Morgunblaðið - 05.04.2008, Blaðsíða 19

Í HNOTSKURN
»Um fjórðungur heildar-orkunotkunar Bandaríkja-
manna er sóttur í kol og um
helmingur raforkuvinnslunar.
»Frá dögum olíukreppunnar1973 til 1974 hefur kola-
notkun tvöfaldast vestanhafs.
»Á sama tíma hafa sveiflur íverði verið minni en á öðrum
gerðum jarðefnaeldsneytis.
»Stór hluti neysluvara sem erframleiddur í Kína er unninn
með orku sem er sótt í kol.
»Milljónir manna valda sérmiklu heilsutjóni við að anda
að sér reyk frá kolaeldstæðum.
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
ÞJÓÐVERJAR hafa afskrifað 99%
birgðanna af harðkolum sem áætlað
var að hægt væri að vinna, Pólverjar
um 50% miðað við
áætlað magn árið
1997, á sama tíma
og birgðir brún-
kola hafa því sem
næst verið af-
skrifaðar. Á árun-
um 1980 til 2005
voru 50% af vinn-
anlegum kola-
birgðum heimsins
afskrifaðar, miðað
við árið 1980.
Þessar róttæku áætlanir koma
fram í nýlegri skýrslu Energy Watch
Group (EWG), sem bandaríski verk-
fræðingurinn David B. Rutledge,
prófessor við tækniháskólann í Kali-
forníu (Caltech), gerði að umtalsefni
á fjölsóttum fyrirlestri í hátíðasal Há-
skóla Íslands fyrr í vikunni.
Rutledge tók fram að þessar tölur
væru umdeildar og að hafa þyrfti í
huga að jarðfræðingar stæðu frammi
fyrir þeim vanda að ítarlegar úttektir
á vinnanlegum kolabirgðum heimsins
væru geysilega dýrar og mannfrekar.
Síðasta heildarmatið fyrir heiminn
allan hefði verið unnið 1913 og síðasta
ítarlega áætlunin fyrir öll Bandarík-
in, sem vísindamaðurinn Paul Averitt
hefði farið fyrir, verið birt árið 1974.
Nýjar athuganir bentu til að sú síðari
væri ofmat.
Kollegi Rutledge, Edward S. Rub-
in, prófessor við Carnegie Mellon-há-
skóla, hefur einnig vakið máls á þessu
með þeim orðum að í spánum frá átt-
unda áratugnum hafi í því mati að
birgðirnar myndu endast í 250 ár ver-
ið lagt til grundvallar að vinna mætti
um fjórðung kolalaganna sem þá var
búið að finna. Nýjar rannsóknir
bentu hins vegar til að með hliðsjón af
nýrri tækni og kolaverði væri á sum-
um svæðum aðeins raunhæft að grafa
upp 5% kolanna.
Notkunin gæti aukist um 70%
Út frá þessu endurmati telur Rub-
in allar líkur á að kolabirgðirnar í
Bandaríkjunum muni endast í hundr-
að ár, miðað við ársnotkun upp á 1,1
milljarð tonna, áætlun sem gæti
breyst mikið í ljósi þess að árið 2030
geti notkunin vestanhafs verið frá því
að vera 70% meiri en nú, niður í að
vera 50% minni en í dag, eftir því
hvernig orkustefna þjóðarinnar muni
þróast, eins og rakið sé í skýrslu Nat-
ional Academy of Sciences um málið.
Í máli sínu tengdi Rutledge mögu-
legt ofmat á jarðefnaeldsneytisbirgð-
um við spár alþjóðlegrar vísinda-
nefndar SÞ um loftslagsbreytingar,
IPCC, og sagði að væri minna af kol-
um en talið var væru það góðar fréttir
hvað koldíoxíðslosun snertir. Hann
ítrekaði hins vegar að gögnin sem
fyrir lægju væru ófullkomin og því
ekki hægt að segja með vissu hversu
mikið magn kola hægt væri að vinna.
Fjallað er um lækkað endurmat
kolabirgðanna vestanhafs í ritinu
„Coal: Research and Development to
Support National Energy Policy“
(National Academy of Sciences, júní
2007, aðgengilegt á vefnum).
Segir þar að hærra gildið, 70%
meiri notkun en í dag, taki mið af háu
gas- og olíuverði og engum takmörk-
unum á losun koldíoxíðs, það lægra,
50% minni notkun en í dag, af nokkuð
ströngum kvöðum á slíkri losun og að
bruni kola með kolefnisbindingu
verði þá orðinn dýrari í samanburði
við aðra orkukosti. Óvissa ríki um
kolanotkun eftir 2020 og reiknað með
að aukningin verði mest í Kína og á
Indlandi (Kínverjar opna að meðal-
tali tvö kolaknúin raforkuver á viku!)
Bókarhöfundar telja að kola-
vinnsla í Bandaríkjunum muni þegar
fram í sækir krefjast fullkomnari að-
ferða, eftir því sem leitað verður
dýpra í jarðlögin (í þessu samhengi
ber að hafa í huga að hærra kolaverð
getur haft þau áhrif að dýrari
vinnsluaðferðir verði taldar réttlæt-
anlegar).
Hafa mikla efnahagsþýðingu
Kol hafa gríðarlega efnahagslega
þýðingu í Bandaríkjunum. Úr þeim
má vinna mikið magn ódýrrar orku
og árið 2005 var verðið aðeins helm-
ingurinn af verðinu 1975, miðað við
fastagengi Bandaríkjadals, skömmu
eftir olíukreppuna, og fór síðan lækk-
andi allt fram á allra síðustu ár.
Reynist spár um minni kolabirgðir
réttar munu hin efnahagslegu rök
fyrir framleiðslu endurnýjanlegar
orku fá byr undir báða vængi, einkum
ef sú krafa verður gerð að koldíoxíðið
frá kolaorkuverunum verði fangað og
bundið með aðferðum sem eru í þró-
un og framtíðin mun skera úr um.
Svo vikið sé aftur að skýrslu EWG
kemur þar fram að 85% kolabirgð-
anna sé að finna í sex löndum, Banda-
ríkjunum, Rússlandi, Indlandi, Kína,
Ástralíu og Suður-Afríku og að 30%
birgðanna séu í Bandaríkjunum.
Umfang kolauppgraftarins í Kína á
að sögn Rutledge sér engin fordæmi.
Því er athyglisvert að samkvæmt
EWG vinna Kínverjar nú á ári hverju
sem svarar 1,9% vinnanlegra birgða
sinna. Árið 1990 hafi vinnsla Banda-
ríkjamanna á hágæðakolum úr Appa-
lachian-fjallgarðinum og Illinois-
lægðinni náð hámarki. Sé tekið mið af
orkuinnihaldi hafi toppinum í vinnsl-
unni verið náð fyrir fimm árum. Að
lokum telja skýrsluhöfundar að
heimsvinnslan muni ná hámarki í
kringum 2025 og minnka upp frá því.
Kolafjallið minna en talið var?
 Birgðirnar í Bandaríkjunum munu endast í 100 ár, ekki 250  Vinnanlegar kolabirgðir Þjóðverja og
Pólverja taldar hafa minnkað hratt  Heimsbirgðirnar 50% minni en 1980  Áætlanirnar umdeildar
Reuters
Orkufjöll Kolakrani við höfnina í Newcastle, suður í Ástralíu.
David B.
Rutledge
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. APRÍL 2008 19
ERLENT