Morgunblaðið - 16.09.2008, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. SEPTEMBER 2008 19
MENNING
NÝVERIÐ fannst pappakassi með
27 segulbandsspólum, eða um 13
klukkustunda hljóðritunum, í einu
af húsunum sem sakamálahöfund-
urinn vinsæli Agatha Christie átti.
Á böndunum er rödd Christie, sem
segir þar frá ævi sinni og verkum.
„Fullkominn egóisti,“ segir hún
um Hercule Poirot, hinn snjalla
belgíska spæjara sem hún skapaði.
Samkvæmt The New York Times
fann eina barnabarn rithöfundarins
upptökurnar í húsi hennar í Devon.
Christie las inn á böndin snemma á
sjöunda áratugnum, fyrir sjálfs-
ævisögu sem kom út eftir andlát
hennar. Annars veitti Christie afar
sjaldan viðtöl á sínum langa ferli.
Hún var fædd árið 1890 en lést árið
1976. Árið áður hafði hún látið
Poirot „deyja“ í skáldsögunni
Curtain. Þótti dauði spæjarans það
merkilegur að andlátsgrein var birt
á forsíðu The New York Times.
Christie skrifaði 66 saka-
málasögur, 163 smásögur, 19 leik-
rit, sjálfævisöguna og sex ást-
arsögur undir dulnefni.
Mikill áhugi er á verkum Christ-
ie, en um hálf milljón eintaka af
sögum hennar selst árlega. Ein-
ungis hafa selst fleiri eintök af
verkum Shakespeares og Biblíunni.
„Þetta eru mjög persónulegar
hljóðritanir,“ segir yfirmaður hjá
Christie’s, sem fer með útgáfurétt-
inn. „Það má endurskoða sitthvað í
sjálfævisögunni með hliðsjón af
þeim.“ Mun það vera ætlunin, sem
og að gefa hluta hljóðritanna út,
enda mikill áhugi á öllu sem við-
kemur höfundarverki Christie.
Höfundur-
inn talar um
sig og sína
Rödd Agöthu Christ-
ie á segulböndum
Spennuhöfundurinn Agatha
Christie er enn ein sú vinsælasta.
ÁRLEGUR farskóli safna og
safnmanna hefst á Ísafirði á
morgun og stendur til 19.
september.
Umfjöllunarefni skólans að
þessu sinni er menningar-
landslag og húsverndarmál, en
einnig stendur til að heim-
sækja söfn á norðanverðum
Vestfjörðum. Skólastjóri að
þessu sinni er Jón Sig-
urpálsson, forstöðumaður Byggðasafns Vest-
fjarða.
Fjölmargir úr ýmsum greinum hafa framsögu
í skólanum á morgun, en fundar- og pallborðs-
stjórnandi verður Egill Helgason.
Þjóðmenning
Skóli safna og safn-
manna á Ísafirði
Jón Sigurpálsson
ÞEIR sem hafa áhuga á bók-
menntum geta notið útivistar í
Breiðholtinu á morgun í stað
þess að sitja heima og lesa,
enda verður þá farin fyrsta
bókmenntaganga vetrarins á
svæðinu.
Gengið verður hringur um
Berg, Fell og Hóla og lesin
sögubrot og ljóð. Lagt er upp
með sögur sem gerast í Breið-
holtinu eða skáld sem búið hafa
í hverfinu. Breiðholtið hefur víða komið við í bók-
menntum landans þótt það sé ungt hverfi í bygg-
ingarsögunni. Gangan hefst í Gerðubergi kl. 17.30
og tekur um klukkustund.
Bókmenntir
Glæpir, tröll og ljóð
í Breiðholtsgöngu
Göngumóðir
bókaormar.
GUÐMUNDAR Guðmunds-
sonar skólaskálds verður
minnst á málþingi í Heklusetr-
inu á Leirubakka næstkomandi
laugardag. Fjallað verður um
ljóðagerð þessa hugsjóna-
manns sem deildi bæði á stríð
og misrétti. Ljóð hans hafa lif-
að með þjóðinni í sönglögum
margra þekktustu tónskálda
20. aldar, þeirra á meðal
„Kvöldblíðan lognværa kyssir
hvern reit“ og „Viltu með mér vaka er blómin
sofa?“ Málþingið hefst kl. 14 og að því loknu gefst
kvöldverðargestum kostur á að hlýða á ljóð Guð-
mundar sungin.
Bókmenntir
Þingað um ljóð
í Heklusetri
Guðmundur
Guðmundsson
Eftir Einar Fal Ingólfsson
efi@mbl.is
KÓR Langholtskirkju tekur í nóv-
ember þátt í flutningi á Níundu sin-
fóníu Beethovens með Royal
Philharmonic-sinfóníuhljóm-
sveitinni, undir stjórn Vladimirs
Ashkenazy.
„Þetta er ekki verkefni sem að
öðru jöfnu er á dagskrá hjá kirkju-
kór,“ segir Jón Stefánsson kór-
stjóri.
Liverpool er ein af menning-
arborgum Evrópu í ár og er kast-
ljósinu meðal annars beint að nor-
rænni listsköpun. Tveimur kórum
frá Norðurlöndum, kór Langholts-
kirkju og öðrum norskum, er boðið
að taka þátt í flutningnum, ásamt
The Royal Philharmonic-kórnum.
„Þetta verk er fyrir rúmlega 200
manna kór og það er stórkostlegt
að fá að flytja það undir stjórn
Ashkenazys. Þetta er afar erfitt
verk að syngja, næstum ósyngjandi,
verk sem var hvílík gjörbylting.“
Í ferðinni til Liverpool syngur
kórinn einnig á jólatónleikum í
hinni stóru dómkirkju borgarinnar.
Eivör Pálsdóttir og Björg Þórhalls-
dóttir syngja einsöng með kórnum.
Meðal annarra viðburða hjá Kór
Langholtskirkju í vetur eru hinir
vinsælu Jólasöngvar í desember. Í
maí verða síðan stórtónleikar þar
sem flutt verður verkið Dixit Dom-
ino eftir Vivaldi. Kom verkið í leit-
irnar árið 2005.
Kór Langholtskirkju kemur fram
í breyttri mynd í vetur, en auknar
kröfur eru nú gerðar til kórfélaga.
„Breytingarnar eru fyrst og
fremst til að bæta kórinn. Hingað
til hefur Kammerkór kirkjunnar
verið hópur fólks á atvinnustigi en
nú vil ég víkka það út þannig að
sömu kröfur séu gerðar til söngv-
ara í Kór Langholtskirkju. Þetta
gerir okkur kleift að takast á við
mun erfiðari verkefni,“ segir Jón
Stefánsson.
Kór Langholtskirkju kynnir fjölbreytilega vetrardagskrá og breytir skipulaginu
Flytja þá Níundu
í Liverpool
Í Langholtskirkju „Þetta gerir okkur kleift að takast á við mun erfiðari
verkefni,“ segir Jón Stefánsson um breytingar á Kór Langholtskirkju.
Í HNOTSKURN
» Kór Langholtskirkjukemur fram í Liverpool
undir stjórn Vladimirs
Ashkenazy í Níundu sinfóníu
Beethovens.
» Í maí flytur Kór Lang-holtskirkju verkin Dixit
Dominus og Magnificat eftir
Vivaldi.
» Skipulagsbreytingarmiða að því að kórinn geti
tekist á við erfiðari verkefni.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ég stend í sporum Magnúsar lagabæt-is, fyrsta konungs Íslands. Staðurinn– kirkjuhlað Stafangursdómkirkju,
elstu dómkirkju Norðmanna, sem reist var á
miðöldum eða 1125, þar sem Magnús og fað-
ir hans, Hákon gamli lögðu á ráðin um að
gera Ísland að skattanýlendu sinni. Hákon
gamli sendi Gissur jarl Þorvaldsson til þess
að mæla fyrir því að Íslendingar þekktust
boð um ýmiss konar fríðindi í Noregi, gegn
því að gangast konungi á hönd. Gissuri varð
lítið ágengt þar til Hallvarður gullskór var
sendur á eftir honum til þess að „klára dæm-
ið.“ Íslendingar, langþreyttir á blóðugum
erjum Sturlungaaldar, létu loks til leiðast;
voru fegnir, ef eitthvað var. Sunnlendingar
og Norðlendingar skrifuðu undir Gamla
sáttmála í Lögréttu 1262, á síðasta valdaári
Hákonar gamla. Vestlendingar og Vestfirð-
ingar vorið eftir, en Austfirðingar ekki fyrr
en 1264, þegar Magnús hafði tekið við af
föður sínum.
Ég horfi á staðinn þar sem Magnús byggði
sér hús, við hlið dómkirkjunnar, sé aldirnar
renna saman í eitt, sé sögu Íslendinga og
Norðmanna renna saman í eitt. “Hvað ef…?
verður stór spurning í þessu samhengi.
  
Í Stafangri á Rogalandi er fólgin stór ogmikil saga – ein sú elsta í Noregi og hún
er vel varðeitt í húsum. Hér í jörð liggja
elstu fornminjar Norðmanna, því landið þar
um kring var það fyrsta í Noregi nútímans
sem kom undan ísaldarjöklinum. Hér var
fólk á vappi strax á járnöld, og endurgerðir
járnaldarbæir skapa áhrifaríkt mótvægi við
blokkir nútímans.
Byggingalistin er sennilega það fyrsta
sem vekur auga Íslendingsins. Miðbær Staf-
angurs er gamall, - ekki bara fáein hús,
heldur heilt hverfi húsa sem byggð voru frá
lokum átjándu aldar og fram yfir aldamótin
1900. Eftir seinna stríð voru uppi stór og
mikil áform um að rífa hverfið eins og það
lagði sig – enda þá orðið lúið og ljótt – og
byggja eitthvað nýmóðins og flott fyrir síld-
argróðann. Stafangursbúar þakka það ein-
um manni, Einari Hedén sem þá var bæj-
ararkitekt, að ekkert varð úr því. Hann sá
söguna í húsunum, sá hvaða aðdráttarafl
þau gætu haft ef þeim væri sinnt, og árið
1956 samþykktu bæjaryfirvöld loks hug-
myndir hans um að gefa húsunum annað líf,
með því að koma þeim í upprunalegt horf.
Húsin eru friðuð, velflest, en þó aðeins útlit-
ið og götumyndin. Þannig standa þau enn í
dag og gefa Stafangri ómældan sjarma.
Hverfið er fullt af fólki, sem hefur kosið að
búa þar, þótt húsin séu lítil og göturnar
þröngar. Öll eru þau skjannahvít, þiljuð
þversum, þannig að þau virka breiðari en
þau eru. Ólíkt skrautflúruðum húsum frá
sama tíma í Bergen eru gömlu húsin í Staf-
angri einföld, hrein og bein, enginn út-
skurður á gluggapóstum, í dyrum eða þak-
köntum. Hér var peningum ekki varið í
óþarfa hégóma, þeir fóru á þeim tíma í silf-
ur hafsins, síldina.
  
Við höfnina er götumynd eldri húsa ekkijafn heilsteypt og í gamla bænum í
brekkunni upp af henni. Eldgömul pakkhús
og sjóbúðir standa þó enn í röðum á nokkr-
um stöðum. Gamla tollhúsið, byggt 1905, er
gríðarfalleg steinbygging, sem nú gegnir
nýju hlutverki, með vinsælum veitingastað
og verönd sem snýr út að höfninni. Í eyð-
unum milli gömlu pakkhúsanna hafa nýjar
byggingar risið, víðast hvar í stíl gömlu
pakkhúsanna. Þar iðar bærinn af lífi; ilm-
urinn frá veitingahúsunum sem þar hafa
tekið sér bólfestu hefur leyst af hólmi lykt af
reipi og tjöru. Í þessum indæla bæ sem ber
svo sterkan keim af liðnum öldum eru Norð-
menn að lifa stóra nútíð. Silfur hafsins er
horfið. Í staðinn fundu þeir gull hafsins, ol-
íuna, sem hefur haft það í för með sér að
Stafangur og samliggjandi bæir eru sú
byggð Noregs sem nú vex hraðast.
begga@mbl.is
Fortíð í húsum
AF LISTUM
Bergþóra Jónsdóttir
»Hér var fólk á vappi strax ájárnöld, og endurgerðir
járnaldarbæir skapa áhrifaríkt
mótvægi við blokkir nútímans.
Sögusvið Dómkirkjan í Stafangri.