Morgunblaðið - 06.04.2008, Síða 28

ferðalög
28 SUNNUDAGUR 6. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
I Það mun hafa verið í miðjumjúlí 1969, að við 28 Fáksmenn
lögðum af stað austur í Vestur-
Skaftafellssýslu með 99 hesta.
Skyldu menn hittast mánudaginn
14. júlí hjá Kolviðarhóli um þrjú-
leytið. Við Jón Ferdinand Björns-
son (1929-1983) fulltrúi hjá Toll-
stjóranum í Reykjavík urðum
samferða frá Völlum á Kjalarnesi,
þar sem Fákur hafði sumarhaga.
Fórum við beint af augum, beina
stefnu frá Bringum að Kolviðarhóli
og komum þar á tilsettum tíma.
Voru félagar okkar þar fyrir og
eftir klukkutímahvíld var haldið
áfram milli Hrauns og Hlíða áleiðis
að Villingavatni í Grafningi, þar
sem tryggð voru tjaldstæði. Ég var
aftur á móti sóttur af vini mínum
Guðna Guðbjartssyni (1916-2004)
vélstjóra á Ljósafossi og gisti ég
hjá þeim höfðingshjónum Guðna og
Ragnheiði Guðmundsdóttur (1913-
1995). Þau voru kunnug mér frá
fyrri Fáksferðum, m.a. Hólareið-
inni 1966.
II Næsta dag ók Guðni mér svoað Villingavatni og hélt síðan
Fákshópurinn ásamt Ljósafoss-
hjónunum af stað áleiðis að Skál-
holti. Áð var á Neðra-Apavatni hjá
þeim heiðurshjónum Ingibjörgu E.
Magnúsdóttur ( f. 1923) og manni
hennar Grími Ásmundssyni (1898-
1978). Síðan lá leiðin fram hjá
Mosfelli og allt til Skálholts. Við
sr. Guðmundur Óli Ólafsson (1927-
2007) sem var ritstjóri „Hestsins
okkar“ höfðum verið kunningjar í
nokkur ár ásamt meðritnefnd-
armönnum mínum, þeim Einar E.
G. Sæmundssyni (1917-1969) og
Matthíasi Matthíassyni (1907-
1969). Hafði Guðmundur boðið mér
að gista hjá sér í öllum Fáks-
ferðum og þá ég það núna, en kona
Guðmundar var Anna Guðrún
Magnúsdóttir (1927-1987). Væsti
ekki um mig á þessu höfðingsheim-
ili og ekki var lakara að komast í
bað eftir ryk dagsins.
III Þriðji áfangi ferðarinnarvar Kirkjubær á Rang-
árvöllum, en þar beið okkar far-
arstjórinn Sigurður Haraldsson
(1919-1998) hrossabóndi þar. Hafði
hann ekki komist til að taka við
fararstjórn, þar sem hann var að
hjálpa bróður sínum við heyskap í
Landeyjum. Tjölduðum við í túninu
á Kirkjubæ og neyttum góðrar
máltíðar hjá matráðskonunum í
fylgdarbílnum, en honum stýrði Ís-
leifur Kristberg Magnússon (1914-
1983) frá Fögruvöllum í Garðabæ.
IV Fjórði áfanginn var svo aðGaltalæk, en þar festi Ísleif-
ur bíl sinn í ánni og var fenginn
veghefill til þess að ná bílnum úr
ánni, en allt kom fyrir ekki. Hann
haggaðist ekki fyrr en ég óð út í
ána og sló af öllu afli í bílinn með
svipu minni. Þá var nú hlegið held-
ur betur, svo undir tók í fjöllunum.
V Fimmti áfanginn var svo fráGaltalæk í Landmannahelli.
Þetta er fremur stutt leið, yfir
Sölvahraun og Nýjahraun að fara.
Komum við í Landmannahelli síðla
dags og tjölduðum þar. Er við
vöknuðum um morguninn var held-
ur kuldalegt um að litast, jörð al-
hvít af snjó og aðstoðarmaður far-
arstjóra Guðmundur Kristinn
Agnarsson (1914-1989) með tognun
í fæti, þannig að hann mátti vart í
fætur stíga. Ég mun hafa komið í
Landmannahelli 8 ára gamall, sum-
arið 1935 með föður mínum og
bræðrum. Komum við frá Fells-
múla, þar sem við gistum hjá hin-
um merka klerki, sr. Ófeigi Vigfús-
syni (1865-1947), en hann hafði
verið samstúdent afa míns, Har-
aldar Níelssonar (1868-1928) í júlí
1890. Vorum við feðgar á heimleið
frá Kirkjubæjarklaustri eftir að
hafa riðið Skeiðarársand og gist í
Skaftafelli. Hefi ég ritað um þá
ferð í Eiðfaxa 9. tbl. 1984.
VI Sjötti kafli ferðarinnar varsvo frá Landmannahelli í
Landmannalaugar. Á þeirri leið er
eitt fegursta vatn landsins, Frosta-
staðavatn, en austan við það eru
Landmannalaugar og riðum við
nokkrir félaganna að sæluhúsi því,
sem þá var í smíðum, yfirsmiður
Páll Pálsson. Tjáði hann okkur, að
það væru skýr fyrirmæli frá Nátt-
úruverndarráði, að ekkert hross
mætti koma inn á Laugasvæðið,
það myndi valda óbætanlegu tjóni.
Okkur þótti þetta vera heldur
kaldar kveðjur eftir snævi þaktan
morguninn í Landmannahelli. Varð
ég fyrir svörum og mælti: „Viltu
skila því til Náttúruverndarráðs,
að ef svo yrði einhvern tíma komið
fyrir hinni íslensku þjóð, að lítið
yrði um náttúru, þá yrði hún
lengst til í Fák“. Breyttist þá við-
mót Páls og vísaði hann okkur á
tjaldstæði vestan við Laugarnar.
Reyndum við að tjalda þar, en
reyndist erfitt, því bæði var há-
vaðarok og hælfesta lítil, en þó
tókst að lokum að koma upp tjöld-
um okkar félaganna. Engir hagar
voru fyrir hross okkar í nágrenni
tjaldbúðanna, svo við urðum að
skiptast á að vaka yfir þeim í svo
nefndum Kýlingum, sem er uppi-
stöðulón úr Tungnaá. Þannig er
þeim lýst í „Landinu þínu: Ísland,
H - K,“ bls. 287: „Að vatninu liggja
grösugir flóar og flæðimýrar. Feg-
urri fífuflóar eru fáséðir á land-
inu“. Við fjórmenningarnir áttum
vakt frá 5 – 7 um morguninn, þeir
Ketubræður, Ragnar Magnússon
(1917-1989) og Sigurður Ármann
Magnússon (1917-1987), Magnús
Sigurðsson ( f. 1925) læknir og ég.
Ég hefi ritað um þessa nótt í Les-
bók Mbl. og taldi mig þar hafa
komist næst alsælu, slík var nátt-
úrufegurðin og nú komið stafalogn.
VII Sjöundi kafli ferðarinnarvar svo frá Land-
mannalaugum um Jökuldali yfir
Herðubreiðarháls framhjá Eldgjá
að Lambaskarðshólum, þar sem við
höfðum tryggt okkur tjaldstæði.
Við þrír félagar skruppum niður að
Gullfossi, sem er fagur foss,
skammt frá. Áður en haldið var að
Búlandi, var að sjálfsögðu riðið
upp á Eldgjárbarm og fóru sumir
alla leið niður að steinboganum og
gengu yfir hann, en ég kaus að
halla mér fram á makkann á Vill-
ingi gamla og segja sögur, því
þetta reyndist besti „sögustaður“,
sem ég hafði kynnst.
VIII Áttundi kafli ferð-arinnar var frá Lamba-
skarðshólum í Búland. Eftir skrán-
ingu Pálma Hannessonar í Árbók
F.Í. árið 1933, þá er þetta 3 – 4
tíma reið. Um morguninn höfðu
Ketubræður hitt refaskyttu við
tjaldstæði okkar og átt við hann
nokkrar samræður. Hann gat náð
símasambandi við Reykjavík í
gegnum talstöð, sem hann hafði
meðferðis við grenjaleitina. Hann
gat aðeins náð sambandi við „Guf-
una“, sem var öllum opin og ef
menn ætluðu að panta vínföng uppi
á öræfum, þurfti sérstakt dulmál.
„Hvít skyrta“ þýddi brennivín, en
„mislit“ Whisky. Gátu þeir bræður
komið skilaboðum til kunningja
síns í Reykjavík, að senda með rút-
unni í Hrífunes fimm „mislitar“
skyrtur og gekk það eftir, því
fimm flöskur af Løitensákavíti,
norsku að uppruna, biðu þeirra í
Hrífunesi. Við komumst í Búland
eftir röska fjóra tíma og var þar
tjaldað og matast. En nóttin
reyndist erfið bæði mönnum og
hrossum, 2 stiga hiti með stórrign-
ingu og roki. Fuku tjöld ofan af
fjölda manns, og var því gripið til
þess ráðs um morguninn að smala
öllum jeppum sveitarinnar saman
og flytja okkur í Barnaskólann í
Hrífunesi, því þar hafði verið
tryggð gisting.
IX Níundi kafli ferðarinnar varfrá Búlandi um Mælifells-
sand í Hvanngil. Leið þessi er líka
oft kölluð Fjallabaksleið syðri.
Fyrst í stað var sandurinn þurr og
mjúkur, en þegar sólin braust fram
úr skýjunum og hóf að bræða ísinn
á Mýrdalsjökli, þá helltist jök-
Fáksferð um Fjalla-
baksleið sumarið 1969
Eftir Leif Sveinsson
Ljósmynd/Úr bókinni Landið þitt Ísland.
Við Froststaðavatn
Ljósmynd/Úr bókinni Landið þitt Ísland.
Laufafell við Fjallabaksveg syðri.
Ljósmynd/Ferðafélagi Íslands
Skáli F.Í. í Landmannalaugum Gangamannakofinn í Hvannagili
Ljósmynd/Úr Kennaratali
Sigurður Haraldsson fararstjóri og
hrossabóndi í Kirkjubæ.