt hjá Svönu
Kjartansdóttur. Þótt lyfið sé dýrt
getur verið enn dýrara að byggja og
reka hjúkrunarheimili fyrir fólk, sem
getur ekki verið lengur heima hjá sér.
Þetta eru augljós rök fyrir þá, sem
taka ákvarðanir um notkun dýrra
lyfja. Kostnaðurinn vegna sjúkdóms-
ins kemur fram með einhverjum
hætti. Ef dýrt lyf getur linað þján-
ingar fólks og auðveldað því að vera
heima hjá sér þeim mun lengur er
ljóst að annar kostnaður sparast ann-
ars staðar.
Heilbrigðisyfirvöld eiga að taka
þessi mál fastari tökum. Það á ekki að
láta veikt fólk bíða vikum og mánuð-
um saman eftir jákvæðri ákvörðun
um notkun á dýrum lyfjum. Allt fer
þetta eftir aðstæðum og í þessu tilviki
eru rökin augljóslega með notkun
hinna dýru lyfja.
Ef nauðsynlegt er að heilbrigðis-
ráðherrann blandi sér í málið og taki
af skarið á hann að gera það.
Ef ætlun heilbrigðiskerfisins er að
MS-sjúklingarnir fái ekki þetta lyf er
betra að segja það hreint út en láta
fólk bíða í óvissu í langan tíma.
Við Íslendingar viljum byggja upp
og reka fullkomið heilbrigðiskerfi.
Það kostar en þjóðin er áreiðanlega
tilbúin til að borga.
MIÐAUSTURLÖND
Nú stendur yfir í Annapolis íBandaríkjunum fundur helztu
deiluaðila í þeim átökum, sem staðið
hafa áratugum saman fyrir botni
Miðjarðarhafs. Litlar vonir eru
bundnar við þennan fund. Þó er ljóst
að eini aðilinn á heimsbyggðinni, sem
hefur afl til að setja þessar deilur nið-
ur, er Bandaríkjamenn.
Það munaði litlu að Clinton, fyrr-
verandi Bandaríkjaforseta, tækist
það síðustu dagana sem hann sat í
embætti fyrir átta árum en að lokum
varð ljóst að leiðtogar Palestínu-
manna þorðu ekki að taka svo djarfa
ákvörðun.
Bush Bandaríkjaforseti hefur lítið
gert á valdatíma sínum til þess að
takast á við þessi vandamál. Nú undir
lok síðara kjörtímabils hans er ljóst
að hann vill reyna. Hvað svo sem má
segja um innrás Bush í Írak er þó
ljóst að það getur greitt fyrir lausn
deilu Ísraelsmanna og Palestínu-
manna að Saddam Hussein var steypt
af stóli. Hann notaði fjármuni og
margvíslega aðstöðu Íraka til þess að
kynda undir átökunum. Hafi ein-
hverjir tekið við því hlutverki eru það
Íranar.
Sú breyting, sem orðið hefur í Írak,
getur átt þátt í að auðvelda lausn
deilunnar fyrir botni Miðjarðarhafs.
Ef ríkisstjórn Bush tækist að ljúka
þeirri deilu og koma á friðarsamning-
um mundu margir fyrirgefa Banda-
ríkjamönnum innrásina í Írak.
Lok kalda stríðsins fyrir tæpum
tveimur áratugum ýttu undir bjart-
sýni um lausn þessara deilna. Ríkin
fyrir botni Miðjarðarhafs gátu ekki
lengur teflt Bandaríkjunum og Sov-
étríkjunum hvoru á móti öðru. Rúss-
land er ekki lengur afl í þessum átök-
um. Íran er það hins vegar.
Takist Bandaríkjamönnum að
koma á friði milli Ísraelsmanna og
Palestínumanna og milli Ísraels-
manna og Sýrlendinga er fótunum
kippt undan áhrifastöðu Írans í Mið-
austurlöndum. Þá þurfa Palestínu-
menn og Sýrlendingar ekki lengur á
stuðningi Írans að halda.
Bandaríkjamenn mundu því slá
margar flugur í einu höggi með því að
koma á friði í Miðausturlöndum. Til
þess þurfa þeir að beita deiluaðila
ákveðinni hörku og það þarf að vera
ljóst að þeir beiti Ísraela ekki síður
slíkri hörku en Palestínumenn.
Með allsherjarlausn í deilum Ísr-
aelsmanna og Palestínumanna, og að
nokkru Sýrlendinga og stuðnings-
manna þeirra í Líbanon hefðu Banda-
ríkjamenn hreinsað borðið þannig að
þeir gættu einbeitt sér að málum Ír-
ans, Afganistans og Pakistans, sem
nú sækja hart að ráðamönnum í
Washington.
Fáir eiga því meira undir friði í
Miðausturlöndum en Bandaríkja-
menn. Slíkur friður þjónar hagsmun-
um þeirra ekki síður en hinna beinu
deiluaðila.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
Á Loftlagsráðstefnu Sam-einuðu þjóðanna á Balínú í desember gefst ríkj-um heims fágætt tæki-
færi til að stilla saman strengi sína
og hefja víðtækar samningaviðræð-
ur um hnattræna lausn á þessum
hnattræna vanda. Þar má enginn
ganga úr skaftinu. Og allra síst ríkið
á toppnum, Ísland. Okkar hlutskipti
hlýtur að vera að bretta upp erm-
arnar og bjóða fram krafta okkar til
lausnar á vandanum. Við erum einn
tíuþúsundasti af loftslagsvandanum
en við gætum verið miklu stærri
hluti af lausninni. Við höfum gnótt
þekkingar á nýtingu á vatnsorku og
jarðvarma og getum verið leiðandi á
heimsvísu hvað jarðhitann varðar.
Við getum verið í fremstu röð ríkja
heims í baráttunni gegn loftslags-
breytingum.“ Þetta sagði Þórunn
Sveinbjarnardóttir umhverfisráð-
herra m.a. í gær er kynntar voru í
Háskóla Íslands niðurstöður Þróun-
arskýrslu Sameinuðu þjóðanna sem
nú er helguð baráttunni við lofts-
lagsbreytingar. Samkvæmt skýrsl-
unni er Ísland efst á lífsgæðalista
SÞ af 175 þjóðum, en undanfarin sex
ár hafa Norðmenn trónað á toppn-
um. Lífsgæðalistinn er metinn út frá
mörgum þáttum, m.a. lífslíkum,
meðaltekjum, læsi og menntun.
„Þessi forréttindi leggja okkur
ríkar skyldur á herðar og undir-
strika nauðsyn þess að við öxlum
ábyrgð okkar í samfélagi þjóðanna,“
sagði Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
utanríkisráðherra.
Sextán lönd verr sett nú
Í skýrslunni er sýnt fram á þann
sláandi mun sem er á lífsgæðum
fólks í hinum vestræna heimi og fá-
tækari löndum. Og sá munur er að
aukast. Í flestum ríkjum hafa lífs-
gæði batnað, en í 16 löndum, öllum
sunnan Sahara í Afríku, hafa lífs-
gæði versnað frá árinu 1990. Í þrem-
ur þeirra eru lífsgæðin verri en þau
voru árið 1975. Bágur efnahagur
spilar þar inn í en hörmulegar af-
leiðingar HIV-sýkinga og alnæmis
eru helsta skýringin.
Í tíu fátækustu löndunum sam-
kvæmt listanum munu tvö af hverj-
um fimm börnum ekki ná fertugu en
níu af hverjum tíu börnum í ríkustu
löndunum ná sextugu.
Það er í þessum fátækustu ríkjum
heims sem áhrifa loftslagsbreytinga
gætir helst. Það helgast m.a. af því
að þau hafa ekki burði til að aðlagast
breyttum aðstæðum. Til þess þarf
fjármagn, sem eingöngu ríkari lönd-
in búa yfir. Í borgum eins og Lond-
on og Los Angeles kann að skapast
flóðahætta þegar sjávarmál hækkar
vegna loftslagsbreytinga en íbúar
þeirra eru verndaðir með marg-
brotnum flóðvarnarkerfum. Öðru
máli gegnir þegar hlýnun jarðar
breytir veðurmynstri yfir norðaust-
urhorni Afríku, þá bregst uppskera,
fólk sveltur og konur og ungar
stúlkur eyða fleiri klukkustundum í
að afla vatns.
„Fátækustu ríki heims þurfa að-
stoð til að bregðast við og aðlagast
loftlagsbreytingum, og er nauðsyn-
legt að tekið sé mið af þeirri þörf í al-
þjóðlegri þróunarsamvinnu,“ sagði
utanríkisráðherra. Sagði hún þetta
endurspeglast í þróunarsamvinnu
Íslands sem byggðist m.a. á sjálf-
bærri þróun, þ.m.t. baráttu við lofts-
lagsbreytingar. „Öll aðstoð Íslend-
inga við uppbyggingu á nýtingu
jarðhita í þróunarlöndunum er gott
dæmi um slíkt,“ benti ráðherrann á.
„Einnig er það sláandi að sjá hversu
víða er pottur brotinn varðandi jafn-
rétti kynjanna og er greinileg fylgni
milli aukins jafnréttis kynjanna og
bættra lífskjara,“ sagði Ingibjörg
um niðurstöður skýrslunnar. „Er
þetta enn ein staðfesting þess að að-
stoð við konur í þróunarríkjum hef-
ur hvarvetna margfeldisáhrif fyrir
samfélagið.“
15% íbúa ábyrg fyrir
50% mengunar
Í niðurstöðum skýrslunnar kem-
ur fram að ábyrgð ríku þjóðanna er
mikil. Þar búa 15% jarðarbúa sem
bera ábyrgð á um helmingi alls út-
blásturs gróðurhúsalofttegunda. En
líkt og Daniel Coppard,
unda skýrslunnar, sem kyn
á Íslandi í gær, segir þá e
þjóðirnar sem hafa fjárm
tæknina til að bregðast við.
Gögnin sem skýrslan b
eru frá árinu 2005. Samkvæ
er útblástur koltvíoxíðs (
tonn á hvern Íslending. Í m
ríkisráðherra kom m.a. fra
unin er um 17 tonn á hver
ing í dag. Þá er losun á hve
Bandaríkjunum fimm sinn
en í Kína og meira en 15
Bilið milli ríkra
tækra landa bre
 Ísland í efsta sæti á lífskjaralista SÞ  Ábyrgð okkar
Ábyrgð Flóð og þurrkar – uppskerubrestur og hungur. Þetta eru
Þjóðir heims þurfa allar að aðlagast breyttum aðstæðum og gera
Morgunblaði
Niðurtalning „Við höfum enn tíma til að bregðast við, en sá tími
renna út,“ segir Daniel Coppard, einn höfunda Þróunarskýrslu S










          

 

    !"#$
%&
'()
'
%+,-'./%*'(+


  $'  0' ,'1

'  * 
 2
& ' 
 
.3 $4&&' . .   
%*'%(%$6  2&- * $
 '& & %'( .
()*+, - .)/*+, 0&*123/45


.0' ,
. 2
&

.7'
%
.8  ,
.0
 ,
.1%
.1''
.9 : 
.;2 ,

.<
(( ,
.< ,
.= ,
%(




  



   !  "#$%&'()#* #
 +"  -"  ./
 01
 $
  '

 3 )&*+, 6 5)7*+, 6