Skinfaxi - 01.06.1986, Page 39

rákum. Fullvaxinn karlfugl blágrár að
ofan en ryðlitur neðra með dökkbrúnum
rákum.
Heimkynni um allt land, hæðóttar og
gilskornar lyngheiðar. Varp í klettum
og giljum.
Hremmir bráðina á lofti, sem er
smáfuglar jafnvel dúfur.
Brandugla
Suðlæg tegund, sem hefur flækst
hingað út. Fyrst fundin verpauði 1912.
Stofnstærð ókunn en talin lítil. Bol-
hamur ljósbrúnn, að neðan settur
rákum. Vængir eru langir og breiðir,
svo að fuglinn á reikulu flugi eða
sviflotum er pokalegur. Grunnlitur
vængja er ljósbrúnn en þverrákóttir.
Séð að neðan blasa við dökkir blettir
aftan við handflugfjaðrir. Höfuð hnött-
ótt, eymafjaðrir stuttar. Augun sitja
framan á höfðinu, ekki á vöngum, svo
að fuglinn sér beint fram. (Uglur og
Súlur eru einu fuglategundimar, sem
njóta slíkra staðsetningu augna).
Fætur snögghærðir.
Brandugla er nú á láglendi um allt land,
einkum í mýrlendum móum eða
lyngheiðum. í Heiðmörk við Reykjavík
verpir hún inní breiðum af Alaska-
lúpínu.
Snæugla
Fuglinn verður að teljast hér sjaldgæfur
gestur frá Grænlandi eða norðanverðri
Skinfaxi 3. tbl. 1986
Skandinavíu. Smá spendýr, nema haga-
mýs, em hér af skornum skammti, svo
hún verður að næra sig á gæsa- og
rjúpnaungum. Varp hennar fannst fyrst
1932 við jaðaródáðahrauns en frá 1955
hefur hún eigi fundist varpauði.
Vænghaf fuglsins er mikið, 150-160
cm. Karlfuglinn er að mestu hvítur en
hamur kvenfuglsins settur dökkum
flikrum. Ungfuglar hafa á hamnum
dökkbrúnar þverrákir og flikrur. And-
stætt branduglu er snæugla mest á ferli
á daginn. Einstakir fuglar flækjast vítt
um utan varptímans.
Skúmar og Kjóar
Dökkleitir úthafsfugl-ar, sem svipar til
ránfugla. Skúmur og kjói em ísl.
varpfuglar, sem halda sig að vetrarlagi á
úthöfum. Tvær aðrar skildar tegundir
sjást hér að sumarlagi. Fjallakjói og
ískjói.
Skúmur (hákarlaskúmur)
Kubbslegur, sterkvaxinn, á stærð við
silfurmáf. Hamur dökkbrúnn, fölari um
bringu og kvið, ryðkenndur blær.
Breiðir snubbóttir vængir. Stél stutt.
Goggur gildur, svartur, krókboginn í
oddinn. Hvít skella við rætur hand-
flugfjaðra. Fætur svartir og sterk-
byggðir. Ungfuglar hafa minna áberandi
vængskellu. Röddin er gákennt rámt
kokhljóð, sem á stundum getur verið
hvellt til ögrunar. Drepur á landi unga
anda og gæsa. Við varpeyjar lunda,
hrellir hann þá sem bera síli til að
sleppa feng sínum. Sama atferli beitir
hann sflisberandi svartfugl við
fuglabjörg. Hann situr fyrir súlum, er
þær koma út ætisöflun á leið til
fóðrunar unga í súlnabreiðu og hrjáir
þær á flugi með árásum þar til þær æla,
en hann nær að innbyrða æluna á flugi
eða af yfirborði sjávar.
Rúmlega 80% stofns skúms í Norður-
Atlandshafi hefur varpstöðvar á söndunt
við strendur íslands. Á jaðarsvæðum
Suðurheimsskautslandsins halda sig
mun fleiri skúmar en hér norðurfrá. Frá
þeim svæðum er okkar skúmur
korninn.
Kjói (vætukjói)
Mismunur kynja enginn. Hérlendis tvö
litarafbrigði. Dökkt og skjótt. Hið
fyrrnefnda er dökkbrúnt einlitt. Hið
skjótta hefur svartleitan koll, gulhvíta
vanga og háls, bak dökkgrábrúnt,
kviður hvítur eins bringa, sem hefur
dökkt þverbelti. Ungfugl hins skjótta
litarafbrigðis hefur að ofan og neðan
þverrákir og flikrur. Auðkenndastur er
miðfjöðrum stélsins. (Fjallkjói, sem er
minni, hefur lengri, mjórri og
sveigjanlegri miðfjaðrir í stéli. ískjói,
stærri en kjói, miðfjaðrir stéls
snubbóttar og undnar. Af ískjóa eru tvö
litarafbrigði). Oft lætur hátt í kjóa,
síendurtekið vælandi nasahljóð. Verpir í
mýrum, á holtum og á söndum við sjó.
Hinir mjóu og sveiglaga vængir
auðvelda kjóa hraðflug og flugfimi, er
leggur ætieberandi fugla í einelti, þar til
þeir sleppa eða æla ætinu. Tínir upp
unga mófugla. Stofnstærð ókunn.
Fjöldi skjóttra kjóa innan stofnsins
misjafn eftir landshlutum.
Leiðréttinp úr sfðasta blaði
Inn í greinina í 2. tbl. 1986 slæddust
nokkrar prentvillur, sem hér leiðréttast.
í 9. línu fyrsta dálks á bls. 38
stendur:"...blesgæsir í varplendi..” en á
að vera:".. blesgæsir í votlendi'.
Fimmta og sjötta lína kaflans um
gulönd á bls. 38 á að vera:"Sama
brúnleita lit hafa flugfjaðrir en
armflugfjaðrir hvítt mynstuf'.
í fyrsta dálki bls. 39 í 7. línu,
greinilegur, á að vera greinanlegur, í
19. línu, húmum, á að vera hinum\ í 3.
línu að neðan stendur, hníflega, á að
vera hníflaga.
í miðdálki bls. 39 í 16. línu stendur,
hvítlitur, á að vera hvitur litur.
í þriðja dálki bls. 39 í annarri línu
stendur, auðkenn-, á að vera auðkennd-.
í 8. og 9. línu stendur, Á stöðuvötnum,
en á að vera, Á setstöðum.
39