Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1944, Blaðsíða 24

Að halda líli á sjó
Lausl. þýtt eftir Birgir Thoroddsen, stýrimann.
Allir vita að hafið er saltur sjór, og óteljandi
skipreka menn hafa dáið úr þorsta vegna þess,
að þeir hafa ekki vitað, að þar er líka að finna
ferskt vatn. Það er erfitt að trúa því, að hinir
gömlu sjógarpar skildu ekki uppgötva þetta —
fundu það aldrei út, að fiskurinn er bæði matur
og „drykkur“. Vissulega er það ótrúlegt, þegar
sjórinn úir og grúir af fiski, að þá skuli menn
reka um hafið á lífbátum, og verða að svelta í
hel, bara vegna þess að engum hefir dottið í
hug, að nota haganleg veiðarfæri sem einn þátt
í útbúnaði lífbáta. Það var amerískur maður,
sem hafði skógrækt að atvinnu, er varð til þess
að vekja athygli sjóhersins og verzlunarflotans
á þessu.
Þessi maður er Gifford Pinchot, fyrverandi
Govenor Pennsylvaníu. Fyrir fjörutíu árum
síðan háði hann, með góðum árangri, baráttu við
að hagnýtt yrðu skilyrðináttúrunnarmönnumtil
hjálpar og framgangs. Nú þegar hann er 78 ára
að allri, hefir hann sigrað eitt viðfangsefnið.
Hann var að verki, þegar hann barðist fyrir
að finna dýnnætt ráð til hjálpar mannslífinu.
Og þessi barátta var hafin snemma á árinu
1942, þegar Pinchot las um það, að þrír menn
úr flughernum hröktust um hafið í 34 daga á
gúmmífleka.* Þeir komust lífs af, aðallega
vegna þess, að þeir gátu veitt tvo fugla og þrjá
fiska.
„Sagan kom mér til að fara að brjóta heil-
ann um þetta' sagði Pinchot. „Ég hefi mikið
gert að fiskveiðum á djúpsævi, og ég veit að síli
safnast saman undir hverjum hlut, sem á yfir-
borðinu flýtur, eins og t. d. bátþangi eða hvers-
konar rekaldi sem er, þar leita þau sér fæðu og
skjóls. Stærri fiskur fylgir svo eftir, og etur
upp þessa litlu bræður sína. Með hentugum veið-
arfærum hefðu þessir menn getað veitt nægi-
lega mikið af fiski. Því skildu þá ekki vera veið-
arfæri í hverjum einasta lífbát.
Þessi hugmynd var stöðugt í huga Pinchots.
Þegar hann fór til Lewes, Delaware, í viku or-
lofi, heimsótti hann sjúkrahús, og ræddi við
menn, sem bjargast höfðu af skipum, sem sökkt
hafði verið með tundurskeytum. Reynsla þeirra
var mismunandi, en að einu leyti voru allir
sammála: Það var ekki vosbúð og hungur, sem
var svo hræðilegt, heldur hinn kveljandi þorsti.
Um nóttina þegar Gifford Pinchot gekk til
hvíldar, gat hann ekki sofið. Frú Pinchot segir,
að hann hafi haldið vöku fyrir sér klukkutímum
saman, og stöðugt endurtekið þessa setningu:
„Það hljóta að vera einhver ráð til að ná í vatn
á hafinu. „Næsta morgun stökk hann upp, og
hafði þá fengið hugmyndina. Hann vissi að
mannslíkaminn er að miklu leyti vatn, og því
skyldi þá ekki fiskur vera það líka? Og því
skyldi þetta vatn eða safi ekki geta verið sæmi-
legt að drekka? Hrár fiskur er ósaltur og góður
til átu. Hann hafði sjálfur reynt það í suður-
höfum. (Pinchot hafði árlega eytt nokkrum vik-
um í einu til að lifa úti í hinni viltu náttúru
og var brautryðjandi í því viðfangsefni).
Þegar Pinchot kom aftur til Washington,
keypti hann nýjan fisk, sem lifað hafði í sjó.
„Við skárum úrganginn frá“, segir Pinchot,
„tættum fiskinn sundur, létum svo dálítið af því
í ostasíu, tókum í endana og snérum uppá, hægt
og hægt byrjaði þá að drjúpa úr fiskinum, ljós,
rauðbleikur safi. Við smökkuðum á leginum, og
hann var sætur með daufu fiskbragði. Með þess-
um ófullnægjandi tækjum, gátum við kreist úr
fiskinum safa, sem nam 12% af þyngd hans.
Með því að nota litla handpressu, gátum við náð
tvöföldu magni“ . ..
Pinchot tók nú þennan safa, og fór með hann
til Capt. C. S. Stepenson (núverandi Admireal)
yfir Naval Bureau of Medicine and Surgery).
Capt. Stepenson hafði aldrei heyrt talað um að
drekka fisksafa. En hann vildi gjarnan sann-
færast um það réttá. Svo var og Knox flotamála-
ráðherra, hann eggjaði þá Stephenson að fylgja
málinu eftir. Mörg ráðuneyti unnu nú að því, að
hafnar væru tilraunir með fisksafann. Að lokum
var uppástunga um tilraunir Capt. Stephensons
framkvæmdar, undir stjórn Homers W. Smith
dr. við New York University College of Medi-
cine. Og skildi nú úr því skorið, hvort menn
gætu lifað á fisksafa, einum saman, til matar.
Tveir sjómenn af amerísku beitiskipi, þeir
Francis V. Beil, bátsm., og Paul V. O’Brien,
sjóliði, buðust til að reyna að drekka ekki vatn
136
VÍKINGUR