Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1951, Blaðsíða 8

GAMLA 16 SJÓMÍLNA LANDHELGIN.
Allir þeir, sem kynna sér gögn og skjöl varð-
andi landhelgi vora, munu fljótlega komast að
þeirri niðurstöðu, að fram til 1859 var land-
helgin talin a. m. k. 4 jarðmálsmílur, öðru
nafni danskar mílur, eða með öðrum orðum 16
sjómílur. 1859 er landhelgisgæzlan miðuð við
1 danska mílu. Stafaði það af undanlátssemi og
tilslökun danskra stjórnarvalda, af „diplómat-
iskum ástæðum“. 1 tilskipuninni frá 1859 þar
að lútandi segir þó skýrum orðum, að landhelgi
íslands sé talin 4 (danskar) mílur. Jafnframt
felst verulegur fyrirvari í orðalagi tilskipunar-
innar, að því er fyrrgreinda ákvörðun varðar.
Allt fram til 1901 ber beint eða óbeint á þess-
um fyrirvara í tilskipunum varðandi land-
helgisgæzluna. Þá er greinilega tekið fram í til-
skipunum gefnum út eftir 1859, að firðir allir
og flóar skuli teljast innan þess svæðis, sem
landhelgisgæzla er höfð með. Eins eru athyglis-
verð orð konungsfulltrúa, þegar alþingi vildi
fella niður grein þá, sem Bretar síðar byggðu
samningsgerð sína á, í lagaboðinu frá 1872,
en í álitsskjali sínu segir konungsfulltrúi, að
hann yrði að ráða frá því, að 1. grein yrði felld
úr gildi, þar sem svo skýrt sé tekið fram í á-
stæðum fyrir frumvarpinu, hve nauðsynlegt
væri að ákvarðanir yrðu settar um þetta mál-
efni; en þar er tekið fram, að þegar bannið
móti fiskveiðum útlendinga svo orðað, nefni-
lega, að landhelgin væri einmitt „miðuð við al-
mennar þjóðarréttarreglur, eða við sérstaka
þjóðasamninga, sem heppnast kynni að semja
fyrir hönd íslands, væri ekki loku skotið fyrir
neitt í þessu máli“.
Felst ekki í þessu orðalagi verulegur fyrir-
vari um, að talið sé, að ísland eigi kröfur til
stærri landhelgi?
Allan þennan tíma, 1859 — 1901, leiða Danir
hjá sér að setja lög, sem ákvarða landhelgi Is-
lands miðað við 3 sjómílur. Þeir vilja forðast á-
rekstra við stórveldi eins og Breta, en hins
vegar ekki fallast á skoðanir þeirra að því er
landhelgi íslands snertir.
Að öllum áðurnefndum gögnum athuguðum
vaknar þessi spurning: Ef íslendingar hefðu
losnað undan yfirráðum Dana 1901, gátu þeir
þá ekki gert kröfu til hinnar gömlu 4 danskra
mílna landhelgi ? Ég fyrir mitt leyti tel, að rétt-
ur Islands til sinnar gömlu landhelgi hafi þá
enn verið óskertur. Danir höfðu samt ekki fyr-
irgert rétti íslands, þótt þeir vegna þess að þeir
áttu í höggi við stórveldi, treystu sér ekki til að
h'alda fram rétti vorum í framkvæmd. íslending-
ar voru þá undirokuð þjóð, sem vegna smæðar,
Landhelgisfríðindum Breta mótmælt
Á fundi í ZJtg.erðarmannafélagi Akur-
eyrar 20. sept. s.l. var rætt um hið nýja
viðhorf í landhelgismálunum, sem skapazt
hefur með tilkynningu ríkisstjórnarinnar
frá 11. september. Samþykkt var eftirfar-
andi ályktun:
,,Ef sá skilningur fundarins á téðri
fréttatilkynningu (frá 11. sept.), er réttur,
a'ö frestaö skuli framkvæmd útfærzlu land-
helgislínunnar fyrir Noröurlandi gagn-
vart brezkum veiöiskipum eftir að land-
helgissamningurinn viö Breta gengur úr
gildi 3. okt. næstkomandi, þar til dómur
er fallinn í landhelgisdeilu Norðmanna og
Breta, lýsir fundurinn sig mótfaUinn slíkri
ákvörðun og lcrefst þess, aö Bretar hlíti
sömu landhelgislögum og aðrar þjóðir. Að
minnsta kosti sé þaö tryggt, að útlending-
Ium sé ekki veittur meiri réttur til fisk-
veiöa en landsmönnum sjálfum“.
fátæktar og af öðrum ástæðum gátu engin af-
skipti haft af þessum málum.
Þá vaknar þessi spurning: Hafa íslendingar
vegna samningsins frá 1901 glatað þessum
forna rétti, sem telja má víst, að þeir hafi átt
1901? Þeirri spurningu er ekki fljótsvarað.
Samningurinn frá 1901 var gerður að íslend-
ingum forspurðum og án þess að þeir fengju
þar á nokkurn hátt að koma nærri. Hann var
uppsegjanlegur milliríkjasamningur, sem reynd-
ar hefur gilt í 50 ár, en getur samt ekki á neinn
hátt hafa skapað hefð um landhelgislínuna að
því er fiskveiðar eða annað snertir. Aðrar þjóð-
ir fiskuðu í skjóli hans, í hinni gömlu landhelgi
íslands, allt að þrem sjómílum, því samkvæmt
síðustu grein samningsins gátu þær hvenær
sem var gerzt aðilar að honum, og því ekki á-
stæða til fyrir þá er landhelgisgæzluna höfðu á
hendi, að amast við fiskveiðum þeirra, en auk
þess nutu margar þeirra svonefndra „beztu
kjara ákvæða“ í samningum við Danmörku og
fsland. í íslenzkri löggjöf er hvergi ákveðið, að
landhelgi fslands skuli talin 3 sjómílur, hins
vegar miðuðu íslenzk stjórnarvöld allar gerðir
sínar um fiskveiðar að því er landhelgislínu
snerti við það, að þau væru bundin af samningn-
um frá 1901.
Að vísu má geta þess, að landhelgin skv.
VÍKINGUR
264