Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1951, Blaðsíða 16

Stormsveipur
í hitabeltinu
Flestir hafa heyrt getið um stormsveipana (hurri-
canes), sem myndast stundum yfir hinum suðlægari
breiddargráðum. Oftast í Carabiska hafinu, eða vestan-
verðu Atlantshafi. Fæstir munu þó hafa gert sér grein
fyrir hversu ógurleg náttúruöfl hér er um að ræða,
nema þá þeir, sem fengið hafa dýrkeypta eigin reynslu,
en það eru reyndar margir hér við Mexicoflóa og á
Flóridaskaganum og jafnvel norður með austurströnd
Bandaríkj anna.
Þegar veðurfræðingar hér vestra fá grun um að skil-
yrði fyrir slíkum náttúruhamförum séu einhversstaðar
fyrir hendi eða að myndast, eru strax gerðar ráðstaf-
anii' til að komast að hinu sanna, en það er einfaldlega
gert með því að senda flugvél til eftirlits og rannsókna
á staðinn. Hún finnur svo sveipinn, ef nokkur er, reikn-
ar út lengd og breidd staðarins, mælir mestan vindhi'aða
eins nálægt miðdepli, eins og hún kemst, en áætlar síðan
mesta vindhraða næst miðpunkti og gerir aðrar marg-
víslegar og nauðsynlegar athuganir. Þegar svo þessi
vitneskja er fengin, eru á fárra klukkustunda fresti
gerðar svipaðar athuganir og þá einnig sú, sem mikil-
verðust er, þ. e. hvert sveipurinn stefnir og með hvað
miklum hraða. Ailar slíkar fengnar upplýsingar eru
síðan tilkynntar gegnum allar loftskeyta- og útvarps-
stöðvar um alla vesturströnd Bandaríkjanna og Suður-
Ameríku, þeim til viðvöyunar, sem hlut eiga að máli,
en það eru fyrst og fremst skip á næstu slóðum, eða
sem eiga leið um þær slóðir, sem sveipurinn stefnir, og
svo fólk í landi, þar sem óttast er að sveipurinn fari
yfir. Hvað skip snertir, er öruggast og sjálfsagt að
forða sér úr leið, ef hægt er, eða leita hafnar og skjóls,
ef um slíkt er að ræða. Að öðrum kosti, ef slíku verður
ekki við komið, að undirbúa sig eins vel og hægt er
undir ósköpin.
A landi gera menn ýmsar ráðstafanir til að ti-yggja
líf sitt og eignir, ráðstafanir, sem s.jaldnast duga betur
en svo, að tugmilljóna dollara tjón verður svo að segja
í hver.ju einasta tilfelli og fjöldi manns lætur lífið.
Einn slíkur stormsveipur (hurricane) myndaðist og
Þórarinn sótti fjölda nýrra vélbáta til útlanda, senni-
lega yfir 30, og fór hann þessar ferðir oft um hávetur.
Minnsta fleytan var 15 lestir. Allar þessar ferðir gengu
vel og slysalaust.
Nú er þessi dugmikli garpur hniginn í valinn. Hann
stóð í bardaganum til hinztu stundar og féll á verðinum.
Formönnum þótti sæmd að falla í stríði. Þórarni kippti
í kynið. I æðum hans var ósvikið víkingablóð. í meira
en heilan mannsaldur hafði hann svamlað á sætrjám
og jafnan ekið heim heilum knerri, unz hann lagði upp
í hinzta áfangann og sigldi beint á drottins fund, —
Guð gefi honum raun lofi betri.
varð fyrst vart rétt suður af eyjunni Martinique í At-
lantshafi, skammt austan við Carabiska hafið, kl.. 5 um
eftirmiðdaginn hinn 15. ágúst s.l. Sveipur þessi hélt
hægt, eða með 12 til 25 mílna hraða, VNV-eftir. Mestur
vindhraði næst miðdepli var áætlaður frá 100—130 míl-
ur á klst. og var því talinn afar hættulegur. í tilkynn-
ingunni var ofviðrið talið ná um 60 mílur út frá mið-
depli, en síðan venjulegur stormur í allt að 250 mílna
radius.
Sextánda ágúst var sveipurinn suður af Haiti og
þótti auðséð að hann myndi fara yfir ey.juna Jamaica,
suður af Cuba, sem og reyndist rétt, því daginn eftir,
17. ágúst, um miðnætti, fór hann yfir höfuðborgina,
Kingston.
Allt komst á ringulreið í borginni. Sambandið við
umheiminn rofnaði, samgönguleiðir tepptust. Hús
hrundu yfir fólk. Tré rifnuðu upp með rótum, nytja-
jurtir eyðilögðust. Strax qg samband náðist aftur við
borgina, var skýrt frá tjóninu í blöðunum í Florida,
(Miami). Þá þegar var vitað, að 60 manns hafði farizt,
en annað tjón var, samkvæmt bráðabirgða mati, talið
um 17 milljónir dollara, aðallega á bananauppskerunni.
Frásögn af sveipnum og' tjóni því, sem hann olli, var
feitletruð forsíðufregn stórblaðanna i Florida og
Mexico.
Og áfram heldur ófreskjan. Átjáiida ágúst er hún
yfir eyjunni Grand Caynan og stefnir nú á Yucatan-
skagann og borgina þar, Merida, en þar beið hálf mill.j.
manna, óttaslegið, þess, er verða vildi.
En sveipurinn hefur enga fasta áætlun og getur
breytt um stefnu hvenær sem er. Fólk í Miami er þó
vongott um að sleppa í þetta skiptið, þar eð sveipurinn
er kominn vestarlega og heldur enn áfram með smá-
breytingu til NV, en sú breyting orsakar, að hann fer
aðeins yfir nyrzta horn Yucatan og Merita sleppur.
Hann fer nú NV yfir Mexicoflóa og stefnir á Texas
og nú er borgin Tampico í hættu. En heppnin er einnig
með þeirri borg. Sveipurinn fer 30 mílum fyrir norðan
hana og veldur fremur litlu t.jóni í borginni sjálfri. En
í stað þess leitar hann til smábæ.jarins Gardenia, spreng-
ir þar mikla vatnsstíflu fyrir aflstöð í dalbotni, svo
að vatnið flæðir niður dalinn og yfir bæinn. Fjöldi
manns drukknar og ýmiskonar verðmæti fer veg allrar
veraldar.
Nú fylgi ég ófreskjunni ekki lengur á morðferð henn-
ar yfir Texas, en eflaust hefur hún valdið meira t.jóni
en hægt er að reikna í dollurum eða krónum á leiðinni,
sem hér hefur verið rakin, þótt stutt sé.
Að síðustu skal þess getið, að í blaðinu The Miami
Herald frá 20. ágúst, þar sem rætt er um tjónið í Ja-
maica, eru nafngreind h.jón ásamt 2 stúlkubörnum,
meðal þeirra, sem fórust. Sagt er, að maðurinn, Mr.
Geoffrey Craven, fyri-verandi höfuðsmaður í brezka
hernum, hafi flutzt frá íslandi, ásamt konu sinni og
dóttur, í október s.l. Nafn dótturinnar, sem var fimm
ára, er Freyja og vekur það grun minn um að hér hafi
verið um íslenzka konu að ræða, sem þarna hefur látið
lífið, langt f.jarri ættjörðinni, af völdum náttúruafls,
sem við Islendingar eigum ekki að venjast.
M. Jensson,
/
pt. Sagua de Tanamo, Cuba.
272
V I K I N G U R