Skinfaxi - 01.06.1986, Page 36

Aldarminning
Björns Jakobssonar íþróttakennara
Þann 13. apríl í ár voru 100 ár liðin frá
því að Bjöm Jakobsson fæddist að
Narfastöðum í Reykjadal í Suður-
Þingeyjarsýslu. Foreldrar hans voru
Sigríður María Sigurðardóttir bónda
Jónssonar að Geirastöðum í Mývatns-
sveit og Jakob Jónasson bóndi að Narfa-
stöðum Björnssonar.
Bjöm ólst upp á Narfastöðum við
venjuleg sveitastörf. Er hann var að
alast upp voru í heimahéraði hans
umbrot í félagsmálum. Samvinnufélags-
skapurinn í mótun, lestrarfélög öfluðu
ötullega bóka, búnaðarfélög unnu að
breytingum í búskap, heimilisiðnaður
efldur, hljómlistarlíf borið uppi af söng
og fiðluleik -og ekki hve síst varðaði
uppvaxandi æsku, að unglingafélög
störfuðu að samkomuhaldi, málfundum
og íþróttaiðkunum, glímu og sundi.
Bjöm mun lítið hafa gefið sig að
félagslífi, hlédrægur að eðlisfari. Til
hans mun hafa borist herhvöt félags-
lífsins og kynnst því að samneyti við
jafnaldra í farskóla. Hann tók að æfa
bitaleiki og með því að þjálfa líkama
sinn, svo að líkamsþroski hans og
styrkur vakti undrun og aðdáun sund-
nemenda, sem með honum dvöldu við
sundiðkanir í tjörninni á Laugum um
síðustu aldamót. Undraverðri fæmi
Björns í bitaleikjum, sem hann fram-
kvæmdi á þvottastaur við tjörnina,
hefur Jónas Jónsson frá Hriflu lýst, en
hann var einn sundnemenda.
Björn lauk gagnfræðaprófi á Akureyri
1905 ásamt Jónasi. Haustið 1906 hófu
þeir Jónas nám við lýðskólann í Askov
í Danmörku, þar sem þeir numu í tvö
ár. Þriðja árið nam Bjöm íþróttafræði
og lauk íþróttakennaraprófi.
Heim kominn 1909 hóf Björn íþrótta-
kennslu í Kennaraskóla íslands, Umf.
Reykjavíkur og Umf. Iðunni (félag
kvenna). Hann var í nefnd þeirri,
sem undirbjó Landsmót UMFÍ 1911. Á
því móti stjórnaði hann fimleika-
sýningu stúlkna úr Umf. Iðunni. Árið
1909 hafði hann tekið þátt í vígslu
sundskála Umf. Reykjavíkur við
Skerjafjörð og synti þar skriðsund, en
fyrr hafði það eigi sést hérlendis.
Haustið 1911 tók Björn við leikfimi-
flokkum ÍR. Landsmót UMFÍ fór fram
1914 og var Bjöm í undirbúnings-
nefndinni. ÍSI var stofnað 1912 og var
Björn í tveimur fyrstu stjórnum þess og
lét sér þar annt um samningu leikreglna
og fræðslu.
Hugur Bjöms beindist ávallt til átt-
haganna. ÆUun þeirra skólafélaga
Jónasar frá Hriflu og Konráðs Erlends-
sonar var að starfrækja þar nyrðra
unglingaskóla og því tók Björn að sér
1917-19 íþróttakennslu við unglinga-
skóla, sem starfræktur var í samkomu-
húsinu að Breiðumýri. HausUð 1919
tók hann við stöðu íþróttakennara, að
2/3 við Menntaskólann í Reykjavík og
að 1/3 hluta við Kennaraskóla íslands.
Hann tók aftur við fimleikakennslu
bæði kvenna og karla hjá ÍR. Með
þeirri kennslu lagði hann grundvöll að
nútíma fimleikum kvenna og áhalda-
leikfimi karla, sem hann leiddi til
sæmdar innanlands og erlendis. Björn
stjórnaði sýningarferðum til Norður-
lands 1923, hringferð 1925, til Noregs
og Svíþjóðar 1927 og til Frakklands
1928 á alþjóðlegt fimleikamót. Björn
hafði unun af hljómlist og lék á fiðlu.
Hann tók snemma að leika undir fim-
leikaæfingar á fiðlu. Slíkt var nýlunda.
Síðast kom Björn fram með sýningar-
flokka ÍR 1930 á Alþingishátíðinni.
Kvennaflokkurinn sýndi æfingar samdar
við þjóðsönginn, sem Björn lék á fiðlu.
Fræðsla íþróttafræða hafði löngum
verið áhugamál Björns. Hann stóð fyrir
námskeiði fyrir leiðbeinendur 1915 á
vegum UMFÍ. ÍR efndi U1 samskonar
námskeiðs 1922 þar sem Björn og
Reidar Tönsberg önnuðust kennslu.
Hann vareinnig kenari við leiðbeinenda-
námskeið ÍSÍ 1924 og hliðstætt nám-
skeið ÍSÍ og UMFÍ 1927.
í framhaldi af fjárveitingu Alþingis
1929 til íþróttakennslu sem bundinn
var nafni Björns, sagði hann lausri
stöðu sinni og hélt norður að Laugum,
þar sem starfræktur var héraðsskóli og
hugðist leitast við að koma þar á fót
íþróttakennaradeild. Það tókst eigi og
hann fékk leyfi U1 að nota féð til náms-
ferðar erlendis.
Jónas frá Hriflu var þá orðinn mennta-
málaráðherraog héraðsskólinn áLaugar-
vatni tekinn til starfa með Bjarna
Bjarnason sem skólastjóra. Þessir tveir
menn leystu vandann, og Björn réðst
1931 sem íþróttakennari að Laugar-
vatni. Haustið 1932 hóf Björn að
starfrækja íþróttaskóla sinn í skjóli
héraðsskólans. í ársbyrjun 1943 varð
skólinn gerður að íþróttakennaraskóla
íslands.
Björn starfrækti skóla sinn í rúm 10 ár
og útskrifaði 48 íþróttakennara. Skóla-
stjóri ÍKÍ var hann í 13 ár og útskrifaði
146 íþróttakennara. Allir þessir kenna-
rar störfuðu lengri og skemmri tíma að
íþróttakennslu. Margir þeirra önnuðust
umferðakennslu á vegum UMFÍ, svo að
Ulsögn í íþróttum efldist hjá ung-
mennafélögum eins og best sést á þátt-
töku og batnandi afrekum á Lands-
mótum UMFI. Unnu nemendur Björns
vel að þessum mótum og öðrum, enda
hvatti Björn til þess. Sjálfur mætU
hann 1946 á Landsmót UMFÍ að
Laugum og stjórnaði þar tveimur sýn-
ingum nemenda sinna. Þar lék hann
þjóðsönginn á fiðlu og stúlknaflokkur
hans sýndi æfingar sem hann hafði
samið við lofsönginn. Á Sambands-
þingi UMFÍ að Laugum 1946 voru þeir
Björn og Jónas frá Hriflu kjörnir
heiðursfélagar UMFÍ.
Björn andaðist á 75. afmælisdegi
sínum. Kveðjuathöfn fór fram í
dómkirkunni í Reykjavík þar sem séra
Eiríkur J. ' Eiríksson sambandsstjóri
UMFÍ flutti minningarræðu. Duftker
Björns var grafið við hlið foreldra hans
í kirkjugarð Einarskirkju í Reykjadal í
ágúst 1961.
Sunnudaginn 13. apríl s.l. kom saman
manntjöldi í hinum ófullgerða íþrótta-
sal ÍKÍ að Laugarvatni til þess að taka
þátt í aldarminningu Björns Jakobs-
sonar. Að þessari samkomu stóðu
íþróttakennaraskóli íslands og íþrótta-
kennarafélag íslands nieð aðstoð mennta-
málaráðuneytisins. Nemendur Björns
sýndu æfingar sem hann hafði samið og
var leikið undir á fiðlu.
36
Skinfaxi 3. tbl. 1986